TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ I

“-mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA, -DxKtA, -mXşçAsInA” gibi ekler "türemiş zarf-fiil ekleri" grubuna aittir. Doğru yanıt A'dır.

Yapıları eş zamanlı olarak açıklanamayan zarf-fiillere basit zarf-fiiller denmektedir. "Odaya girer girmez, orada bulunanlardan bir kadın, yeni gelene elindeki çocuğu işaret etti." cümlesinde basit zarf fiil yoktur. Doğru yanıt B'dir.

"Ormanlara salıverilmiş genç bir fili sonunda bana ve arkadaşlarımdan birine benzemesi yüzünden, evcilleşmesi için aramıza saldılar" cümlesi “-Xp zarf-fiil ekleriyle” kurulan zarf-fiil gruplarına örnek olarak verilemez. Doğru yanıt D'dir.

İsim-fiil, sıfat ve zarf-fiillere çok defa hâl eki getirilmesiyle oluşan zarf-fiil grubu "türemiş zarf-fiil grupları"dır. Doğru yanıt E'dir.

"Arka sokaklardan beni görmemek için kaçtıysa beni düşünerekten gitmiştir diyorum.” cümlesinde kullanılan zarf-fiil grubu "Zarf-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil" gruplarındandır. Doğru yanıt A'dır.

“Batılıların sinoloji ile uğraşmaya başlamalarından bu yana Çince isimlerin Latin harfleriyle yazımı konusunda tam bir sistem oturtulamamıştır.” cümlesinde kullanılan zarf-fiil, "İsim-Fiillerden Oluşan Birleşik Zarf-Fiil Grupları"na aittir. Doğru yanıt C'dir.

"Yolcu yüz metre gitti gitmedi arkasından koşar adımlarla yetişip omzuna yapıştılar." cümlesinde “-DX –mAdX yapısındaki” zarf-fiil grubuna ait bir örnek vardır. Doğru yanıt B'dir.

Basit zarf-fiiller iyelik eki almazlar. Doğru yanıt C'dir.

İsim-fiil, sıfat-fiil ve zarf-fiillerin edat veya edat gibi kullanılan kelimelerle birlikte kullanılmasıyla oluşmuş olan zarf-fiil grubu birleşik zarf-fiil gruplarıdır. Doğru yanıt E'dir.

Basit zarf-fiil ekleri -Xp, -X, -A, -AlI, -ArAk, -XncA, -mAdAn, -ken
Türemiş zarf-fiil ekleri -mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA, -DxKtA, -mXşçAsInA, - mIşken, -AlIdAn, -XncAyA, -AsIyA, -mXşçAsInA, -AsIyA, -XşXndA vb.
Birleşik zarf-fiil ekleri -mAdAn önce, -mAdAn sonra, -DXktAn dolayı, -mAsInA rağmen,
-mXş gibi, -Ar kadar, -DXğX için, -mAk üzere, -Ar -mAz, vb.
Diğer zarf-fiil ekleri -Ar -mAz, -DX –mAdI, -DX mX, -mAz mI

Seher yeli çamları, çavdarları tararken; / Dağlar göller üstüne sisten perde örerken, /
İlkbaharın ilk gülü kılıfını yararken, / Sonbaharda son yağmur yollara yağarken gel! dört tane zarf-fiil vardır.

Adam ona gülümseyerek baktı ve sağ elini kalbinin üstüne götürüp, selâm verdi.

Batılıların sinoloji ile uğraşmaya başlamalarından bu yana Çince isimlerin Latin harfleriyle yazımı konusunda tam bir sistem oturtulamamıştır.

Cemil Hoca bütün bu dağdağa içinde bile, aksi
ispat edilmediği müddetçe, düşüncelerinin ana yolundan
ayrılmamış, metodik düşünme prensiplerine
daima bağlı kalmıştır.

Batılıların sinoloji ile uğraşmaya başlamalarından
bu yana Çince isimlerin Latin harfleriyle yazımı
konusunda tam bir sistem oturtulamamıştır.

Örneğin Türkçe sözlüklerden birini açıp ‘masa’
sözcüğünün karşısındakileri okumakla ‘masa’ sözcüğünün
anlamını öğreniriz.

Basit zarf-fiil ekleri -Xp, -X, -A, -AlI, -ArAk, -XncA, -mAdAn, -ken
Türemiş zarf-fiil ekleri -mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA, -DxKtA, -mXşçAsInA, - mIşken, -AlIdAn,
-XncAyA, -AsIyA, -mXşçAsInA, -AsIyA, -XşXndA vb.
Birleşik zarf-fiil ekleri -mAdAn önce, -mAdAn sonra, -DXktAn dolayı, -mAsInA rağmen,
-mXş gibi, -Ar kadar, -DXğX için, -mAk üzere, -Ar -mAz, vb.
Diğer zarf-fiil ekleri -Ar -mAz, -DX –mAdI, -DX mX, -mAz mI

Basit zarf-fiil eklerinin sayıları sınırlıdır; ancak türemiş ve özellikle birleşik zarf-fiillerin sayısı oldukça
kalabalıktır. Ayrıca birleşik zarf-fiiller zamanla yeni kullanımlarla artabilir. Aşağıda basit zarf-fiil eklerinin
tamamı, türemiş ve birleşik zarf-fiillerden ise birkaç örnek verilmiştir.
Basit zarf-fiil ekleri -Xp, -X, -A, -AlI, -ArAk, -XncA, -mAdAn, -ken
Türemiş zarf-fiil ekleri -mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA, -DxKtA, -mXşçAsInA, - mIşken, -AlIdAn,
-XncAyA, -AsIyA, -mXşçAsInA, -AsIyA, -XşXndA vb.
Birleşik zarf-fiil ekleri -mAdAn önce, -mAdAn sonra, -DXktAn dolayı, -mAsInA rağmen,
-mXş gibi, -Ar kadar, -DXğX için, -mAk üzere, -Ar -mAz, vb.
Diğer zarf-fiil ekleri -Ar -mAz, -DX –mAdI, -DX mX, -mAz mI

Birleşik zarf-fiil ekleri -mAdAn önce, -mAdAn sonra, -DXktAn dolayı, -mAsInA rağmen,
-mXş gibi, -Ar kadar, -DXğX için, -mAk üzere, -Ar -mAz, vb.

-mAksIzIn türemiş zarf- fiil ekidir.