TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 21

Kendinden sonraki bütün medeniyetleri etkileyen Sümerler kültürün taşıyıcısı olan yazıyı kullanmışlardır. Konuyla ilgili önemli bir çalışma yayınlayan Osman Nedim Tuna'nın (1990), Sümerce ve Türkçe ile Sümerler ve Türkler arasındaki ilişkiler konusunda yaptığı araştırmalarının sonuçlarına göre, Sümerce ve Türkçede 168 ortak kelime vardır ve bu kelimelerin akrabalıktan ya da kelime alış-verişinden kaynaklanmış olabileceği belirtilmektedir. Sümerlerden günümüze kalan yazılı tabletler bulunduğuna göre, yaşayan dünya dilleri arasında en eski yazılı belgelere sahip olan dilin, Türk Dili olduğu söylenebilir. Bu nedenle doğru yanıt B şıkkıdır.

Bu yazıtlardan Tonyukuk adına dikilmiş olan 725-726 yıllarında, Köl Tigin’e ait olan 21 Ağustos 732’de, Bilge Kağan yazıtı da 24 Eylül 735’te dikilmiştir. Bu tarihlerin Eski Türkçe Dönemi'ni belirtmesi nedeniyle sorunun yanıtı A şıkkıdır.

Türkçenin ses sistemine çok uygun olmayan Tibet yazı sistemi, Uygurlar döneminde Tibet'le olan ilişkilerin attığı zamanlarda çok sınırlı sayıda metnin yazılmasında kullanılmış ve kısa zamanda da terk edilmiştir. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Yeni Lisan hareketinin temel prensipleri şunlardır: 1. Yazı dilini konuşma diline yaklaştırmak, mümkün olduğu kadar İstanbul halkının konuştuğu gibi yazmak. 2. Dilimizdeki Arapça ve Farsça gramer kurallarını kullanmamak. 3. Tamlamaları, Türkçe kurallara göre yapmak. 4. Yabancı kelimeleri Türkçedeki söylenişiyle yazmak, bilim terimlerinde Arapça kelimelerden yararlanmak. 5. Öteki Türk lehçelerinden kelime almamak. 6. Bu kurallardan hareket ederek millî bir dil ve millî bir edebiyat meydana getirmek. Bu durumda doğru yanıt B seçeneğidir.

1 Kasım 1928 tarihinde Latin harflerine dayanan Türk Alfabesi kabul edilmiştir. Bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır.

12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kurulmuş ve çalışmalara başlamıştır. Bu kurumun ilk faaliyeti olarak 26 Eylül 1932’de Dolmabahçe Sarayı’nda büyük bir dil kurultayı toplanmış ve dille ilgili politikalar bu kurultayda belirlenmiştir. Bu nedenle sorunun yanıt B şıkkıdır.

Ortaöğretimde kullanılan geometri terimlerini bizzat Atatürk Türkçeleştirerek dilimize kazandırılmıştır. Bu nedenle sorunun yanıt A şıkkıdır.

B, C, D, E şıklarındaki bilgiler doğru biilgilerin tahrif edilmiş halleridir. Bu nedenle doğru şık A'dır.

C şıkkındaki bilginin doğrusu dini ve edebi mesneviler olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

D şıkkı doğru bir cevap değildir. Bu nedenle doğru yanıt D şıkkıdır.

Türkçe değişik dönem ve coğrafyalarda Köktürk, Soğd, Uygur, Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, Arap, Grek, Ermeni, İbrani, Latin ve Slav (Kiril) alfabeleriyle yazılmıştır. Bunlardan Soğd, Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, Grek, Ermeni ve İbrani alfabeleri kısa tarihi dönemlerde ve oldukça sınırlı çevrelerde kullanılmıştır. Geriye kalan Köktürk, Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabeleri ise uzun sürelerle ve geniş coğrafyalarda kullanılmıştır. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

A, C, D şıkları taş üzerine yazılan yazıtlar, E şıkkı ise sözlü gelenek ürünü bir destandır. Doğru cevap B şıkkıdır.

A, B, C şıkları Türkiye Türkçesi gibi bir ana dilin kollarıdır, bir grup değildir. Bu Türkçeler de Türkiye Türkçesi gibi Oğuz Türkçesi grubunda yer alırlar. Bu durumda doğru cevap E şıkkıdır.

Bugün, yaşayan Dünya dilleri arasında, en eski yazılı belgelere sahip olan dil, Türk Dili’dir. Bunun kanıtı, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimelerdir.

Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin ilk yazılı belgesi MS 687-692 Çoyr Yazıtıdır.

Bugünkü bilgilerimize göre Türkçenin metinlerle izleyebildiğimiz tarihi boyunca kullandıkları ilk düzenli, kuralları yerleşmiş yazı sistemi Köktürk alfabesidir. Bugünkü Kazakistan sınırları içerisindeki Esik kurganlarında çıkan dört bin civarındaki buluntu içerisinde üzerinde Köktürk harflerinin ilkel şekilleriyle yazılmış 26 harflik ibare olan bir tas vardır. MÖ IV.-V. yüzyıllara ait olan bu yazı, Köktürk harflerinin kullanılma tarihini Orhun yazıtlarından yaklaşık 1200 yıl, bugünden ise 2500 yıl geriye götürmektedir.

1 Kasım 1928 tarihinde Latin harflerine dayanan Türk Alfabesi kabul edilmiştir.

12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kurulmuş ve çalışmalara başlamıştır.

1911’de Ömer Seyfettin ve Ali Canip’in başlattığı “Yeni Lisan” hareketi Osmanlı Türkçesinin sonunu getirdi. Ömer Seyfettin, Genç Kalemler dergisinde yazdığı yazılarda İstanbul halkının konuşma diline dayanan yalın bir dil teklif etti ve önceleri çok büyük tepkilerle karşılaşan bu görüşler, zamanla pek çok edebiyat, bilim ve fikir adamı tarafından benimsenip kullanılmaya başlandı. Özellikle Ziya Gökalp’in de katılmasıyla “Yeni Lisan” hareketi çok güçlendi Edebiyatta millîlik ve dilde sadeleşme birkaç yıl içinde devrin bütün aydınlarınca kabul edilip uygulama alanına geçirildi

Karahanlı Dönemi’nden günümüze sayı olarak çok olmamakla birlikte Türk dil ve kültür tarihi açısından son derece önemli eserler kalmıştır. Bunlar; 1069 yılında Yusuf Has Hâcip tarafından yazılmış 6645 beyitten oluşan Kutadgu Bilig; Kâşgarlı Mahmut tarafından 1072 yılında başlanıp 1077 yılında tamamlanmış, 7000’den fazla Türkçe kelimenin Arapça karşılığı verilmekle kalınmayıp şiirlerle, atasözleri ve deyimlerle örneklendirilerek zenginleştirilmiş, Türk kültürünün hazinesi olarak değerlendirilen Dîvânü Lügâti’t-Türk; Edip Ahmet Yüknekî tarafından yazılan Atebetü’l-Hakâyık; Ahmet Yesevî’nin şiirlerinin toplanmasıyla oluşturulan Dîvân-ı Hikmet ve kim tarafından yazıldığı tam olarak bilinmeyen Kur’an Tercümesi gibi eserlerdir.