TÜRKÇE YAZILI ANLATIM

Şiir, öykü, roman, tiyatro gibi yazınsal türler sanat ürünüdür. Bir yaratma, yeniden yapılandırma işidir, güzeli arar. Sanatsal özelliği olan yazınsal türler gerçeği olduğu gibi değil biçimlendirerek, değiştirerek, kurgulayarak yansıtır. Bilgi vermek amacı yoktur. Diğer seçeneklerde bir konuda bilgi vermek söz konusudur. D seçeneğinde ise sanatlı bir durum esastır, benzetmeler, hayaller bulunmaktadır. Kullanılan dil özneldir, diğerlerinde ise nesneldir.

Şiirlerde sözcüklerin gerçek anlamları kullanılmaz. Sanatçı, sözcüklere yeni anlamlar yükler. Bir bilim, sanat dalına özgü sözcükler olan terimler de gerçek anlamlıdır. Şiirlerde terimler kullanılmaz, söz ve anlam sanatları yoğunluktadır.

Şiirin yapısal özellikleri ölçü, uyak, redif, nazım birimi, nazım biçimidir. Konu, tema, söz sanatları içerikle ilgili kavramlardır. Tema ( izlek ) konunun işlenmesinde okurda uyandırılmak istenilen duygu ya da etkidir.

 

Lirik şiir, duyguları yansıtan şiirdir. Epik şiir, kahramanlıkları, yurt sevgisini, toplumsal konuları anlatır. Pastoral şiir, doğayla ilgilidir. Didaktik şiir, öğüt verme, bilgilendirme konuludur. Dramatik şiir ise manzum tiyatrodur. Şiir alıntısında hem kahramanlık hem de duygular bulunmaktadır.

Fabllarda konuşma  yetisi olmayan hayvanlar, nesneler konuşturulur, kişileştirilir. (İntak ve teşhis) ancak güldürmek amaçlı değildir, ders vermek amacı bulunmaktadır.

Batılı anlamda öykü ve roman ülkemizde tanınmadan önce anlatı gereksinimi söylenceler, destanlar, masallar ile karşılanmaktaydı. Olağanüstü olaylar ve varlıkların bulunduğu bu türlerde abartılar yoğundu. Burada anlatılan tür masaldır.

İntibah – Namık Kemal

Edebiyatımızda ilk yerli psikolojik roman Mehmet Rauf’un yazmış olduğu ‘’ Eylül’’ romanıdır.

Çağdaş tiyatro, klasik tiyatro sınıflandırmasına uymaz. Bilimsel ve toplumsal gelişmelere bağlı olarak tiyatro anlayışı da değişmiştir. Alman şair, oyun yazarı Bertholt Brecht’in öncülük ettiği epik tiyatro, günümüzdeki klasik tiyatro anlayışından farklı bir tiyatro türüdür.

İbrahim Şinasi tarafından yazılan tek perdelik bir töre güldürüsü olan Şair Evlenmesi yayımlanan ilk oyundur.

Konuyu işlerken okurda uyandırılmak istenen duygu ya da etki izlek(tema) olarak adlandırılmaktadır. Konu içerik ile izlek ise onun okuyuca sunulma şekliyle ilgilidir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Köktürk, Saka, Uygur ve Hun Destanları anonim yani halkın ortak malı olan destanlardır. Şehname ise İranlı şair Firdevsi tarafından yazılmıştır. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Yergi, toplumun, kişinin veya bir olayın gülünç ve olumsuz yönlerini i̇ğneleyici ve alaycı bir dille anlatan şiirdir. Divan edebiyatında hicviye, Batı edebiyatında satir olarak adlandırılırken halk edebiyatında ise taşlama orada olarak adlandırılmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Arı ile Sivrisinek Hikâyesi; Karakuş Yavrusu ile Karga Hikâyesi ve Eşek ile Tilki Hikâyesi gibi fabl türünde birkaç eser kaleme almış Tanzimat Dönemi şair ve yazarlarından Şinasi'ye aiittir.  Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Türk edebiyatındaki ilk pastoral şiir örneği Abdülhak Hamit Tarhan'ın çöl anlamına gelen "Sahra" adlı şiiridir. Terkib-i Bent Ziya Paşa'nın kurumsal eleştiri içeren eseri, Hayriyye Nabi'nin didaktik eseri, Kır Şarkısı ve Ağaç şiirleri ise Behçet Necatigil ve Ahmet Haşim'in pastoral şiirleri olsa da Sahra'dan çok sonra yazılmışlardır. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Diğer isimler de Türk öyküsünün önemli isimleri olmakla birlikte Türk edebiyatında durum öyküsünün öncüsü Memduh Şevket Esendal olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Telemak-Türk edebiyatındaki ilk çeviri roman, Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat-Türk edebiyatındaki ilk yerli roman, Don Kişot-Batı edebiyatındaki ilk roman, Mai ve Siyah-Türk edebiyatındaki ilk yetkin(Batılı tarzda) roman olsa da İntibah- Türk edebiyatındaki ilk aşk romanı değil, ilk edebî roman olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Goethe'nin Genç Werther’in Acıları romanı psikolojik roman, Tolstoy'un Savaş ve Barış'ı tarihî roman, George Sand'ın Şeytanlı Göl ve Thomas Hardy'nin Çılgın Kalabalıktan Uzak romanları ise köy romanı örnekleridir. Pearl S. Buck'ın "Ana" romanı ise egzotik roman örneğidir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Karagöz oyununda Karagöz, orta oyununda ise Kavuklu halktan ve okumamış tipi temsil ederken Karagöz oyununda Hacivat, orta oyununda ise Pişekâr eğitimli tipi temsil etmektedir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Reşat Nuri Güntekin, Cevat Fehmi Başkut, Güngör Dilmen ve Orhan Asena Türk edebiyatında birçok tiyatro oyunu kaleme almış yazarlardır. Yaşar Kemal ise başta roman olmak üzere çok farklı türlerde eser verse de tiyatro oyunu yazmamıştır. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.