TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 5

B, C, D ve E şıklarındaki cümleler basit cümledir ancak A şıkkındaki cümle iç içe birleşik cümledir. Doğru cevap A'dır.

B şıkkındaki "bana yaptıklarını" kısmı temel cümlenin nesnesi durumundadır. Doğru cevap B'dir.

C şıkkındaki "bütün derslerini AA ile geçersen" kısmı şart belirtmektedir. Doğru cevap C'dir.

Bağımsız sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı bulunmaz. Her cümlenin
ögeleri, ayrı ayrı bulunur.

D şıkkındaki "herkes sağlıklıdır" kısmı temel cümleye nesne göreviyle katılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Annem evde kalmayı tercih etmiş, kardeşim okul civarındaki parka
arkadaşının yanına gitmişti. (özneleri ve yüklemleri birbirinden farlı olan iki cümleden oluşmaktadır.)

Sadece E şıkkındaki cümle ki'li birleşik cümledir. Doğru cevap E'dir.

Ağaç güneşte serpilir, fakat toprağın derinliklerindeki kökü ile beslenir. (Ortak özne "Ağaç"tır.)

“Ve” bağlacının da bazı cümleleri “-dığı için, böylece, bu yüzden” ifadeleriyle
birbirine bağladığı cümleler sıralı değil bağlı cümlelerdir.

Çantasında ne kitap vardı ne defter. (ne..ne bağlacı ). Diğerleri sıralı cümledir.

İster basit ister birleşik yapılı olsun bir cümlede, bazen anlamı daha iyi belirtmek
ve anlama açıklık kazandırmak için, cümlenin içine giren ve cümlenin yapısında
herhangi bir değişiklik yapmayan kelime grubu veya cümle yapısında dil birlikleri
yer alır. Açıklama veya ek bilgi vermek amacıyla cümleye giren bu dil birliklerine
“ara söz” veya “ara cümle” adı verilir.

Açıklama veya ek bilgi vermek amacıyla cümleye giren bu dil birliklerine
“ara söz” veya “ara cümle” adı verilir. Bunlar cümleden çıkarıldıkları zaman cümlenin anlamında bir eksiklik oluşturmaz, cümlenin yapısında bir eksiklik yaratmaz. İşte yapısında bu tür ara söz veya ara cümle bulunduran cümlelere “ara sözlü (cümleli) cümle” adı verilir. Cümledeki bu ara sözler, açıklama ve ek bilgi ifade eder ve cümlenin ögeleri arasına girer; ancak kendileri bir öge olarak değerlendirilmez. Ara sözler yazıda iki virgül veya iki kısa çizgi arasında yazılır.

Konuşma veya anlatım esnasında genellikle yüklemi, bazen de başka bir ögesi
kullanılmayan cümleye “eksiltili cümle” denir. Yüklem kullanılmasa da cümlede
bir yargı anlamı vardır. Böyle cümlelerde, yargı ifadesi söz veya metin bütünlüğü içinde, dinleyenin veya okuyanın algılamasına bırakılır. Bu yapı, daha ziyade
tamamlanmış bir cümleden sonra bu cümledeki bir ögeyi açıklamak üzere kullanılır. Yani yüklemin ifade etmek istediği anlam bir önceki cümle ile tamamlanır. Ancak bu cümleler, eksik ögeye rağmen, tam bir anlatım değeri taşır.

Cihan yıkılsa, emin ol, bu cephe sarsılmaz. (virgül arasında kalan , emin ol, cümlesi ara sözlü cümle yapısını oluşturur.

Az veren candan (verir), çok veren maldan (verir).

A seçeneğindeki yüklem "Tanrı hakkıdır" kelime grubudur. B seçeneğindeki çıkarır, C seçeneğindeki dikiyorum, D seçeneğindeki bembeyazdı, E seçeneğinde yer kelimeleri yüklemdir. Doğru yanıt A.

B seçeneğindeki derdi kelimesi demek fiilinin çekimli halidir. A seçeneğindeki süslüsünüz sıfatı, C seçeneğindeki yârin dudağından getirilmiş bir katre alevdir sıfat tamlaması, D seçeneğindeki yalnız, yapayalnızdım sıfatı, E seçeneğindeki kara gün içindir ise bir edat grubu yüklem görevindedir. Doğru yanıt B.

Cümlenin öznesi Küçük Ağa’nın gençliğinden duyduğu hafifseme grubu, bir sıfat tamlamasıdır. Küçük Ağa’nın gençliğinden duyduğu tamlamanın sıfatı, hafifseme ise isim kısmıdır. Doğru yanıt C.

C seçeneğindeki kör olsun yüklemi isim (kör) ve yardımcı fiilden (olsun) oluşmaktadır. Doğru yanıt C.

D seçeneğindeki cümle bir isim cümlesidir. Şarkıcının en fanatik hayranıdır kelime grubu tümü ile yüklem görevindedir. Tamlama olduğu için ayrılamaz. Doğru yanıt D.