TÜRKÇE SÖZLÜ ANLATIM - Deneme Sınavı - 2

Sözlü iletişim, devlet idaresi, eğitim, edebiyat, basın, ibadet, ticaret gibi farklı alanlarda dile ve dilin farklı biçimlerine ihtiyaç duyulur. Türkçenin bu alanlardaki durumunu kısaca şöyle özetleyebiliriz: Konuşma dili, Devlet dili, Edebiyat dili, Eğitim dili, Gazete dili, Radyo-Televizyon dili, Eğlence dili, İnternet dili. Doğru cevap E'Dir.

Bir gösteren ile bir gösterilenin birleşmesinden oluşan bütün göstergedir. Doğru cevap A’dır.

Konuşucunun ya da yazarın kodladığı iletiyi alıp kodunu çözen kişi alıcıdır. Doğru cevap C’dir.

Göstergenin birinci yönünü gösterilen (kavram) oluşturur. Belli biçimiyle suda yaşayan yaratık kavramı, onun aynı dili konuşanlarda ortak olan bilişsel nitelikteki gösterilenidir. Türkçede /b/, /a/, /l/, /ı/, /k/ seslerinden oluşan ve bütünüyle sessel nitelikteki gösteren, sessiz okuma sırasında bile bilişsel imgeyi canlandırmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Dilsel bildirişim eyleminde konuşucunun/yazarın belli bir düzgüye uygun olarak oluşturup alıcıya yönelttiği göstergesel bütün iletidir. Doğru cevap E’dir.

“Ahmet Amca o gün erken kalkmıştı. O kocaman adam, mahallenin en yaşlısı tüm sokağı gözüyle izliyordu.” Birinci tümcedeki “Ahmet Amca” ifadesi ikinci tümcede niteliği kullanılarak ifade edilerek “Ahmet Amca” ifadesine gönderimde bulunulmuştur. Doğru cevap D’dir.

Türkçe, Japonca, Fince, Macarca, Swahili dili eklemeli diller grubuna girer. Doğru cevap D'dir.

Seçeneklerde geçen “ama”, “ancak” uslamlama bağlantı ögeleri; “ve” iki düşünceyi ya da göstergeyi doğrudan birbirlerine bağlayan bağlantı ögesi; “yukarıda” metindeki uzama ilişkin değişimi ve gelişimi gösteren uzamsal bağlantı ögesidir. “son olarak” ifadesi ise metne konu olan düşüncelerin öncelik, önem gibi ilişkilerini gösteren sıralama bağlantı ögesidir. Doğru cevap B’dir.

Metin üreticisi ile metin alıcısı arasında ne kadar bilginin paylaşıldığı ve her ikisinin uzlaşımlarının ne kadar örtüştüğü ile de yakından ilgili olan metin olma koşulu kabul edilebilirliktir. Metnin amacı ve kabul edilebilirlik düzeyi arasında yakın bir ilişki vardır. Metnin amacı ne kadar açık biçimde ortaya konursa alıcı tarafından kabul edilmesi de o derece kolay olacaktır. Doğru cevap C’dir.

Birey, dili anlatımsal amaçlara yönelik olarak şu eylemleri gerçekleştirirken kullanır: Düşünsel tutumu açıklamak, Duygusal eğilimi açıklamak, Ahlaki tutumu açıklamak, Ön yargıları, beklentileri açıklamak. Bilgi vermek ise dilin betimsel amaçlara yönelik olarak kullanılmasını gerektiren eylemlerden biridir. Doğru cevap C’dir.

“Çocukluk Döneminde Cimrilik” konusu hem dönemsel olarak hem de duygu bakımından alt basamakları içeren bir yapıdadır ve öteki konulara daha çok sınırlandırılmış bir konudur. Doğru cevap B’dir.

Metin olma koşullarının ögeleri: Bilgilendiricilik, Kabul Edilebilirlik, Durumsallık, Tutarlılık, Metinler Arasılık ve Amaçlılıktır. Nesnellik metin olma koşullarının ögelerinden biri değildir. Doğru cevap E’dir.

Kültür en genel haliyle maddi ve manevi kültür olmak üzere ikiye ayrılabilir. İnsanların ev bark biçimleri, kullandıkları çeşitli alet ve eşyalar, giyim kuşam tarzları, yeme ve beslenme biçimleri maddi kültür; dil, tarih, gelenek ve görenek, hukuk, ahlak gibi hayatın manevi yönünü ilgilendirenler de manevi kültür içinde yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Dilin Durumuna Göre: a) Arka dil ünlüleri: a,o,u; b) Orta dil ünlüsü: ı; c) Ön dil ünlüleri: e, i, ö, ü. Doğru cevap C’dir.

Ötüm Durumlarına Göre ünsüzler şu şekildedir: a) Ötümlü ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z; b) Ötümsüz ünsüzler: ç, f, h, k, p, s, ş, t. /k/ ünsüzü ötümsüz bir ünsüzdür. Doğru cevap E’dir.

Türkçe kökenli sözcüklerin başında ğ, l, m, n, r, ş, z ünsüzleri de bulunmaz. Bir sözcüğün bu seslerden biri ile başlaması, o sözcüğün Türkçe olmadığını gösterir. Buna göre “koltuk” sözcüğü Türkçe kökenli bir sözcüktür. Doğru cevap C’dir.

Türkçenin ötümlüleşme kuralına uyan çok sayıda sözcük olduğu kadar hukuk - hukukun, evrak - evrakın, cumhuriyet - cumhuriyetin örneklerinde görüldüğü gibi iki ünsüz arasında ötümsüzlüğünü koruyan örneklere de rastlanmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Türkçe sözcüklerde hece sonunda da ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir: -lç, lk, lp, lt: ölç, ilk, alp, alt; -nç, -nk, -nt: inanç, denk, ant ;-rç, -rk, -rp, -rs, rt: sürç-, ürk-, sarp, pars, art;-st: üst. Türkçe kökenli kelimelerin sonunda A seçeneğindeki –vk biçiminde bir hece oluşumu görülmemektedir. Doğru cevap A’dır.

"toplumsallaşma“ sözcüğünün aldığı ekler şöyledir: kur- Eylem kökü, -um eylemden ad yapan ek, -sal addan ad yapan ek, -ma eylemden ad yapan ek. Doğru cevap B’dir.

II. cümledeki “dişe” sözcüğü, III. cümledeki “bilene bilmeyene” sözcükleri yönelme durumu eki almıştır. Doğru cevap D’dir.