TÜRKÇE SES BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 1

Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü yardımcı seslerin bağlama ünlüleri ve bağlama ünsüzleri olmak üzere iki türü vardır.

Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü bağlama ünsüzü, sözcüğün ünlüyle bitmesi, ekin ise ünlüyle başlaması durumunda, Türkçenin ikiz ünlülerden kaçınması nedeniyle araya giren ünsüzdür. iyi-y-im sözcüğünde, /-ii-/ ikiz ünlüsünden kaçınmak için araya /-y-/ yardımcı ünsüzü girmiştir.

Ünsüzlerden sadece /g/, /k/, /l/ seslerinin art ve ön damak biçimleri vardır; ama bunlar bağımsız sesbirimler olmalarına rağmen alfabede farklı işaretlerle gösterilmezler. Doğru yanıt A seçeneği.

Sözcüğe ek gelmesi durumunda, ekin ön ünlülü mü yoksa art ünlülü mü olacağı sözcüğün son hecesinin niteliğine bağlıdır. Son hecede art damak sesleri varsa, ek art damak ünlülerini, ön damak sesleri varsa ek ön damak ünlülerini barındırabilir. trafik sözcüğünde ilk hecede art ünlü olmasına rağmen son hece ön ünlü içerdiği için ön damak ünlülerini barındıran bir ek alabilir. Doğru yanıt E seçeneği.

-miş eki tek biçimli değildir. -miş, -mış, -müş, -muş gibi sözcüğe uyum sağlayan biçimleri ulunmaktadır. Doğru yanıt D seçeneği.

kardeş sözcüğü Eski Türkçedeki karındaş sözcüğünün tarihsel süreç içinde uyumdan çıkmış biçimidir. Doğru yanıt C seçeneği.

Kaynaklarda dudak uyumu olarak da geçen düzlük-yuvarlaklık uyumu, sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa sonraki hecelerde sadece düz; yuvarlak ünlü varsa sonraki hecelerde dar-yuvarlak veya düz-geniş ünlülerin bulunması kuralıdır. Bu kurala göre ön hecede ö ve ü varsa sonraki hecede e ve ü ünlüleri olmalıdır. Doğru yanıt D seçeneği.

Düz-yuvarlaklık uyumuna göre a'dan sonra a,ı; ü'den sonra e,ü; e'den sonra e,i sesleri olan heceler gelmesi gerekirdi. Doğru yanıt B seçeneği.

simit sözcüğünün sonundaki t sesi ötümsüz olduğundan simitçi şeklinde ek alarak ötümlülük-ötümsüzlük uyumu sağlanmaktadır. Doğru yanıt B seçeneği.

Hanımeli birleşik bir sözcüktür ve birleşik sözcüklerin hecelenmesinde de heceler esas alınır. Bu tür birleşik sözcüklerde zaman zaman hece kuralına göre değil, anlama göre de heceleme yapıldığı görülmekte ise de, Türkçenin yazım kuralları açısından anlama göre heceleme yanlıştır. Doğru heceleme ha-nı-me-li şeklinde olmalıdır. Doğru yanıt A seçeneği.

Türkçe sözcüklerde, hece sonunda ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir. -lt, -lç, -rs, -rp bu çiftlerdendir; ancak -ls, -ns, -yn gibi ünsüz çiftleri Türkçe sözcüklerde bulunmaz. Bu çiftlere alıntı sözcüklerde rastlanır. Doğru yanıt E seçeneği.

Türkçe sözcüklerde, hece sonunda ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir. -ls, -vk, -ns, -rp bu çiftlerden değildir. Bu çiftlere alıntı sözcüklerde rastlanır. Türkçe sözcüklerde geniş yuvarlak /o/ ve /ö/ ünlüleri yalnız ilk hecede bulunabilir. Doğru yanıt C seçeneği.

Vurgusu söz sonunda olmayan sözcükler vurgulanabilen bir ek aldıklarında vurgu sona kaymaz: Masada, Ankaralı, efendilik, Kırıkkaleli. Doğru yanıt A şıkkıdır. -LI vurgulanabilen bir ek olmasına rağmen, vurgu ilk hecedeki yerini korur.

Eklerin bir kısmı eklenme sırasında vurguyu üzerlerine çekerken bir kısmı vurgulanamaz. Bu durumda vurgu onlardan önceki hece üzerinde bulunur. İki heceli eklerden bir kısmında ise vurgu ek üzerindedir. ancak son hecede değildir. Vurgulanamayan tek heceli ekler ve enklitiklerle, son hecesi vurgulanmayan eklerden bazıları şunlardır: 

-(X)yor şimdiki zaman eki: geLİyor

-CXk küçültme eki: Ufacık

-(y)DX idi'nin bitişken biçimi: güZELdi

-(y)Xn 2. çoğul kişi emir eki: başLAyın

Türkçe kökenli, iki heceli yer adlarında vurgu ilk hecededir.