TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 11

Yer tamlayıcısı; cümlede yüklemin bildirdiği hareket, iş veya oluşun yerini ve yönünü bildiren ögedir. Başka bir deyişle hareketin, oluş ve kılışın “nereye, neye, kime” yöneldiğini; “nerede, nede, kimde” geçtiğini ve “nereden, neden, kim den” ayrıldığını gösteren cümle ögesidir. Bu bakımdan yer tamlayıcısı mutlaka ismin yaklaşma (-A), bulunma (-DA) ve uzaklaşma (-DAn) hâl eklerinden birini alarak yükleme bağlanır. Kime sorusuna cevap veren "bana" sözcüğü yer tamlayıcısıdır.

A seçeneğindeki cümle, yüklemin türüne göre isim cümlesi olarak diğer seçeneklerdeki fiil cümlelerinden farklıdır.

E seçeneğindeki cümle yüklemin türüne göre fiil cümlesidir. Diğer seçeneklerdeki cümleler ise isim cümlesidir.

Sadece B seçeneğindeki cümle isim cümlesidir. Diğer seçeneklerdeki cümleler yüklemin türüne göre fiil cümlesidir.

D seçeneğinde yüklem "anlayamaz" çekimli fiildir.

A seçeneğinde yüklem "bağrı yanık yolcu" sıfat tamlamasıdır.

D seçeneğinde yüklem "Gazetelerin en çok okunan bölümleridir" cümlenin sonunda olmadığı için devrik isim cümlesidir.

Yukarıdaki cümle yüklemin yerine göre devrik cümledir. Bu yönüyle cümle ile özdeş olan seçenek D seçeneğidir.

İster isim ister fiil cümlesi olsun yüklemi cümlenin sonunda bulunan cümle kurallı cümledir. Bu kurala uygun seçenek E seçeneğidir.

Yukarıdaki cümle yüklemin yerine göre kurallı cümledir. Bu cümle ile yüklemin yerine göre özdeş olan cümle B seçeneğinde vardır.

Yüklemin yerine göre cümleler kurallı ya da devrik olur. Yüklemi cümlenin sonunda bulunan cümleler kurallı cümlelerdir. Buna göre sadece E seçeneğinde bu duruma uymayan bir cümle vardır. Yani E seçeneğinde devrik cümle vardır.

Soru cümlesi; bir işin olup olmadığını, bir düşüncenin kabul edilip edilmediğini soran cümledir. Bu durum sadece E seçeneğinde böyledir. Diğer seçeneklerde soru eki olmasına rağmen soru anlamı taşımamaktadır.

Yüklemi fiil olan ve yargının yapılmadığını, olmadığını bildiren cümleler “olumsuz fiil cümlesi”dir. Bütün seçenekler olumsuz olmasına rağmen sadece A seçeneğinde olumsuz fiil cümlesi vardır.

Yüklemi fiil olan ve yargının yapıldığını, olduğunu bildiren cümleler olumlu fiil cümlesidir.

Yüklemi isim ya da isim soylu bir kelime veya kelime grubundan meydana gelen ve olumsuz yargı bildiren cümleye “olumsuz isim cümlesi” denir. İsim cümlelerin de olumsuzluk, “değil” ve “yok” olumsuzluk sözleriyle sağlanır. Buna göre doğru seçenek D seçeneğidir.

"Nazan, benim için bir kardeş gibidir." cümlesi olumlu isim cümlesidir. Bu cümleyle özdeş olan  cümle "Sınıftaki arkadaşlar, yarış içindelerdi."cümlesidir.

Fiil cümlelerinin yüklemi emir kipinde olanlarına “emir cümlesi” denir. Buna göre E seçeneği doğrudur.

İçinde ünlem bulunan veya ünlem kavramı veren cümleye “ünlem cümlesi” denir. Bu cümleler insanların sevinçlerini, mutluluklarını, özlemlerini, üzüntülerini, heyecanlarını, acılarını, kederlerini, coşkularını, hayretlerini vb. anlatan cümlelerdir. A seçeneğinde bu duruma uygun bir örnek vardır.

Soru yoluyla bilgi almayı amaçlayan cümleye soru cümlesi denir. Olumlu veya olumsuz soru şeklinde kurulabilir. Tüm seçeneklerde soru anlamı var; ancak sadece C seçeneğinde olumsuz soru vardır.

A seçeneğindeki "Bu kadarını ben de tahmin etmiyor değilim." cümlesi biçimce olumsuz, anlamca olumludur.