TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 10

"... Öğrenebilir miyim?" yüklemi fiil olan olumlu soru cümlesidir.

“Beni seven insanlar yok değil” ifadesi olumlu bir fiil cümlesidir. Doğru yanıt B’dir.

“Beni sevmiyor değil” ifadesi olumlu bir fiil cümlesidir. Doğru yanıt E’dir.

“Bilgili ile bilgisiz müsavi olur mu?” olumsuz bir fiil cümlesidir. Doğru yanıt A’dır.

“Nasıl mektep bu?” ifadesi soru sıfatıyla kurulan bir cümledir. Doğru yanıt B’dir.

“Sizi kim diriltecek?” soru zamiriyle kurulan bir cümledir. Doğru yanıt D’dir.

“Ne istersin?” cümlesi soru zamiriyle kurulan cümledir. Doğru yanıt B’dir.

“Dert işte!.. Derman hani?” cümlesi soru edatıyla kurulan cümledir. Doğru yanıt D’dir.

“Kendine iyi bak.” Cümlesi emir cümlesine bir örnektir. Doğru yanıt C’dir.

“Eyvah, ne yer ne yar kaldı!” cümlesi ünlem cümlesine bir örnektir. Doğru yanıt A’ dır.

“Allahım, bizi sana layık kullar et!” cümlesi ünlem cümlesi değildir, emir cümlesidir. Doğru yanıt D’dir.

Bazı cümleler yapı bakımından olumsuz olmalarına rağmen soru ile olumlu bir anlam kazanır.

Yüklemi isim ya da isim soylu bir kelime veya kelime grubundan meydana gelen ve olumlu yargı bildiren cümleye “olumlu isim cümlesi” denir.

Yüklemi fiil olan ve yargının yapılmadığını, olmadığını bildiren cümleler “olumsuz fiil cümlesi”dir; yani olumsuz fiil cümlelerinde olayın gerçekleşmediği bildirilir.

Yüklemi isim ya da isim soylu bir kelime veya kelime grubundan meydana gelen ve olumsuz yargı bildiren cümleye “olumsuz isim cümlesi” denir. İsim cümlelerinde olumsuzluk, “değil” ve “yok” olumsuzluk sözleriyle sağlanır.

Soru kavramı veren “mi (mı, mu, mü)” ekine soru eki denir. Bu ek, ilgili olduğu kelimeden ayrı yazılır.

Soru sıfatları Ne, nasıl, ne gibi, hangi vb.” gibi isimlerin nitelik ve niceliklerini soru yoluyla öğrenmeyi amaçlayan cevapları da herhangi bir sıfat olan kelimelerdir.

Soru zarfları Ne, nasıl, ne kadar vb.” gibi eylemleri soru yoluyla belirleyen kelimelerdir.

İçinde ünlem bulunan veya ünlem kavramı veren cümleye “ünlem cümlesi” denir. Bu cümleler insanların sevinçlerini, mutluluklarını, özlemlerini, üzüntülerini, heyecanlarını, acılarını, kederlerini, coşkularını, hayretlerini vb. anlatan cümlelerdir. Bu bakımdan ünlem cümlelerinde mutlaka bir düşüncenin anlatılması gerekmez. Çünkü ünlem cümlelerinde bir duygunun dile getirilmesi esastır.

Emir kipi ile kurulan bazı cümleler “dilek, istek, yalvarma, yakarma, üzüntü, beddua” gibi değişik anlam özelliklerine sahiptir.