TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II

Bağımsız sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı bulunmaz. Her cümlenin
ögeleri, ayrı ayrı bulunur.

Annem evde kalmayı tercih etmiş, kardeşim okul civarındaki parka
arkadaşının yanına gitmişti. (özneleri ve yüklemleri birbirinden farlı olan iki cümleden oluşmaktadır.)

Ağaç güneşte serpilir, fakat toprağın derinliklerindeki kökü ile beslenir. (Ortak özne "Ağaç"tır.)

“Ve” bağlacının da bazı cümleleri “-dığı için, böylece, bu yüzden” ifadeleriyle
birbirine bağladığı cümleler sıralı değil bağlı cümlelerdir.

Çantasında ne kitap vardı ne defter. (ne..ne bağlacı ). Diğerleri sıralı cümledir.

İster basit ister birleşik yapılı olsun bir cümlede, bazen anlamı daha iyi belirtmek
ve anlama açıklık kazandırmak için, cümlenin içine giren ve cümlenin yapısında
herhangi bir değişiklik yapmayan kelime grubu veya cümle yapısında dil birlikleri
yer alır. Açıklama veya ek bilgi vermek amacıyla cümleye giren bu dil birliklerine
“ara söz” veya “ara cümle” adı verilir.

Açıklama veya ek bilgi vermek amacıyla cümleye giren bu dil birliklerine
“ara söz” veya “ara cümle” adı verilir. Bunlar cümleden çıkarıldıkları zaman cümlenin anlamında bir eksiklik oluşturmaz, cümlenin yapısında bir eksiklik yaratmaz. İşte yapısında bu tür ara söz veya ara cümle bulunduran cümlelere “ara sözlü (cümleli) cümle” adı verilir. Cümledeki bu ara sözler, açıklama ve ek bilgi ifade eder ve cümlenin ögeleri arasına girer; ancak kendileri bir öge olarak değerlendirilmez. Ara sözler yazıda iki virgül veya iki kısa çizgi arasında yazılır.

Konuşma veya anlatım esnasında genellikle yüklemi, bazen de başka bir ögesi
kullanılmayan cümleye “eksiltili cümle” denir. Yüklem kullanılmasa da cümlede
bir yargı anlamı vardır. Böyle cümlelerde, yargı ifadesi söz veya metin bütünlüğü içinde, dinleyenin veya okuyanın algılamasına bırakılır. Bu yapı, daha ziyade
tamamlanmış bir cümleden sonra bu cümledeki bir ögeyi açıklamak üzere kullanılır. Yani yüklemin ifade etmek istediği anlam bir önceki cümle ile tamamlanır. Ancak bu cümleler, eksik ögeye rağmen, tam bir anlatım değeri taşır.

Cihan yıkılsa, emin ol, bu cephe sarsılmaz. (virgül arasında kalan , emin ol, cümlesi ara sözlü cümle yapısını oluşturur.

Az veren candan (verir), çok veren maldan (verir).

Doğru yanıt C seçeneği.

Doğru yanıt C seçeneği.

Doğru yanıt A seçeneği.

Doğru yanıt A seçeneği.

E dışındakiler bağlı cümle yapısındadır. Doğru yanıt E seçeneği.

Doğru yanıt D seçeneği.

Doğru yanıt D seçeneği.

Doğru yanıt B seçeneği.

E seçeneği bağımsız sıralı cümledir. Diğerleri basit yapılı cümledir. Doğru yanıt E seçeneği.

Doğru yanıt A seçeneği.