TURKİSH LANGUAGE I - Deneme Sınavı - 16

Ünlüler; oluştukları yere, dilin veya çenenin yüksekliğine, dudakların durumuna göre biçimlenir. /a, ı, o, u/ art ünlülerdir. /a, e, ı, i/ düz ünlülerdir. Ancak geniş ünlüler /a, e, o, ö/ şeklindedir.

“Ön, yuvarlak, dar” şeklinde özellikleri verilen /ü/ ünlüsüdür.

Diş-dudak ünsüzleri /f, v/ şeklindedir. Dudak ünsüzlerinden biri /p/ ünsüzüdür, diğerleri de /b, m/ şeklindedir. Ancak gırtlak ünsüzü yalnızca /h/ şeklindedir. Diş ünsüzleri ise  /d, n, s, t, z/ şeklindedir.

“Ötümlü, diş-dudak, sürekli (sızıcı), ağız” şeklinde özellikleri verilen ünsüz /v/ ünsüzüdür.

“Gidiyor” sözcüğünde ünlü daralması yoktur. Eğer özle →  özlüyor, ağla → ağlıyor, iste → istiyor vs. şeklinde olsaydı ünlü daralması olurdu.

Beg > beğ > bey değişimi ötümsüzleşme değil, süreklileşmedir. Süreksiz ünsüzün, akıcı ya da sızıcı sürekli ünsüze dönüşmesi söz konusudur.

Türkçedeki yuvarlak ünlüler /o/, /ö/, /u/, /ü/ dür. “kolon“ sözcüğündeki her iki ünlü de yuvarlak ünlüdür. Doğru cevap A’dır.

Türkçedeki art-düz ünlüler /a/, /ı/ dır. "adım" sözcüğü bu ünlülerden oluşmuştur. Doğru cevap C’dir.

Üst dişler ile alt dudağın birbirine temas ettiği noktada  diş-dudak ünsüzleri /f/, /v/ oluşur. Doğru cevap E’dir.

Seçeneklerdeki ünsüzlerin özellikleri şöyledir: /j/: ötümlü, diş eti-damak, sürekli (sızıcı); /p/: ötümsüz, çift dudak, süreksiz (patlayıcı);/ş/: ötümsüz, diş eti-damak, sürekli (sızıcı); /v/ : ötümlü, çift dudak, sürekli (sızıcı); /c/: ötümlü, diş eti-damak, süreksiz (patlayıcı). Doğru cevap A’dır.

Türkçede sözcük sonunda bulunabilecek ünsüz çiftleri şöyledir: -LÇ, -LK, -LP, -LḲ, -LT, -NÇ, -NK, -NT,-RÇ, -RK, -RP, -RS, -RT, -ST. Gülü-nç sözcüğü bu kurala uyar. Ebeveyn, nüans, semt, şevk sözcükleri ise yabancı dillerden kopyalanan sözcüklerle söz sonunda bulunabilen ünsüz çiftleri barındırır. Doğru cevap E’dir.

Daralma; benzeşme, daraltıcı ünsüzlerin etkisi vb. seslik nedenlerle geniş ünlülerin dar

ünlü haline gelmesidir. “de-“ eylemindeki geniş /e/ ünlüsü /y/ ünsüzünün etkisiyle dar /i/ ünlüsüne dönüşmüştür. Doğru cevap B’dir.

Art damaksıllaşma, sözcükteki ön ünlünün benzeşme, uzun ünlülerin kısalması vb. çeşitli

seslik nedenlerle art ünlüye dönüşmesidir. Doğru cevap C’dir.

Yuvarlaklaşma, sözcüklerdeki düz ünlülerin genellikle, ET bolmış > olmuş gibi ünlü benzeşmesi ya da Far. dīvār> duvar, Ar. هamīr > hamur, mufti > müftü örneklerindeki gibi /b, f, p, v/ ünsüzlerinin yuvarlaklaştırıcı etkisi sonucu yuvarlak ünlülere dönüşmesidir. Doğru yanıt D'dir.

Gırtlaktan ağız boşluğuna gelen hava burada alt çene, üst çene, dil, dişler, ön damak (yumuşak damak), art damak (sert damak) ve dudaklar aracılığıyla çeşitli seslere dönüşür. Doğru cevap D'dir.

1928 yılında Harf Devrimi ile kabul edilenTürk alfabesi 1929’da resmen uygulanmaya başlanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Türkçede sekiz tane ünlü harf vardır. Doğru cevap C'dir.

Ünlülerin sınıflandırılmasında esas olan boğumlanmayla ilgili belli başlı ölçütler şu şekildedir:

Artlık/Önlük

Darlık/Genişlik

Düzlük/Yuvarlaklık

Uzunluk/Kısalık.

Doğru cevap E'dir.

Türkçenin ünsüzleri genel olarak;

-Oluşum/boğumlanma yerlerine (çıkaklarına) göre

-Ötümlü/ötümsüz (titreşimli/titreşimsiz) olmalarına göre

-Sürekli/süreksiz olmalarına göre

-Ağız/ geniz ünsüzü olmalarına göre dört grupta sınıflandırılır.

Doğru cevap B'dir.

Türkçe kökenli sözlerde /j/ bulunmaz. Doğru cevap C'dir.