TÜRKÇE CÜMLE BİLGİSİ I - Deneme Sınavı - 16

Ünlem grubu, tek başına anlam taşıyan bir unsur olmadığından cümlede yargı, bildirme, olma ifade etmez. Ünlem grubu, cümlede ifade edilen bir durum veya olaya doğrudan katılmaz. Dolayısıyla doğru seçenek D'dir.

Ünlem grubu cümlede sadece konuşanın duruşu veya duygusu ile ilgili bilgi vermek üzere yer alır. Dolayısıyla cevap A'dır.

A seçeneğinde 'sabaha kadar' edat grubunda zamanı nitelediği için zarf görevindedir. B seçeneğinde ise yönelmeyi nitelediği için dolaylı yine zarf görevindedir. D şıkkında 'bu paranın ne kadarı' deyince 'sizin olan ne?' sorusunun karşılığı olarak özne olmuştur. E seçeneğinde ise 'onun gibisi' cevabı 'kim nerede bulunur?' sorusunun karşılığıdır ve özne görevindedir. Fakat C seçeneğinde 'her şey bıraktığım gibiydi' cümlesinde ek fiilin '-di'li geçmiş zamanı olarak kullanılmış, isim olmuş ve yüklem görevinde kullanılmıştır.

A seçeneğinde 'bu işin karşılığı olarak ne kadar ücret ödedin?' olarak da düşündüğümüzde anlam bütünlüğü korunmaktadır. B şıkkında 'bu ayakkabıyı annem, kardeşim veya herhangi biri için değil, babama özel aldım' anlamını karşılamaktadır. C şıkkında ise 'sana göre, senin açından' anlamını vermektedir. D seçeneğinde ise 'başkasına değil size ait olacak üç kişilik yer ayırtıldı' anlamına ulaşabiliyoruz. Fakat E seçeneğinde üzüntüsünün amacı değil sebebi sınavda başarısız olması olduğu için burada kullanılan edatın anlamı amaç değil sebep göstermektir.

A ve E seçeneklerini parantez içindeki kelimelerle değiştirip kullansak da cümlenin anlamını koruyabiliriz. Aşağı yukarı bir ton kömür, ben de seninle eşit derecede anlarım bu işten gibi. D seçeneğinde ise ilacın etkisini pekiştirmek için sıfatı niteleyen zarf görevinde kullanılmıştır. C seçeneğinde ise 'çok, fazla' borcum var anlamına getirmiştir yani borç kelimesini niteleyen sıfat olarak kullanılmıştır. Fakat B seçeneğinde isim anlamında değil sanki memleketini görmüş gibi anlamına gelecek şekilde kullanılmıştır. Dolayısıyla cevap B'dir.

E şıkkı haricindeki seçeneklerde  yüklemlerine  nesne bulmak için 'neyi? kimi?' ve 'ne?' sorularını sorduğumuzda karşımıza 

'içeri girmek ve annesinin niçin kovulduğunu' 

'Güzel ve Çirkin'i'

'aşırı hırs ve yozlaşma'

'ne seni ne kendimi' cevaplarını buluyoruz. 

Fakat E seçeneğinde -ve ile bağlama grubu oluşturan sözcük 'neyde?' sorusunun karşılığı olduğu için dolaylı tümleç olarak kullanılmıştır.

A şıkkında 'ılık ve yağmurluydu' bağlama grubu cümlenin yüklemi görevindedir.

B şıkkında 'duygu ve düşüncelerinde' bağlama grubu 'nerede? neyde?' sorusunun karşılığı olarak dolaylı tümleç görevindedir.

C şıkkında 'Sezen ve Utku' eylemi yapan kişiler olarak özne görevindedir.

E seçeneğinde 'hem annemi hem babamı' bağlama grubu 'neyi?kimi?' sorusunun karşılığı olarak nesne konumundadır. Fakat D seçeneğinde ' çok anlamsız ve saçma' bağlama grubu 'bana nasıl gelmişti?' sorusunun karşılığı olarak zarf tümlecidir.

B şıkkındaki 'doktor bey ile abim' cümlede isim görevindedir.

