TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ

hayat-ım, yokluğ-un, akl-ı fikr-i, hayat-ınız derken iyelik ekleri kullanılmış ancak D seçeneğinde iyelik eki yoktur.

E seçeneğinde göz-ü-n-ü sözcüğünde belirtme durum eki vardır.

Soru hatalıdır. Çoğul eki + iyelik eki kullanılan kelimelerin ekleri  bağlama bağlı olarak değerlendirilir.

Bir cümle içinde olmadan “bahçelerimizde” kelimesinde "bahçelerin tek tek kişilere mi ait olduğu" ya da "birden fazla kişinin ortak bahçeleri mi" olduğu belirsizdir.

D seçeneğinde istiyor-um sözcüğünde 1. tip kişi eki vardır.

E seçeneğinde "anladılar" fiilinde görülen geçmiş zaman 3. çoğul kişi eki vardır.

İlgi durumu eki, -(n)Xn biçimindedir. İsmi fiile bağlayan diğer durum eklerinden ayrılır ve isim soylu bir kelimeyi bir isme bağlayarak isim tamlaması kurmaya yarar. Sadece C seçeneğinde "kitaplar-ın tamam-ı" örneğinde ilgi durumu eki vardır.

E seçeneğinde "martı-lar-ın ses-ler-i-n-i" tamlamasında çokluk eki, ilgi durum eki ve belirtme durum eki vardır.

E seçeneğinde tartışıyor sözcüğündeki ekler fiil çekim ekleridir.

C seçeneğinde "yapıt-lar-ı-n-da"  sözcüğünde çokluk, iyelik ve bulunma durum eki vardır.

İlgi durum eki isim çekim ekidir.

A) Duyulan geçmiş zaman

İsim çekiminde sorudan da söz etmek gerekir. Türkçede soru kelimeleriyle kurulan “bilgi
sorusu”ndan, mX enklitiğiyle kurulan ve “evet/hayır” yanıtı gerektiren soru tiplerinden
söz edebiliriz:
Kaç kişiniz?
Bugün günlerden ne?
Nasıl biri?
Soru enklitiğinin yeri, bilgi alınmak istenen ögenin hemen sonudur:
Bu güzel mi?
Bu mu güzel?
Bir cümlede aynı anda birden fazla soru enklitiği kullanılmaz. Alternatifli sorular bunun istisnasını oluşturur:
Çay mı kahve mi?
Güzel mi güzel değil mi?
Bugün mü yarın mı?

Türkçede yüklemi isim soylu bir kelime olan cümlelere isim cümlesi denir.

Zamir çekimiyle ilgili olarak ayrıca şu tespitlerde bulunabiliriz. Bu ve şu işaret zamirleri, durum ekleriyle birleşirken araya zamir n’si girer:
Durum bu şu
Yalın bu şu
İlgi bunun şunun
Belirtme bunu şunu
Yönelme buna şuna
Bulunma bunda şunda
Ayrılma bundan şundan
Araç bununla şununla

Anlamsal açıdan bakıldığında, kişilerin kendilerine emir vermelerinin mantıklı olmadığından hareketle, bugün emir çekiminde 1. kişiler yok sayılmaktadır. Ayrıca emir kipini
diğer zaman ve kip eklerinden ayıran başka özellikler de vardır. Emir kipinin geçmiş zamanı ve birleşik çekimleri yapılamaz. Yine emir kipinin sorusu yoktur. Bu nedenle bu
çalışmada bu ekler ayrı ele alınmıştır.
Emir kipi ekinin tekilinde herhangi bir kişi işaretleyicisi yoktur. Fiil kök veya gövdesi
doğrudan emir tekil 2. kişiyi gösterir. 2.çoğul kişi için kullanılan -(X)nXz aynı zamanda
nezaket ifadesi taşır. Kısa biçimde daha keskin bir emir ifadesi vardır. Emir çekiminde
dikkat edilirse emri gösteren ayrı bir ek yoktur, ekler; kişiyi, sayıyı ve emri aynı anda
gösterir.
Tekil Çoğul
2. kişi Ø - (X)n,-(X)nXz

Bazı isimler, biçim bilgisi açısından tekil durumda oldukları hâlde, anlamca bir topluluğu gösterirler. Bunlara topluluk ismi de denir.
alay, bölük, grup, ordu, halk

İsim+iyelik+çoğul sıralanışıyla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bir nokta da bu
sıralamanın bütün akrabalık isimleri için geçerli olmaması, -lAr yerine konuşma dilinde
ve bazı ağızlarda daha alışılmış olan –gil ekinin kullanılmasıdır:
X+iyelik+çoğul
kardeşimgil *kardeşimler
yeğenimgil *yeğenimler

İyelik çekimi ile ilgili olarak başka bazı noktalara da kısaca işaret etmekte yarar vardır.
İyelik eki almış kelimeler, isim tamlamalarında tamlanan ögeyi işaretler:
evin kapısı, ev kapısı, demiryolu
Hem tamlayanın hem de tamlananın ek aldığı belirtili tamlamalarda, tamlayanla tamlanan yer değiştirse bile tamlama ilişkisinde bir değişiklik olmaz:
kapısı evin
Buna karşılık belirtisiz isim tamlamalarında veya isim ögesi ek almayan sıfat tamlamalarında, tamlayanla tamlananın yeri, tamlama ilişkisi korunarak değiştirilemez. Sıfat tamlamalarında, ögelerin yeri değiştirilirse tamlama yapısı bozulur ve bir cümle ortaya çıkar:
ev kapısı - *kapısı ev
okul yolu - *yolu okul
güzel hava – Hava güzel(dir).
sarışın kız – Kız sarışın(dır).

İlgi grubu olarak adlandırılan öbeklerde ve tamlayanı özel isim olan tamlamalarda
tamlayan ilgi eki alır ama tamlanan iyelik eki almayabilir:
Ali’nin oğlan, Ayşe’nin ev

Araç durumu, ile edatının bitişken hâli olan –(y)lA ile ifade edilir. Ünsüzle biten kelimelere –lA, ünlüyle bitenlere ise ekleşmenin sürdüğünün işareti olarak –(y)lA biçiminde
gelmektedir. Araç durumu, cümlede zarf olarak kullanılan ögeler kurar:
atla < at ile, arabayla < araba-y-la < araba ile
Kısaltma gruplarında da kullanılabilir:
kendiyle barışık, parayla alınmış, balonla dolu