TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 10

Edat öbeği, bir ad/ad soylu sözcük ve onu izleyen çekim edatının bir araya gelmesi ile oluşan sözcük öbeğidir. “ile, için, kadar, göre, diye, rağmen, karşı, ...e doğru, gibi, -den dolayı” edatları sıklıkla kullanılan edatlardır. Doğru cevap B'dir.

Birleşik eylem öbeği, bir ad ve bir yardımcı eylemle ya da iki eylemin birleşmesinden oluşan sözcük öbeğidir. Adla yapılan birleşik eylemler: “ad + yardımcı eylem” şeklinde oluşturulan birle- şik eylemlerdir. Bu tür bileşik eylemlerde söz konusu olan yardımcı eylemler “et-, ol-, eyle-, bulun-, kıl-, yap-” eylemleridir. “et- , eyle-, yap-, kıl-” yardımcı eylemleri ile geçişli birleşik eylemler ; “ol-, bulun-” yardımcı eylemleri ile de geçişsiz birleşik eylemler yapılır. Eylemle yapılan birleşik eylemler: “eylem+ zarf-eylem + yardımcı eylem” şeklinde oluşturulan birleşik eylemlerdir. “bil-, ver-, gel-, gör-, kal-, dur-, yaz-, koy-” yardımcı eylemleri ile oluşturulan birleşik eylemlerde eylem ile yardımcı eylem arasına “ –A, -I , -U” bazen de “-ıp /-ip” zarf-eylemleri girer. "düşünedurmak ve yardım etmek" bunlara örnektir. Doğru cevap E'dir.

Issız bir Paris gecesinde =zarf tümleci, bir sokakta= dolaylı tümleç, gördü= yüklem, yıllardır özlemle beklediği aşkını= nesne durumundadır. Doğru cevap E'dir.

İçine = dolaylı tümleç, yağmurlu bir günde= zarf tümleci, birdenbire=zarf tümleci, açan güneş gibi doyumsuz bir sevinç= özne, doldu= yüklem olmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Resmi beyaz perde üzerinde kımıldayan, kirpiğinin her teli bir ok gibi dikilmiş güzel kadının gözünden damla damla akan sahte gözyaşları= özne, insanı= nesne, derinden= zarf tümleci, yaralıyordu=yüklem. Cümlede dolaylı tümleç yoktur. Doğru cevap A'dır.

D seçeneğinde "İnşirah'ı", 'benim öykümü' nesnesinin açıklayıcısı, E seçeneğinde "Ayrılık'ı" ise 'o şarkıyı' nesnesinin açıklayıcısıdır. A ve C seçeneklerinde herhangi bir ögenin açıklayıcısı durumunda bir bilgi yoktur. B seçeneğinde ise "Biz= özne", yalnızlığa meraklı olanlar= özneyi açıklayıcı bilgidir. Doğru cevap B'dir.

III isim cümlesi, diğerleriyle fiil cümleleridir. Cümlenin ögeleri bakımından aynı sıralışa sahip iki cümle I ve IV'tür. "Sahnenin perdesi=özne, filmin en heyecanlı yerinde= zarf tümleci, birdenbire= zarf tümleci, alev aldı= yüklem" ve "Annem= özne, yıllarca= zarf tümleci, büyük bir kederle= zarf tümleci, yaşadı=yüklem". Doğru cevap C'dir.

"Saat beş nalburları pencerelerden madeni paralar gösteriyorlar, yalnızlığı soruyorlar"=Yapısına göre sıralı ve anlamına göre olumlu bir cümledir. "Yalnızlık,
bir ovanın düz oluşu gibi bir şey"=Yüklemine göre bir ad cümlesidir. Cümlelerin hepsi kurallı (düz) cümlelerdir. Devrik cümle yoktur. Doğru cevap D'dir.

Bütün târihini ve varlığını belirli ve sınırlı bir coğrafyada yaşayan bir dil ile Türkçe gibi “kırk kapıya kırk değnek vurarak” yaşamış bir dilin söz varlığının çok çeşitlilik göstermesi ve farklı olması gayet anlaşılabilir ve olması gereken bir durumdur. Doğru yanıt A'dır.

Duygu, düşünce ve kavramları dile getirebilmek için sözcük sayısının çok olması önemli olmakla birlikte, bundan daha önemlisi dilin sözcük türetme ve soyutlama gücüdür. Soyutlama; bir nesnenin özelliklerinden veya özellikleri arasındaki ilişkilerden herhangi birini tek başına ele alan zihinsel işlem, gerçeklikte ayrılamaz olanı düşüncede ayırma olarak tanımlanır. Doğru yanıt B'dir.

Deyimi oluşturan iki sözcük kesinlikle bitişik yazılmazken, birleşik sözlerin bir kısmı bitişik yazılır. Doğru yanıt D'dir.

Deyim oluşması, biraz da zamanla ilgili bir durumdur. Türkçe, bugünkü bilgilerimizle ilk yazılı metinler olarak adlandırdığımız Orhun Yazıtları’nda çok yüksek bir anlatım gücüne sahiptir. Bu güçlü anlatımı oluşturan sebeplerden biri de deyim kullanımıdır. Doğru yanıt B'dir.

İnsanlığın ilk yazılı metinlerinden itibaren karşılaşılan atasözlerine farklı uluslar; kanatlı söz, nasihat, cevherli söz, ibret verici söz, altın söz, dilin gülzarı, halk mektebi, halk hikmeti, ruhun doktoru, aklın gözü gibi anlamlara gelen adlar vermişlerdir. Doğru yanıt C'dir.

Hemen hemen tamamı tek cümleden oluşan atasözleri genellikle iki kısımdan oluşur ve ikinci kısım birinci kısımda ifade edilen fikri ve anlamı kuvvetlendirir. Pek çok atasözünün yapısına dikkat edildiğinde genellikle ortadan ikiye bölünmüş bir cümleyle karşılaşılır. Dolayısıyla A şıkkındaki atasözünün yapısı diğerlerinden farklıdır.  Doğru yanıt A'dır.

İkileme içerisinde yer alan sözcüklerin en dikkat çekici özellikleri ses benzerliklerinden kaynaklanan ses uygunluğu ve güzelliğidir. İkilemeler kullanılırken bir çeşit uyaklı yapılar ortaya çıkarılmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Yansıma kaynaklı olanlar; harıl harıl 

Eksiz olanlar; top top 

Çeşitli ekler alarak kurulanlar; ödev mödev, uslu uslu

Özel adlardan kurulanlar; Hanyayı Konyayı 

Örnekleri vardır. Doğru yanıt B'dir.

Sıralanan tüm özellikler dilde alıntının diğer adıyla ödünçlemenin özellikleri olarak ifade edilebilir. Doğru yanıt E'dir.

Dillerin kendilerine ait kök sözcük sayıları da zaten son derece sınırlıdır. Diller bu durumdan kurtulmak, varlık ve oluşları ifade edebilmek için kendi yapılarına göre yeni yollar geliştirmişlerdir. Eklemeli dillerin geliştirdiği yolların en başta geleni, sözcük köküne değişik yapım ekleri getirerek yeni durum, varlık ve kavramları karşılamaya çalışmaktır. Doğru yanıt A'dır.