TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ

Dönüşlülük ifade eden -(X)n- eki, özellikle geçişli fiillere eklenerek cümlenin nesnesini ortadan kaldırır. Doğal olarak bütün çatı eklerinde olduğu gibi dönüşlülük anlamının ortaya çıkması için bir konunun, bir cümlenin olması gerekir. -(X)n-, isimden fiil türeten +lA- ekiyle kalıplaşarak +lAn- biçiminde de dönüşlülük ifade edebilir. A seçeneğinde olduğu gibi. Ancak diğer seçeneklerde -(X)n- eki, edilgenlik anlamı da taşımaktadır.

Türkçede işteş fiiller -(X)ş- ekiyle yapılır. Bu ek, bazı fiil köklerine ve isimlerden türemiş fiil gövdelerine -ş- olarak doğrudan eklenir, diğer durumlarda ise araya bir yardımcı ünlü girer. Gör-üş fiilinde olduğu gibi.

Geçişli fiillerin ettirgen yapılmasıyla ettirgen fiiller yapılır.D seçeneğinde olduğu gibi işi yapan ve yaptıran farklıdır. İşi yapan Ayşenin kardeşi, yaptıran Ayşedir.

selam-laş-tır-dı-lar (işteş+ ettirgen+ belirtili geçmiş zaman+ 3. çoğul kiş)

Fiile eklenen -(X)l- veya -(X)n- ekleri, fiilin öznesini ortadan kaldırır ve varsa nesnesini edilgen fiilin öznesi konumuna getirir. B seçeneğinde bu durum söz konusudur.

Seçenekler incelendiğinde D seçeneğinde -DXr- ettirgenlik ekinin olduğunu görüyoruz. Doğru cevap D'dir.

Süsle-n- kelimesinde-(X)n- eki, edilgenlik anlamı taşımaktadır. Doğru cevap E'dir.

Gülüşmek fiili beraberlik ifade ederken diğer şıklar ise eylemlerin karşılıklı yapıldığını ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Günümüz Türkçesinde genellikle edilgenlik için -(X)l- eki tercih edilir. D seçeneğinde de bunun bir örneği verilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Kazan- fiili hem dönüşlülük eklerinden hiçbirini almamış hem de dönüşlülük anlamı içermemektedir. Doğru cevap B'dir.

"yazdırttı" fiilinde ettirgen yapının eklerinden birini aldığını görüyoruz. Doğru cevap B'dir.

"Yaptığı hatalar yüzünden gece gündüz dövündü." cümlesindeki fiil ettirgenlik değil dönüşlülük eki almıştır. Doğru cevap E'dir.

Diğer seçeneklerde işteş fiilde karşılıklı yapılma anlamı varken son seçenekte beraber yapma, birliktelik anlamı vardır. Doğru cevap E'dir.

Soru kökü dönüşlü bir fiil aramamızı istemektedir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Olumsuzluk işaretleyicisi -mA birinci grup eklerdendir. Doğru cevap A'dır.