TÜRKÇE SES BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 23

Âşık sözcüğündeki düzeltme işareti kaldırılıp tekrar anlamına bakılınca eklem kemiği anlamına gelmektedir. Diğer sözcüklerde anlamda herhangi bir değişiklik gözlenmemiştir. Bu nedenle doğru cevap A’dir.

Dilimizde alıntı sözcüklerle ilgili bir önemli husus da özellikle söyleyişte ünlü uzunluğunun yanlış kullanılmasıdır. Ünlü uzunluğu veya kısalığı anlam ayırıcı olmasa bile aşağıdaki örneklerde standart söyleyişten sapma söz konusudur ve bunlar söyleyiş kusuru olarak görülmektedir. Sözcük adale şeklinde yazılmalıdır.  Bu nedenle yanıt E’dır.

Tek heceli sözcüklerde söz içinde bulundukları durumlarda bu ünsüzlerin yerinde bir ünlü türer. Fi’l sözcüğünde olduğu gibi ayın ve hemze yerine “i” ünlüsü türemektedir. Sözcüğün yazılış biçimi fiildir. Bu nedenle cevap A’dir.

Sırayla sözcükler, dalavere, dinozor, alüminyum, pili ve salep şeklindedir. Dolayısıyla doğru cevap C’dir.

Sözcüklerin sırasıyla doğru yazımı; kampüs, gram, kral, pound ve filolog şeklindedir. Dolayısıyla doğru cevap D’dir.

Yazım Kılavuzu’na göre bütün ünsüzler kendilerinden sonra gelen /e/ sesi ile seslendirilmelidir. Bu, özelikle söz dizimi açısından sözcük gibi işlem gören kısaltmalar için de geçerlidir.

Söz sonunda bulunan ince /l/ ünsüzü, kendisinden sonra bir ünlü bulunmadığı için, şapka ile de gösterilemiyor.

Gendarme - jandarma kelimelerinde bu uyarlama söyleyişte kalmaktadır. Örnek olarak standart söyleyişin yanında Türkçeye uyarlanmış söyleyişler de görülür.

“^” işareti, birden fazla işlevi olması, düzenli gösterilmemesi, ünsüze ilişkin bir özelliğin ünlüye işaret konularak gösterilmesi gibi nedenlerle yazımda sürekli olarak sorun olagelmiştir.

Düzeltme işareti 1965 ile 1985 yılları arasında TDK tarafından yayımlanmış olan yazım kılavuzlarında Batı kökenli sözcüklerdeki ince /l/ sesini göstermek için /a/ ve /u/ ünlülerinin üzerine konulmuştur.

"kāğıt" sözcüğünde ünlü uzunluğunun yanlış kullanılması anlamı etkilememektedir.

"muhāfaza" kelimesinde uzatma doğru olarak kullanılmıştır.

Günümüzde kullanımda olan Yazım Kılavuzu’na göre ise Kur’an dışındaki sözcüklerde hemze kesme işaretiyle gösterilmemektedir.

"Azarbaycan" kelimesinde yazım yanlışı bulunmaktadır. Doğrusu "Azerbaycan".

Sadece "ataşe" kelimesi doğru olarak yazılmıştır. Diğerlerinde yazım yanlışı bulunmaktadır.

Türk alfabesinde yer alan harfler, 1 Kasım 1928 tarih ve 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun ile belirlenmiştir. Yazım Kılavuzu’na göre bütün ünsüzler kendilerinden sonra gelen /e/ sesi ile seslendirilmelidir. Bu, özelikle söz dizimi açısından sözcük gibi işlem gören kısaltmalar için de geçerlidir: TDK te-de-ke, SGK se-ge-ke gibi. İngilizce söyleyiş etkisi sözcüklerin okunuşunda da kendini gösterebilmektedir. Örnek olarak /c/ harfinin Türkçedeki normal söylenişi de esas alırsak /c/, /s/ ve /k/ olmak üzere üç farklı biçimde seslendirildiği, daha doğrusu üç farklı sesi işaretlediği görülebilmektedir.

Doğru cevap D şıkkıdır.