TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ I

Birleşik isim grubunu oluşturan unsurlar ek almaz. Birleşik isim grupları bir araya gelişleri sırasında çekim eki almaz. Çünkü bu grubun yapısı kelimelerin yan yana gelmesi esasına dayanmaktadır.

Sıfat tamlamaları birleşik isim grubu yapmaya elverişli bir kelime
grubudur. Birleşik isim grubunda tamlanan unsuru özel isim olan sıfat tamlaması görünümündeki kelime grupları zamanla kalıplaşarak birleşik isim grubuna
dönüşürler. Buna örnek ikinci Mahmut verilebilir.

Birleşik isim grubu, unvan grubunun
özel isim unsuru olarak kullanılabilir:

Sibel Kumsal Hanım
Gaspıralı İsmail Bey
Mehmet Agah Efendi
Mehmet Nadir Amca

Ali Deniz Bey henüz odasına gelmedi.

   ÖZNE                               YÜKLEM

Birleşik isim grubunu oluşturan unsurların tamamı özel isim ve kişi ismi olduğu için her kelimenin ilk harfi büyük harfle yazılır.

Unvan grubundaki unsurların yeri değiştirilemez:
Kelime grubu içinde unvan grubunun unsurlarının yeri değiştirilemez.
Grubun unsurlarından biri çıkarılamaz.

Veli Efendi Hipodromu unvan grubu zamanla kalıplaşarak bir yer ismi olmuştur.

Sultan Süleyman mührü ,belirtisiz isim tamlamasında Sultan Süleyman tamlayan ,mühür tamlanan görevindedir.

Askerler   tüm emirleri        Binbaşı Faruk'tan  alacak.

Özne       Belirtili Nesne        Yer Tamlayıcısı      Yüklem

Soldaki dükkanın sahibi    Hacı Mahmut Efendi'dir.

     ÖZNE                              YÜKLEM

Birleşik isim grubu cins isimlerin anlam boşalması yoluyla yeni bir varlığa ad olması ile ve bu adların yan yana gelmesiyle oluşur.

Birleşik isim grubunu oluşturan unsurların tamamı özel isimdir: Birleşik isim grubu, isim soylu kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşur. Nadiren sıfat, unvan ve akrabalık bildiren unsurlar birleşik isim grubunu ilk unsuru olabilir.

Birleşik isim grubunda asıl unsur ve yardımcı unsur yoktur: Birleşik isim grubunu oluşturan unsurlar arasında asıl ve yardımcı unsur yoktur. Grubu oluşturan bütün unsurların değeri eşit derecededir.

B seçeğinde bir edat grubu görüyoruz. Ancak diğer seçeneklerde birleşik isim grubunun farklı kullanımlarını görüyoruz. Örneğin, A seçeneğinde birleşik isim grubunu, unvan grubunun özel isim unsuru olarak görüyoruz. C seçeneğinde sıfat tamlaması içinde tamlayan unsur olarak, D seçeneğinde cümlede yer tamlayıcısı görevinde, E seçeneğinde cümlede yüklem ismi görevinde görüyoruz.

Unvan Grubu: Bir kişi ismiyle birlikte kullanılan akrabalık ve unvan belirten kelimelerin birlikte oluşturduğu kelime grubudur.

Unvan grubundaki unsurların yeri değiştirilemez: Kelime grubu içinde unvan grubunun unsurlarının yeri değiştirilemez. Grubun unsurlarından biri eksiltilemez.

Unvan grubunda kişi ismi birleşik isim grubu olabilir. Verilen örnekte bu kuralı görmek mümkündür.

B seçeneğinde öznenin bir unsuru, C seçeneğinde yer tamlayıcısı görevinde, D seçeneğinde yüklem görevinde ve E seçeneğinde özne görevinde görüyoruz. A seçeneğindeki cümlede ise "Veysel Bey" nesne konumundadır. O nedenle cevap A seçeneğidir.

A seçeneğinde özne konumunda, B seçeneğinde nesne konumunda, C ve E seçeneğinde yüklem konumundadır. D seçeneğindeki "İhsan Oktay Anar'dan" birleşik isim grubu ise yer tamlayıcısı konumundadır.

Unvan grubu ve birleşik isim grubunu ayırt etmeye dikkat ediniz. Unvan grubunda unvan sonda bulunur. Unvan veya akrabalık bildiren kelime ismin başına getirildiğinde bu isim, ikinci bir isim olarak kabul edilir ve birleşik isim grubu oluşur. O nedenle A seçeneği birleşik isim grubuna örnektir.