C şıkkındaki 'öyle ya da böyle' bağlama grubu cümlede 'nasıl olacak?' sorusunun karşılığı olarak yüklemi nitelediği için zarf görevindedir.

D şıkkındaki 'ne iyi ne kötü' aynı şekilde yüklemi nitelediği için zarf görevindedir.

E şıkkında da 'ya ben ya da kara toprak' bağlama grubu yine 'nasıl bağırdı' sorusunun karşılığı olarak yüklemi nitelediği için zarf görevindedir.

Fakat A seçeneğinde 'sevimli ve güleryüzlü' bağlama grubu kızı yani bir ismi nitelediği için sıfat olarak kullanılmıştır ve dolayısıyla doğru seçenektir.

'Onun gibisi' isimleşmiş bir tamlama halindedir dolayısıyla edat grubu olarak düşünülemez.

Doğru cevap ünlem grubudur. Ünlem grupları cümlede herhangi bir öge olarak görülmez ve de kendi başlarına bir yargı da bildirmezler.

Ünlemler, duyguların ya da doğada insan sesi dışındaki seslerin yansımalarıdır. İfadeleri ses yapılarına dayanır. His ve heyecanlarla tabiattaki seslerin ses halindeki tezahürleridir.

Doğru cevap A' dır.

Ünlem Grubunun Yapısı:

Doğru cevap B' dir.

Ünlem grubu: Bir ünlem edatı ve bir isimden oluşan duygu veya sesleniş belirten kelime grubudur.

Doğru cevap C' dir.

Edat Grubunun Yapısı:

Doğru cevap D' dir.

Edat, tek başına anlamı olmayan sadece gramer görevi olan dil birimidir. Anlamı olan çekimli kelimelerle kullanılır ve onları anlam bakımından destekler. Bu bakımdan edat, ek almayan bir yardımcı kelime unsurudur. Edatlar, ünlem edatları (ünlemler, seslenme, sorma, gösterme, cevap edatları), bağlama edatları (sıralama, denkleştirme, karşılaştırma, cümle başı edatları, sona gelen edatlar) ve son çekim edatları olmak üzere üçe ayrılır.

Doğru cevap E' dir.

Edat Grubunun Kelime Grupları İçindeki Yeri

Edat grubunda, isim unsuru zarf-fiil grubu olabilir.Yola çıkalı beri uyuyor...

Edat grubu isim-fiil grubunun unsuru olabilir.
Haftaya yeniden buluşup görüşmek üzere...
Bu eğitim sistemini ülkemize uygun bir şekilde yeniden yapılandırmak için...

Edat grubu sıfat-fiil grubunun unsuru olabilir.
Uçağa, bomba atmak için geliştirdikleri düzeneği de taktılar. (Turgut Özakman, Şu Çılgın Türkler, s. 363)

Edat grubu sıfat tamlamasında tamlayan unsur olabilir.

Çok kuvvetli bir adamdı, bugünün şampiyon haltercisi gibi bir şeydi. (İlber Ortaylı, Tarihin Sınırlarına Yolculuk, s. 179)

Bağlama grubu iki ya da daha fazla isim unsurunun bağlama edatları ile şekil veya anlam bakımından birbirine bağlanarak sıralanması ile oluşur. Edat iki isim unsuru veya iki kelime grubunun arasına girerek görev yapar. Bu kelime grubunun oluşturulmasında sıralama bağlama edatı olan, virgül ya da ve anlamı taşıyan edatlar kullanılır: ve, ile, ilâ (-den –e kadar), veya, yahut, ya da, ve de, (dahı).

Doğru cevap B' dir.

Bağlama edatları, küçük dil birliklerini, kelimeleri, kelime gruplarını ve cümleleri şekil veya anlam bakımından birbirine bağlayan, onlar arasında irtibat kuran edatlardır. (Ergin, 1986, s. 352).

Doğru cevap C' dir.

“Ve” bağlama edatını kesinlikle cümle başında kullanılmaz.

Doğru cevap D' dir.

Bağlama Grubunun Cümle İçindeki Yeri:

Bağlama grubu cümlede nesne görevinde kullanılabilir.

Bağlama grubu cümlede yer tamlayıcısı görevinde kullanılabilir.

Bağlama grubu cümlede zarf görevinde kullanılabilir.