TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 35

Yan anlam (ikincil anlam), sözcüğün, temel anlamla ilişkili edindiği bir başka anlam,
yansıttığı yeni bir kavramdır. Ayak sözcüğü de bu tümcede bu anlamda kullanılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Edatlar, kendilerinden önceki ad soylu sözcüklere yalın (başka, gibi, içre, ile, üzere), yaklaşma (doğru, göre, kadar, ilişkin, karşı, rağmen), uzaklaşma (başka, beri, bu yana, dolayı, itibaren, önce, sonra), ilgi (gibi, için, ile, kadar) vb. ad durum ekleriyle bağlanarak cümle ögesi olabilen veya diğer sözcük ve sözcük öbekleriyle ilişki kuran, anlamdan çok görev yönü ağırlıkta olan çekimsiz sözcüklerdir. Soruda verilen kadar sözcüğü de bu türde bir sözcüktür. Doğru cevap A'dır.

Ölçünleştirme (standartlaştırma): Bir dil topluğunda söyleyiş, yazım ve söz varlığı vb. belirli alanlarda ortak ve resmî kabulün sağlanmasıdır.

Bilimsel Bakımdan Dilin Özellikleri:

Dil, bir sistemdir,

Dilin temeli sestir, doğal olarak öncelikle sözlü anlatım aracıdır,

Dilde nedensizlik ilkesi esastır,

İlkel dil, gelişmiş dil ayrımı yoktur,

Dilin üretim yetisi sınırsızdır,

Her dil, ait olduğu toplumun gereksinimlerine cevap verebilecek yeterliktedir,

Dil, toplumsal katmanlara göre değişir.

Türk Yazı Dillerinin ve Lehçelerinin Sınıflandırılması Avrasya coğrafyasına yayılan Türk dillerinin sınıflandırılması ile ilgili genetik, coğrafi, etnik, tipolojik birçok ölçüt ve sınıflandırma girişimi vardır. Johanson ve Csató (2006) coğrafi, genetik ve tipolojik ölçütleri esas alarak yaptığı sınıflandırmada Türk dillerini altı gruba ayırır. 5. grupta Çuvaşça, Ogur/Bulgar grubu yer almaktadır. Bu grup İlk Türkçe döneminde Türk dillerinden ayrılan Çuvaşça bu grubun tek yazı dilidir.

Kültürü oluşturan ögeler, genel anlamda maddi ve manevi veya somut ve somut olmayan biçiminde sınıflandırılabilir. Maddi kültür unsurları mimarî, el sanatları, geleneksel kıyafetler, araç-gereçler gibi elle tutulur, gözle görülür, somut olan unsurlardır. Manevi kültür unsurları ise inançlar, dünya görüşleri, ahlak anlayışı, davranış kalıpları, ilişki örüntüleri vb. toplumsal hayatı çevreleyen öğreti ve değerlerdir. Somut olmayan, manevi kültür unsurlarının aktarımında dil, önemli bir rol üstlenir. Maddi ve manevi kültürel unsurlar, toplumların kimliklerini oluşturarak onların yaşam tarzını, hayata, sanata, estetiğe, etik değerlere vb. yaklaşımlarını, anlayışlarını yansıtmaktadır. Söz gelimi, manevi kültürel ögelerimizden olan atasözlerimize bakıldığında, toplumumuzun hangi renkleri hangi duygu değerleri ve ahlak anlayışıyla birleştirdiği görülmüş olur.

İnsanlar farklı toplumsal ortamlarda, farklı amaçlar için, farklı dil biçimlerini kullanırlar. Örneğin birey, isteme eylemini gerçekleştirmek için evde, okulda, resmî ya da samimi bulduğu ortamlarda aynı dilin farklı değişkelerini ya da stillerini kullanabilir. Konuşma ortamına ve iletişime katılanların durumuna göre tercih edilen bu konuşma stillerinin her birine durumsal dil türü denir. Dilde görülen bu tür çeşitlilikler çoğu durumda, iletişim içindeki bireylerin eğitimleri, statüleri, toplumsal rolleri, kültürel arka planları, toplumsal güçleri, cinsiyetleri vb. toplumsal unsurların etkisi ile meydana gelir. Dil kullanımını etkileyen ve sözcelerin anlamlandırılmasında belirleyici olan tüm bu unsurları genel olarak toplumsal bağlam diye adlandırmak mümkündür.

Ergin'in tanımına göreDil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabi bir vasıta, kendisine mahsus kanunları olan ve ancak bu kanunlar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar sistemi, seslerden örülmüş içtimai bir müessesedir.

Dilin üretim gücü, konuşurların sınırlı sayıda yolla sınırsız sözcük oluşturma, cümle kurma ve anlama yetisidir. Dilin bu özelliği onun üretim yetisinin sınırsız olduğunu gösterir. Doğru cevap C' dir.

Argo, genel olarak gemi­ci­ argosu, şoför argosu, öğrenci­ argosu vb. beli­rli­ meslek gruplarına ya da toplumsal gruplara özgü, bu grupların mensupları dışında kolayca anlaşılamayacak söz varlığına dayalı özel di­l şekli­nde tanımlanır. Doğru cevap  A'dır.

İlk Türkçe döneminde Türk dillerinden ayrılan Çuvaşça, bu grubun tek yazı dilidir. Doğru cevap B' dir.

Türkiye Türkçesi Oğuz Türkçesi grubuna aittir. Doğru cevap B' dir.

Maddi kültür unsurları mimari, el sanatları, geleneksel kıyafetler, araç-gereçler gibi elle tutulur, gözle görülür, somut olan unsurlardır. Doğru cevap E' dir.

Toplumsal statü, yaş, eğitim, toplumsal roller, cinsiyet vb. toplumsal unsurlar, bireylerin dil davranışlarını etkilemektedir. Doğru cevap D' dir.

Ölçünlü dil (standart/ölçünlü değişke): Devlet yönetimi, eğitim, ekonomi vb. bütün alanlarda kullanılan, yasal, kurumsal, toplumsal desteği, edebî geleneği, ortak yazım sistemi, genel kabul gören sözlüğü, yazım kılavuzu, ortak söyleyiş sistemi vb. bulunan dil veya değişke.

Ana dilinin dil bilgisiyle ilgili temel ilkelerini öğretim ortamında edinmenin, yabancı dil öğreniminde de gerek hedef dili öğrenme ve gerekse ana dili ile hedef dil arasında karşılaştırma yapma, bu yolla insanın ufkunu, bakış açısını geliştirme bakımından sayısız yararı vardır.

Dil, yalnızca insana özgü olan, ülkülerin, duyguların ve arzuların isteyerek üretilen simgeler yoluyla aktarılmasını sağlayan içgüdüsel olmayan iletişim yöntemidir.

Dil, toplumsal katmanlara göre değişir. Dil, klasik terminolojideki ifadesiyle ağız, şive, lehçe gibi ‘değişke’lerden oluşur. Bu değişkelerden biri ön plana çıkarak yazı dili hâline gelir. Diğer değişkeler de konuşuldukları coğrafyaların ya da toplulukların iletişim aracı ve kimliklerinin simgesi olma işlevi kazanır.

Ana dili insanın ve genellikle annesi bebeklik döneminden birlikte olduğu dil topluluğunun üyeleriyle etkileşim aracılığıyla edindiği dildir. Birinci dil, asıl dil olarak da nitelendirilir.

Devlet dili, gerek ana dili konuşurları gerekse diğer dillerin konuşurları tarafından devlet yönetiminde ve kamu alanında yasal ve zorunlu olarak kullanılması gereken dil veya dillerdir.