TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ I

'hangi çılgın', 'bazı sebepler', 'bir ay', 'yalan dünya' sıfat tamlamalarında belirtme sıfatları yer almaktadır. 'sımsıcak eller' sıfat tamlamasında ise niteleme sıfatı yer bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

A ve C şıklarında "güzel" kelimesi fiili nitelemektedir ve cümlede zarf olarak görev yapmaktadır. B ve E şıklarında "güzel" kelimesi isimleşmiştir. D şıkkında ise "güzel" bir ismi nitelemektedir ve cümlede sıfat görevindedir. Doğru cevap D'dir.

"denizden esen rüzgar" tamlamasında, tamlayan (denizden esen) sıfat-fiil ekleriyle kurulmuştur. Diğer cümlelerdeki sıfat tamlamaları belirtilen durumu örneklemez. Doğru cevap C'dir.

"Nasıl sevdalar" - soru sıfatı, "bütün hislerim" - belirsizlik sıfatı, "ihtiyar adam" - niteleme sıfatı, "ne zaman" - soru sıfatıdır. Doğru verilen eşleştirme A şıkkındadır. "bir sabah" - belirsizlik anlamında kullanılmıştır.

"gamlı yaşlı kadınlar", "telli duvaklı gelin", "sürü sürü kuşlar", "gelişi güzel laf" tamlayanı (sıfat kısmı) tekrar grubundan oluşan sıfat tamlamalarıdır. "kışlık çalı çırpı" ise tamlananı (isim kısmı) tekrar grubundan oluşan sıfat tamlamasıdır. Doğru cevap E'dir.

"denizden esen rüzgarın kokusunu", "suda yüzen karpuz kabuğu", "kolundaki bıçak yaraları", "bir ay parçası" sıfat tamlamalarının tamlananları isim tamlamalarından oluşmaktadır. A seçeneğinde tamlayanı ya da tamlananı isim tamlamasından oluşan bir sıfat tamlaması yoktur. Doğru cevap A'dır.

Verilen cümlelerdeki "kutu gibi bir dairede" yer tamlayıcısı, "şişmiş göz kapakları" ve "o incecik dal gibi kız özne, "kaç defa" zarf tümleci olarak kullanılmıştır. C şıkkındaki "onunla geçirdiği güzel günler" cümlede nesne olarak kullanılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Sayı grubuyla karşılanan sayılar, tek kelime ile karşılanan sayıların on’dan sonra yer alanlarının ve sıfat tamlaması ile karşılanan sayıların ara yerlerindeki sayılardır. Buna göre "otuz yedi" sayı grubu ile karşılanan bir sayıdır. "altı" ve "yüz" tek kelime ile, "dört bin" ve "dokuz milyar" sıfat tamlaması ile karşılanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sayı grubu B şıkkında yüklem, C şıkkında nesne, D şıkkında zarf tümleci olarak kullanılmıştır. E şıkkındaki "beş" sayı grubu değildir. A şıkkındaki sayı grubu "on sekiz" cümlede özne olarak kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

"ayakta tedavi" bulunma, "elden düşme araba" çıkma, "kardeşçe yaşama" eşitlik ve "ormandaki yangın" aitlik eki almıştır. "karşılıksız sevgi " sıfat tamlamasında bu duruma örnek bir durum yoktur. Doğru cevap D'dir.

Niteleme sıfatları, varlıkların durumlarını, biçimlerini, renklerini, kısaca nasıl-nice olduklarını bildiren, onları çeşitli yönlerden niteleyen kelimelerdir. 'Korkulu' belirtme sıfatı değil, niteleme sıfatıdır. Doğru cevap C'dir.

Niteleme (Vasıflandırma) Sıfatları: Varlıkların durumlarını, biçimlerini, renklerini, kısaca nasıl-nice olduklarını bildiren, onları çeşitli yönlerden niteleyen kelimelerdir. Belirtme Sıfatları: İsimleri işaret, soru, belli belirsizlik ve sayı bakımından belirten sıfatlardır. 'kaç yıl' ve 'ne vakit' soru sıfatı, 'beriki mağaza' işaret sıfatı, 'yırtık pırtık pantolon' ise niteleme sıfatıdır. 'Üç beş (belirtme sıfatı) kendini bilmez (niteleme sıfatı) insan' görüldüğü gibi her iki sıfatı da almıştır. Doğru cevap B'dir.

Sıfatlar, isimleri; zarflar ise fiilleri (cümlede yüklemi) niteler veya belirtirler. 'Ona yaptığını anlayabiliyorum da bize böyle davranmasaydı keşke.' cümlesindeki böyle zarftır. Diğer cümlelerdeki 'böyle' sözcüğü ise cümlede sıfat olarak kullanılmıştır. Doğru cevap E'dir.

"henüz söylememiş olduğum söz" sıfat tamlamasında tamlayan sıfat-fiil eklerinden biri ile kurulmuş (mış/-muş) bir sıfattır. Diğer cümlelerde buna örnek bir durum yoktur. Doğru cevap C'dir.

"yürek burkucu olaylar", "başı dumanlı dağlar", "gözlerinin göremeyeceği kadar küçük yazılar" sıfat tamlamalarında tamlanan bir isim grubu değildir. "altı çocuklu bir ailenin en küçük ferdi" tamlamasında tamlanan sıfat tamlamasıdır. "ilk gözağrısı" sıfat tamlamasında tamlanan (gözağrısı) belirtisiz bir isim tamlamasıdır. Doğru cevap E'dir.

"tükenmeyen bir bağırış çağırış" tamlamasında tamlanan (bağırış çağırış) bir tekrar grubudur. Diğer tamlamalarda tamlanan değil, tamlayan bir tekrar grubudur. Doğru cevap A'dır.

"hangi köprü, üç yüz ton patates, öteki soruları, yabancı müzik" sıfat tamlamaları cümlede nesne görevindedir. "temiz giyimli bir adam" sıfat tamlaması ise cümlede özne görevindedir. Doğru cevap E'dir.

Türkçede sayılar üç şekilde karşılanmaktadır: • Tek kelime ile (bir, kırk, … yüz, bin, milyon vb.) • Sıfat tamlaması ile (üç milyar, seksen bin vb.) • Sayı grubu ile (on bir, yetmiş altı, bir milyon yetmiş sekiz bin on yedi vb.) Sayı grubuyla karşılanan sayılar, tek kelime ile karşılanan sayıların on’dan sonra yer alanlarının ve sıfat tamlaması ile karşılanan sayıların ara yerlerindeki sayılardır. Doğru cevap D'dir.

Sayı grubuyla karşılanan sayılar, tek kelime ile karşılanan sayıların on’dan sonra yer alanlarının ve sıfat tamlaması ile karşılanan sayıların ara yerlerindeki sayılardır. "yirmi beş gül", "binbir gece masalları" tamlamalarında sayı grupları sıfat görevindedi. "yedi" sayı grubunda değildi. "on bin" ise sıfat tamlaması ile oluşan sayılardandır. 'Yaptığı sarayların sayısı otuz yedi idi.' cümlesindeki "otuz yedi" sayı grubudur ve cümlede isim görevindedir. Doğru cevap B'dir.

Bir ismin önünde yer alarak sıfat gibi kullanılan bir isim, bazen bir -da bulunma, -a yönelme, -dan çıkma, -ki aitlik, -ca eşitlik eki alabilir. Doğru cevap B'dir.