TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ

Diğer şıklarda çoğul kelimelere yer verilmişken (Osmanlar, ordular, serçeler, komşular), D şıkkında bölük tekil biçiminde olup çoğul anlam içeren bir kelimedir. Cevap 'D'.

D şıkkındaki sular kelimesi sayılamayacak bir çoğul kelimeye örnektir. Doğru yanıt 'D'.

kelmek yani gelmek fiil kökü gel ise -ir geniş zaman eki ve - iz şahıs ekidir. Doğru yanıt 'B'.

A şıkkı haricindeki örneklere baktığımızda (Kırk haramiler, yedi cüceler, beşevler, dört büyükler) özel anlam kazanan tamlamalarda tamlananın çoğul ek aldığını görüyoruz. Özel anlam haricinde sayı sıfatı kullanılan isimler çoğul eki almazlar. Yani iki simitler değil iki simit. Doğru cevap 'A'.

A şıkkında 1. çoğul (beyefendimiz), B şıkkında 2. tekil iyelik eki (Bacağ-ın), C şıkkında 1. tekil iyelik eki (Ekmeğim), E şıkkında ise 3. Çoğul kişi iyelik eki (Hasanların) vardır. Doğru cevap (Anne-si), 'D' şıkkıdır.

B şıkkı haricindeki cümlelerde soruda verilen kurala örnekler vardır. (ortasında,kapısında, yolunda,kazancında). Ancak b şıkkında 'şu-n-a' kelimesinde kaynaştırma harfi belirgin olarak görülmektedir. Doğru yanıt 'B'.

Soruda verilen kurala b şıkkındaki 'demiryolu' kelimesi uymaktadır. Doğru yanıt 'B'.

A,B,C ve D şıklarında verilen (kaşıkla,Seda'yla, kalemle, kızla) verilen kurala uyarken;E şıkkındaki örnek uymamaktadır. Doğru yanıt 'E'.

Yalın durum cümlede özneyi gösterir. Örnek : Resim güzel. Bu örnekte resim öznedir. Doğru yanıt 'A'.

D şıkkındaki 'sabaha' kelimesi yönelme durumu gösterir. Diğer tüm örneklerde bulunma durumu vardır. Doğru yanıt 'D'.

-lAr eki; sayılabilir varlıkları gösteren isimlere geldiği zaman gösterilenin birden çok olduğunu, sayılamayan varlıkları gösteren isimlerden sonra geldiğinde abartma gösterir.

Emir çekiminde 1. kişiler yok sayılmaktadır. Emir kipinin geçmiş za¬manı ve birleşik çekimleri yapılamaz. Ayrıca emir kipinin sorusu yoktur. Bu nedenle bu çalışmada bu ekler ayrı ele alınmıştır. Emir kipi ekinin tekilinde herhangi bir kişi işaretleyicisi yoktur. Fiil kök veya gövdesi doğrudan emir tekil 2. kişiyi gösterir. 2.çoğul kişi eki için kullanılan -(X)nXz aynı zamanda nezaket ifadesi taşır. Kısa biçimde daha keskin bir emir ifadesi vardır. Emir çekiminde dikkat edilirse emri gösteren ayrı bir ek yoktur, ekler; kişiyi, sayıyı ve emri aynı anda gösterir.

İsim soylu bir kelime, yüklem olduğu zaman bildirme eki alır. Kişi zamirleri, iyelik eki alamaz. Varlıkların birden çok olduğu, sayı sıfatlarıyla da gösterilebilir. Çoğul eki kesin sayı anlamı taşımazken sayı sıfatları kesin sayıyı verir. Türkçenin tipik bir özelliği olarak sayı sıfatlarıyla kurulan tamlamalarda nitelenen isim çoğul eki almaz.

İsim soylu kelimelere çekim eki olarak sırasıyla çoğul, iyelik ve durum ekleri gelir. İsim soylu kelimeler değil, fiiller zaman eki alır. Addan ad yapma eki, çekim eki değildir.

3. çoğul kişi iyelik eki –lArI biçimindedir. Bu ekin kullanılışında ilgi çekici bir ikilik söz konusudur. Türkçede aynı tür iki çekim eki yan yana gelemez. Bu nedenle evleri gibi bir örnek birden çok anlam taşır:
onun arabaları “bir kişiye ait birden çok araba”
onların arabaları “1. birden fazla kişiye ait bir araba. 2. birden fazla kişiye ait birden çok araba”
Onların arabaları örneğinde, onların bir arabası mı yoksa her birinin birer arabası mı olduğu belli değildir. Burada, esasında * arabalarları biçiminde, önce evin çok olduğunu, sonra sahip olanların birden fazla olduğunu gösteren ekler gerekirdi. Ama “Aynı türden iki çekim eki yan yana gelemez.” kuralı nedeniyle bu olmamıştır.

Türkçede yalın, ilgi, belirtme, yönelme, bulunma ve ayrılma olmak üzere altı durum olduğu belirtilir. Ayrıca hem bağımsız hem de ekli biçimi olan, fiilin gösterdiği eylemin hangi araçla yapıldığını bildiren ve ismin zarf olarak kullanılmasını sağlayan –(y)lA ekiyle işaretlenen bir araç durumundan da söz etmek gerekir. Seçeneklerdeki pilavdan, bunları, sana, araştırmaya, telefonun kelimeleri durum eki almıştır. Dolayısıyla “Gittim, baktım, yoktu.” cümlesinde durum eki almış bir kelime yoktur.

İsim soylu kelimeler yüklem olarak kullanıldıklarında, kelime türüne bakılmaksızın, aynı biçimde ekfiil veya bildirme eki adı verilen fiille çekimlenir. kasabasındaymışız kelimesindeki bildirme çekiminin kalıbı: -(y)mXşXz dolaylılık, 1. çoğul

İyelik 3. kişilerden sonra durum eki geldiğinde araya zamir n’si girmektedir: ceplerinde, gözlerinde

Tekil 3. kişi iyelik ekli bazı belirsizlik zamirleri, iyelik ekinin görevi unutulmuş olduğu için, ikinci bir iyelik eki alabilir: bir+i+si. Diğer kelimelerde ise iki iyelik eki kullanılmamıştır: anne+si, ofis+i, lens+i, adres+i.

varak: tekil, evrak: kelimenin yer aldığı orijinal dilde çoğul yapıda ancak bu anlamı kaybolmuş ve Türkçe çoğul eki getirilmiş: evraklar.