TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 33

Türkçe "İlk Türkçe" adı verilen Büyük Hun İmparatorluğu sürecinde bağımsız bir dil hâline gelmiştir. Ana Türkçe Dönemi ise Avrupa Hun İmparatorluğu döneminde başlamıştır.

Telgrafik konuşma çocuğun dil ediniminde 2 yaş civarında, iki sözcükten oluşan cümlelerle konuşmasına verilen addır. “Anne gel!” diyen çocuk telgrafik konuşmuş olur.8

Tunguz dilleri köken bakımından Türkçenin de yer aldığı Altay dilleri grubuna girer. Oysa Sami, Çad, Kuşi ve Omo dilleri Afroasya dilleri arasında yer almaktadır.

Aneityan ve Baure dillerinin söz dizimi (Yüklem-nesne-özne), İrlanda dili ve Aramicenin ise (Yüklem-özne-nesne) şeklindedir. Bengalcenin söz dizimi ise Türkçe gibi (Özne- nesne-yüklem) biçimindedir.

Gagauzca Türkçenin Güneybatı, Oğuz Türkçesi grubunda yer alır. Oysa Karayca, Karakalpakça, Nogayca, Kumukça, Kazakça, Karaçay Balkarca, Kazan Tatarcası, Başkurtça gibi dil ve lehçeler Türkçenin Kuzeybatı, Kıpçak Türkçesi grubunda yer alır.

Kültür en genel tanımıyla insanların doğaya kattığı her şeydir. Her toplumun da doğaya maddi ve manevi katkıları vardır. Her toplumda kullanılan araç gereçler, el sanatı ürünleri, mimari ve geleneksel kıyafetler o topluma özgü somut, maddi kültürel mirastır. Toplumsal inançlar ise soyut ve içsel oldukları için manevi ögelerdir.20

Negatif nezaket olumsuzluk anlamında değil, pozitif nezaketin aksine konuşur ve dinleyici arasındaki mesafenin fazla olduğu durumlarda kullanılır. “Beyefendi formu doldurunuz.” derken ciddi ve mesafeli bir ilişki kurulmuştur.

Bir ülkenin tamamında ya da bir bölgesinde yönetim dili olarak kullanılan ve yasal statüsü bulunan dil resmî dildir. Bu yönüyle siyasal bir dil türünü ifade etmektedir.

Bugün, yaşayan Dünya dilleri arasında, en eski yazılı belgelere sahip olan dil, Türk Dili’dir. Bunun kanıtı, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimelerdir. Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin ilk yazılı belgesi MS 687-692 yıllarına tarihlenen Çoyr yazıtıdır. Bu yazıttan 1200 yıl öncesine giden Esik kurganlarından çıkan bir tas üzerinde Köktürk yazısına çok benzeyen 26 karakter tespit edilmiştir, ancak bugüne kadar tam olarak çözülememiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tarihin bilinmeyen zamanlarında atı ehlileştiren ve demiri işlemeyi öğrenen Türkler, bu iki tekniği kullanarak komşularına üstünlük sağlamışlar ve yönetici ve aynı zamanda da “medeniyet kurucu” kavim konumuna yükselmişlerdir. İnsanlığın ortak medeniyetine de büyük katkısı olan bu durum, Türklerin çok erken çağlarda geniş ve farklı coğrafyalara dağılmalarına, dolayısıyla da değişik halklarla kaynaşmalarına yol açmıştır. Türklerin çok erken devirlerde yaşamaya başladıkları bu hareketli, bir başka deyişle atlı konar-göçer hayat tarzı, ana yurt konusundaki belirsizliğin temel nedenidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Dilin bünyesinden kaynaklanan değişme ve gelişmelere dil içi, doğrudan dille ilgili olmayan ancak dili etkileyen siyasal, kültürel vb. gelişme ve değişmelere ise dil dışı denilmektedir. Lehçe bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koludur. Şive, bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrılmış koludur. Ayrılıklar, lehçede olduğu kadar değildir. Ağız ise, aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dilidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkler şu anda da dillerini farklı coğrafyalarda üç ayrı alfabe ile yazmaktadırlar. Bu alfabeler; Latin, Kiril ve Arap alfabeleridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Karadeniz’in kuzeyinde Kuzey Türkçesi (Kıpçak Türkçesi)’yle oluşturulan en önemli eser Avrupalılar tarafından yazılmış olan Codex Cumanicus’dur. Mecalisü’n-Nefayis, Muhakemetü’l-Lügateyn ve Nesayimü’l-Mahabbe eserleri Çağatay Türkçesiyle yazılmıştır. Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılan Atebetü’l-Hakâyık ise Orta Türkçe dönemine ait bir eserdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Daha çok Budist Uygurlar tarafından kullanılan ve Budizm’le ilgili eserler yazılan Brahmi alfabesi Hindistan kökenli bir yazı sistemidir. Din dolayısıyla kullanılan alfabelerdendir. Anadolu, Suriye, Balkanlar ve Kırım’ın bazı bölgelerindeki Ortodoks Hristiyan Türkler tarafından kullanılmış olan Grek alfabesi de din dolayısıyla gelen alfabelerdendir. İbrani alfabesi ise, yine inanç sisteminin etkisiyle Türkler tarafından kullanılmış alfabelerdendir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Eski Oğuz Türkçesinin ilk zamanlarında özellikle Anadolu Selçuklularının başkenti olan Konya ve yakın çevrelerinde yoğun bir edebî faaliyet görülür. Daha sonra çeşitli beyliklerin başkentlerinde benzer bir durum, sonunda da Osmanlı’nın kültür merkezi hâline getirdiği yerlerde aynı şey görülür. Bu dönemde yazılan eserlerin son derece yalın bir dile sahip oldukları, yabancı kelimelere çok rağbet edilmediği ayrıca yabancı dillerden pek çok eserin de Türkçeye çevrildiği dikkat çeker. Doğru cevap E seçeneğidir.

1 Kasım 1928’de Türkiye Latin alfabesini benimsemiştir. 12 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumu kurulmuş, 02 Temmuz 1932’de ilk tarih kongresi toplanmıştır. 12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kurulmuş ve çalışmalara başlamıştır. 17 Ekim 1932’de ise Türk Dil Kurumu bir bildiri yayınlamıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ali Şir Nevâyî, Türk kültür tarihi açısından çok önemli olan Nesayimü’l-Mahabbe’nin, dört adet divânın, beş adet mesnevinin, Türk edebiyatının ilk biyografi örneklerinin yazarıdır.

Codex Cumanicus Avrupalılar tarafından Kıpçak sahasında yani Karadeniz’in kuzeyindeki Kıpçak lehçesi ile yazılmıştır.

Türkçe değişik dönem ve coğrafyalarda Köktürk, Soğd, Uygur, Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, Arap, Grek, Ermeni, İbrani, Latin ve Slav (Kiril) alfabeleriyle yazılmıştır. Bunlardan Soğd, Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, Grek, Ermeni ve İbrani alfabeleri kısa tarihi dönemlerde ve oldukça sınırlı çevrelerde kullanılmıştır. Geriye kalan Köktürk, Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabeleri ise uzun sürelerle ve geniş coğrafyalarda kullanılmıştır.

Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin metinlerle izleyebildiğimiz tarihi boyunca kullandıkları ilk düzenli, kuralları yerleşmiş yazı sistemi Köktürk alfabesidir.