TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ II - Deneme Sınavı - 12

Bu şiirin ilk dizesinde yer alan güzel başını belirtili, ikinci dizede yer alan vücuduma doldu o mehtap ise belirtisiz nesnedir. Belirtili nesne olan güzel başı(nı) tamlayanı düşmüş bir iyelik grubudur. Vücuduma doldu o mehtap ise cümle hâlinde bir nesnedir. Cümlenin diğer ögeleri ise aşağıdakilerdir:
dayadı : Yüklem
(o) : Gizli özne
göğsüme : Yer tamlayıcısı
sandım : Yüklem
(ben) : Gizli özne 
Doğru cevap E'dir.

“Gurbet beni muttasıl çekiyordu kendine.” cümlesinin ögeleri aşağıdaki gibidir:

çekiyordu : Yüklem
gurbet : Özne
beni : Belirtili nesne
kendine : Yer tamlayıcısı
muttasıl : Zarf tümleci

Doğru cevap B'dir.

Cümle çözümlemelerinde yer tamlayıcılarını bulmak için yükleme “nereye, nerede, nereden; kime, kimde, kimden, neye, nede, neden” gibi sorular yöneltilir. “Kimi” sorusu belirtili nesneyi bulmak için yükleme sorulur. Doğru cevap C'dir.

Cümlede yüklemin anlamını zaman, yer, yön, durum, miktar, tarz, sebep, ölçü, araç, soru, şart vb. yönlerden tamamlayan ögeye zarf tümleci adı verilir. Zarf tümleci, fiilin sıfatı durumundaki cümle ögesidir. Cümle çözümlemelerinde yükleme “niçin, nasıl, ne zaman, ne kadar, ne şekilde, ne ile, kiminle, hangi durumda, hangi şartlarda” gibi sorular yöneltilerek zarf tümleci ögesinin bulunması sağlanır. A şıkkında bulunan cümlenin yüklemine nasıl sorusu sorulduğunda, uysallıkla cevabı verilmektedir. Diğer şıklarda bulunan altı çizili sözcükler sırasıyla B ve C şıklarında özne ve yüklem; D ve E şıklarında ise yer tamlayıcısıdır.  Buna göre doğru cevap A'dır.

''Hepsi, sırtında abâ, günlerce
Gittiler içleri hicranla dolu''     dizelerinin öğeleri aşağıdaki gibidir:
gittiler : Yüklem
hepsi : Özne
sırtında abâ : Zarf tümleci
günlerce :Zarf tümleci
içleri hicranla dolu : Zarf tümleci

Buna göre doğru cevap D'dir.

Bütün ünlemler ve ünlem grupları, hitaplar cümle dışı ögelerdir. Ünlem grupları; cümleye ahenkli, etkili bir anlatım tarzı getirir; fakat cümlenin kuruluşuna katılmaz. A şıkkında yer alan ''bre Rıfat'' ünlem grubudur ve cümle dışı ögedir. Diğer şıklarda bulunan cümle dışı ögeler sırasıyla; yer tamlayıcısı, zarf tümleci, özne ve nesnedir. Doğru cevap A'dır.

Cümle içinde yer alan ara sözler ve açıklayıcı cümleler de cümle dışı ögeler olarak değerlendirilir. Bu ögeler, cümle içerisinde ya iki çizgi arasında ya iki virgül arasında ya da ayraç içerisinde gösterilirBu dizelerde yer alan ''sesinden tanıdım'' cümle dışı ögedir. Doğru cevap C'dir.

''Otuz iki dişten çıkan, otuz iki mahalleye yayılır.'' cümlesinin ögeleri sırasıyla özne (otuz iki dişten çıkan), yer tamlayıcısı (otuz iki mahalleye) ve yüklemdir (yayılır). Doğru cevap B'dir.

Bu metinde de iki cümle bulunmaktadır. “Çok uzun bacaklı, çok uzun boylu, sırtları kabarık, kambur hayvanlar trene bakmıyorlardı bile...” birinci cümledir. Bu cümlede zarf tümleci bulunmamaktadır. İkinci cümlede ise birden fazla zarf tümleci bulunmaktadır. Bu zarf tümleçleri de yüklemi tarz ilgisiyle tamamlamaktadır:
ağızlarında beyazımsı bir köpük çiğneyerek : Zarf tümleci
dalgın ve küskün : Zarf tümleci
arka arkaya : Zarf tümleci
ağır ağır : Zarf tümleci
yumuşak yumuşak : Zarf tümleci
iz bırakmadan ve toz çıkarmadan : Zarf tümleci

Doğru cevap E'dir.

Doğru seçenek C şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek D şıkkında verilmiştir. Kelime sayısını belirleyen bir kural yoktur.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek E şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek C şıkkında verilmiştir. Konuşma dilinde, atasözlerinde ve şiirlerde yüklemin yeri değişebilir.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir. İsim cümlelerinde özne; bir durum, bir oluş içinde bulunanı temsil eder.

Doğru seçenek C şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek E şıkkında verilmiştir.

A,B,C ve D seçeneğindeki cümlelerde birer yargı varken E seçeneğinde birden fazla yargı içeren bir cümle bulunmaktadır:

doğ-

bit-