TÜRKÇE SÖZLÜ ANLATIM

İletişimde metinlerin işlevleri üzerine yoğunlaşan De Beaugrande ve Dressler (1981), dilsel bir ürünün metin olabilmesi için gerekli özellikleri yedi başlıkta toplamıştır. Bunlar: Bağdaşıklık, Tutarlılık, Amaçlılık, Kabul edilebilirlik, Bilgilendiricilik, Durumsallık, Metinler arasılık. Doğru cevap C'dir.

Gönderim, Eksiltili Anlatım, Değiştirim, Bağlama Ögeleri kavramları metinde bağdaşıklık ilişkisi kuran unsurlardır. Doğru cevap A'dır.

Konuşucu/yazar; metni sözle ifade eden konuşucu, kaleme alan ise yazardır. Doğru cevap B'dir.

Betimsel Amaç: • Bilgi vermek, • Bilgi edinmek, almak.

Anlatımsal Amaç: • Düşünsel tutumu açıklamak, • Duygusal eğilimi açıklamak, • Ahlaki tutumu açıklamak, • Ön yargıları, beklentileri açıklamak. Doğru cevap D'dir.

İleti; konu değil düşünce olmalıdır. Açık ve özlü olmalıdır. Açıklamaya, neden-sonuç ilişkisi göstermeye, karşılaştırmaya uygun olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yazılı olarak üretilen metinlerin denetlenmesi, metin üreticisi için yazdıklarını denetleme olarak düşünülebilir. Yazılan metnin gözden geçirilmesi sürecinde şu adımlar izlenebilir:

Metin üretme evreleri: Amacı belirleme, Konuyu seçme ve sınırlandırma, İletiyi belirleme, Düşünceleri düzenleme, Söylem tasarımı, Kavram ağını kurma, Dilsel gösterenleri seçme, metin düzeyinde dilsel kodlamaya geçiş, Söyleme/yazma. Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap E'dir.

Anlatıcı ve alıcının aynı dili konuşması gerekmektedir. İletişimin bu iki ögesi aynı kodu kullanmıyorsa iletişim gerçekleşmez. Doğru cevap C'dir.

Gösterge: Bir gösteren ile bir gösterilenin birleşmesinden oluşan bütündür. Doğru cevap D'dir.

Bir gösteren ile bir gösterilenin birleşmesinden oluşan bütün göstergedir. Doğru cevap A’dır.

Konuşucunun ya da yazarın kodladığı iletiyi alıp kodunu çözen kişi alıcıdır. Doğru cevap C’dir.

Göstergenin birinci yönünü gösterilen (kavram) oluşturur. Belli biçimiyle suda yaşayan yaratık kavramı, onun aynı dili konuşanlarda ortak olan bilişsel nitelikteki gösterilenidir. Türkçede /b/, /a/, /l/, /ı/, /k/ seslerinden oluşan ve bütünüyle sessel nitelikteki gösteren, sessiz okuma sırasında bile bilişsel imgeyi canlandırmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Dilsel bildirişim eyleminde konuşucunun/yazarın belli bir düzgüye uygun olarak oluşturup alıcıya yönelttiği göstergesel bütün iletidir. Doğru cevap E’dir.

“Ahmet Amca o gün erken kalkmıştı. O kocaman adam, mahallenin en yaşlısı tüm sokağı gözüyle izliyordu.” Birinci tümcedeki “Ahmet Amca” ifadesi ikinci tümcede niteliği kullanılarak ifade edilerek “Ahmet Amca” ifadesine gönderimde bulunulmuştur. Doğru cevap D’dir.

Seçeneklerde geçen “ama”, “ancak” uslamlama bağlantı ögeleri; “ve” iki düşünceyi ya da göstergeyi doğrudan birbirlerine bağlayan bağlantı ögesi; “yukarıda” metindeki uzama ilişkin değişimi ve gelişimi gösteren uzamsal bağlantı ögesidir. “son olarak” ifadesi ise metne konu olan düşüncelerin öncelik, önem gibi ilişkilerini gösteren sıralama bağlantı ögesidir. Doğru cevap B’dir.

Metin üreticisi ile metin alıcısı arasında ne kadar bilginin paylaşıldığı ve her ikisinin uzlaşımlarının ne kadar örtüştüğü ile de yakından ilgili olan metin olma koşulu kabul edilebilirliktir. Metnin amacı ve kabul edilebilirlik düzeyi arasında yakın bir ilişki vardır. Metnin amacı ne kadar açık biçimde ortaya konursa alıcı tarafından kabul edilmesi de o derece kolay olacaktır. Doğru cevap C’dir.

Birey, dili anlatımsal amaçlara yönelik olarak şu eylemleri gerçekleştirirken kullanır: Düşünsel tutumu açıklamak, Duygusal eğilimi açıklamak, Ahlaki tutumu açıklamak, Ön yargıları, beklentileri açıklamak. Bilgi vermek ise dilin betimsel amaçlara yönelik olarak kullanılmasını gerektiren eylemlerden biridir. Doğru cevap C’dir.

“Çocukluk Döneminde Cimrilik” konusu hem dönemsel olarak hem de duygu bakımından alt basamakları içeren bir yapıdadır ve öteki konulara daha çok sınırlandırılmış bir konudur. Doğru cevap B’dir.

Metin olma koşullarının ögeleri: Bilgilendiricilik, Kabul Edilebilirlik, Durumsallık, Tutarlılık, Metinler Arasılık ve Amaçlılıktır. Nesnellik metin olma koşullarının ögelerinden biri değildir. Doğru cevap E’dir.