TÜRKÇE SÖZLÜ ANLATIM

Dil bilim, dillerin yapısını, gelişmesini, dünyada yayılmasını ve aralarındaki ilişkileri ses, biçim, anlam ve cümle bilgisi bakımından genel veya karşılaştırmalı olarak inceleyen bilimdir. Dil bilgisi ise dil bilimden daha sınırlı olmak üzere dili ses bilgisi, biçim bilgisi, söz dizimi, anlam bilim açılarından tanımlamaya çalışır. Ses bilgisi, dilin seslerinin oluşumunu, boğumlanmalarını, sınıflandırılmasını, kelimelerdeki sıralanışlarını, ses değişimlerini, hece yapısını ve tonlamayı inceleyen bilgi dalıdır. Anlamlı en küçük biçim birimi olarak tanımlanan kök ve eklerin, bunların eklemlenme biçimlerinin, eklerin işlevlerinin ve yüklendikleri anlamların, kelime türlerinin incelendiği bilgi dalı biçim bilgisidir. Bir dildeki kelimelerin ve kelime gruplarının cümle içindeki görevleri, birbirleriyle olan ilişkileri, sıralanışları, cümlenin ögeleri ve cümle türleri ise söz diziminin konusunu oluşturur. Diğer üçüne göre dil bilgisi kitaplarında daha az yer bulan anlam bilim ise kelimelerin temel ve yan anlamlarını, anlam değişmelerini, eş karşıt ve çok anlamlı kelimeler gibi dilin kelime hazinesiyle ilgili hususları inceler. Doğru cevap B seçeneğidir.

Küplere binmek,burnundan kıl aldırmamak,kılı kırk yarmak gibi cümlelerde kelimelerin anlamını bilmek cümleyi anlamaya yeterli gelmez. Bu cümlelerde gösterge ve gösterilen ilişkisi keyfidir ve toplumsal kabuller sonucu oluşmuştur. Bu yüzden doğru cevap C seçeneğidir.

Verilen cümlede;kırk,küp,kulp,kırık olmak üzere dört tane sözlük birim vardır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Abse: Çevre dokulardan kese tarzında doku ile sınırlı içerisi cerahat ile dolu oluşumdur. Verilen kelime bir tıp terimidir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.

Bir kavram alanı için ilk akla gelen öge prototip durumundadır. Kanarya, serçe, pelikan, flamingo, papağan, kuş sözcüğünün alt alanlarını oluşturur; ancak bu sözcüklerin hepsi ‘kuş’ türü için aynı derecede tipik örnekler değildir. Kuş denince Türkçe konuşurların aklına, flamingo ve pelikandan önce serçe, kanarya, kartal, güvercin gibi yaşadıkları çevre için daha tipik olan türler gelir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir kelimenin ilk harfinin daima büyük yazılması demek o kelimenin özel isim olması demektir. D seçeneğinde verilen özel bir isimdir. Bu yüzden doğru cevap D seçeneğidir.

Tam eş adlılığın olması için; sözcüklerin anlamları ilgisiz,bütün biçimleri eş görünümlü ve aynı sözcük sınıfından olmalıdır. Verilen kelimelerden  “boya” ve boya- “boyamak”, sözcükleri gramatikal açıdan denk değildir; aynı pozisyonda kullanılmazlar ve aynı çekim eklerini almazlar. Bu nedenle aralarında kısmi eş adlılık ilişkisi vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

E seçeneği dışındakiler deyim ya da atasözü sınıflandırmasına girip,kalıplaştığı için eş anlamlıları kullanılmaz. Bu yüzden doğru cevap E seçeneğidir.

Dereceli zıtlıklar: küçük-orta-büyük, iyi-orta-kötü, kısa-orta-uzun

ikili zıtlıklar: çok-az, dolu-boş, gündüz-gece, somut-soyut

Biçimsel ilişkili zıtlıklar: sorumlu-sorumsuz, uğurlu-uğursuz, zamanlı-zamansız, akıllı-akılsız

ilişkisel zıtlıklar: almak-satmak, oyuncu-seyirci, amir-memur, imam-cemaat

Soruda verilen durum anlam iyileşmesine örnektir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Dillerin yapısını, gelişmesini, dünyada yayılmasını ve aralarındaki ilişkileri ses, biçim, anlam ve cümle bilgisi bakımından genel veya karşılaştırmalı olarak inceleyen bilim dalına verilen isim dil bilimdir.

Kök anlambilimi ilgilendiren konulardan biri değildir.

Geyik günümüzde “geyikgillerden erkeklerinin başında uzun ve çatallı boynuzları olan
memeli hayvan” anlamıyla kullanılmaktadır. Oysa bu sözcük Eski Türkçe dönemi
metinlerinde “yabani hayvan” anlamına da gelmektedir.

Eski Türkçede “kraliçe” anlam›na gelen hanum sözcüğünün alanı bugün “kadın, bayan, hanım” anlamlarına gelecek şekilde genişlemiştir.

İstanbul'u çok seviyorum.

Biçimsel ilişkili zıtlıklar: sorumlu-sorumsuz,

dağ eş sesli olduğundan eş adlılığa örnektir.

Ördek kelimesi kuş kelimesinin prototiplerinden biri değildir.

Kangal sözcüğü köpek sözcüğü olmadan kullanılmadığı için temel olmayan sözcüklerdendir.

Dolap kelimesinin eş anlamlısı yoktur.