TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ I

Birleşik isim gruplarında da ünvan olabilmekle beraber ünvan gruplarıyla karıştırılmamalıdır. Ünvan grubundan ünvan çıkarıldığında kalan isim gene bahsi geçen kişiyi işaret edip anlam açısından eksilme olmaz. Ancak isim grubundan ünvan unsurunu çıkarırsak anlam eksilir. Örnek: Ahmet Faruk Bey, bey kelimesini çıkarırsak Ahmet Faruk isimli kişiyi işaret eder ancak, Evliya Çelebi'den Çelebi'yi çıkarırsak Evliya kelimesi artık Evliya Çelebi'yi işaret etmez. Doğru yanıt 'D'.

Sivrisinek Ali tanımda verilen örneklerden değildir. Sıfat tamlamasından değil birleşik isimden meydana gelmiştir. Doğru yanıt 'C'.

D şıkkı haricindekiler verilen tanıma uygun örneklerdir. Umay Sivrikaya uymaz. Doğru yanıt 'D'.

B şıkkındaki 'Yazgülü' hariç tüm şıklardaki soyisimleri aynı zamanda bir cümle niteliğindedir. Doğru yanıt 'B'.

Baharyeli: Bahar ve  yel, iki isimdir. Beraber belirtisiz isim tamlaması oluşturmuştur bu kelimeler. Diğer şıklarda düz isim,cümle ve sıfat unsurları vardır. Doğru yanıt 'A'.

Sorunun doğru cevabı 'D' şıkkıdır.

Kurala uyan isim ve ünvan 'B' şıkkında verilmiştir.

A, B, C ve E Seçeneğinde isim grupları, D seçeneğinde ise ünvan grubu verilmiştir. Doğru yanıt 'D'.

İlgili tanım 'A' şıkkı için doğrudur.

E şıkkındaki örnek ile kıyaslayacak olur isek ' Bu toprakların sahibi Gamber Ağa' cümlesinde (...Ağa'dır) örneğinde de Ünvan grubu eylemsi (yüklem) görevinde kullanılmıştır. Yanıt 'E'.

“Aksungur Öztürk” birleşik isim grubunda “Aksungur” sözcüğü de “Öztürk” sözcüğü de birleşik sözcüklerdir. Doğru cevap A’dır.

“Ahmet Derdiyok” birleşik isim grubunun ikinci unsuru olan “Derdiyok” sözcüğü “Derdi yok(tur).” Biçiminde bir cümle gibi kullanılabilir. Doğru cevap B’dir.

“Haydarpaşa” sözcüğü “Haydar” ve mevki bildiren “paşa” sözcüklerinden oluşmuştur. Haydar Paşa biçiminde bir unvan grubu olarak kullanılırken kalıplaşmış ve İstanbul’da bir semt adı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Seçeneklerdeki unvan grubu “Halil Kut Paşa”dır. “O günlerde Halil Kut Paşa’yı sessiz bırakmıştı.” Cümlesinde unvan grubu cümlenin nesnesi olarak kullanılmıştır.  “Çölün ortasından bekleyen tek kişi Halil Kut Paşa’ydı.” Cümlesinde unvan grubu yüklem, “O sabah Halil Kut Paşa hiçbir tepki vermemişti.” Cümlesinde unvan grubu özne, “Halil Kut Paşa sayesinde bir zafer daha kazanmıştık.” Cümlesinde unvan grubu zarf tümlecinin bir unsuru, “Türk Milleti Halil Kut Paşa’nın zaferiyle  umutlanmıştır.” Cümlesinde unvan grubu zarf tümlecinin bir unsuru durumundadır . Doğru cevap C’dir.

“Albay Ahmet”, “Öğretmen Hüseyin”, “Doktor Ferit”, “Hemşire Ayşe” grupları birer sıfat tamlamasıdır. Bir kelime gurubunun unvan grubu olabilmesi için Özel isim + unvan ismi (akrabalık ismi, meslek ismi, rütbe ismi) biçiminde kurulması gerekmektedir. Doğru cevap E’dir.

“Yılmaz Kırık” birleşik isim grubundaki sözcükler “yılmak” ve “kırmak” fiillerinden türemiştir. Doğru cevap C’dir.

“Mustafa Kemal Atatürk”, “Kazım Karabekir”, “Hüseyin Nihal Atsız”, “Mehmet Akif Ersoy” örneklerinin tamamı sadece birleşik isim grubudur ancak “Gaspıralı İsmail Bey” örneğindeki “bey” sözcüğü bir unvan niteliği taşımaktadır. Doğru cevap E’dir.

“Ömer Seyfettin hikâyeleri özellikle gençleri harekete geçirmektedir.” Cümlesinde Ömer Seyfettin hikâyeleri belirtisiz isim tamlamasıdır ve birleşik isim grubu tamlamanın tamlayanı durumundadır. Doğru cevap C’dir.

Birleşik isim grubunun unsurlarından biri birleşik kelimeden oluşmuş olabilir. Örneğin, Mustafa Kemal Atatürk, Baybars Ataizi. Atatürk ve Baybars sözcükleri birleşik sözcüktür. Doğru cevap A’dır.

“Günler Ahmet Kemalsiz geçmiyordu ayrıldıktan sonra.” Cümlesinde “Ahmet Kemalsiz” birleşik isim grubu bir yapım eki almış ve cümlenin zarf tümleci olarak kullanılmıştır. Doğru cevap B’dir.