TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ

a) yanlış

Türkçede ekler kelimenin sonuna gelir; yani ekler son ektir, başa gelen ön ek veya kelimenin içine eklenen iç ek yoktur: yaz-ılı, gör-gü-süz, ver-gi, aç-ı, getir-di-m, yol-cu-lar-dan, yol-da-ki-ler Türkçenin söz varlığında, kelimenin başına bi- ve na- ekleri almış örneklere de rastlanmaktadır: bi-çare, bi-vefa, na-çare, na-mert Kelimenin başına gelen bu ön ekler, Türkçeye başka dillerden kopyalanmış kelimelerde görülür. Farsça olan bi- ve na- ekleri başka kelimelere serbestçe getirilemez, bu eklerle yeni kelime türetilemez. Bu da sözcüğün bütün olarak kopyalanmış olduğunu gösterir.

Yapım ekleri, var olan kök ve gövdelerden yeni kelimeler türetir. Kelimelerin niceliğini, öbek veya cümle içerisinde birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren eklere çekim ekleri denir. A seçeneğindeki -de eki, kelimenin anlamının değişmesine sebep olurken, diğer seçeneklerde yani bir kelime oluşumu yoktur.

A seçeneğindeki kelimeye bir yapım bir çekim eki gelirken, diğer seçeneklerdeki kelimeler iki yapım eki alarak oluşmuştur.

Yapım eklerinin birçoğu belli kelimelere gelebilirken çekim ekleri aynı türden her kelimeye gelir. Yapım ekleri ile çekim ekleri arasındaki önemli farklardan biri de eklenmede sınırlılıktır. Örnek olarak oldukça yaygın olan –GX ekiyle pek çok yeni kelime türetmek mümkündür. ver-gi, ol-gu, seç-ki, yaz-gı Ancak aynı eki her fiile getirmek mümkün değildir: *ye-gi *döv-gü

A seçeneğinde (sap-ık) hece düşmesi görülmezken diğer kelimelerde:

savur- savruk

süpür- süprüntü

buyur-buyruk

ayır-ayrı şeklinde hece düşmesi görülmektedir.

A seçeneğindeki -gil eki uyuma girmez. Örneğin, annemgil, babamgil.

A seçeneğinde as- fiil köküne -kı yapım eki ve -da çekim eki gelmiştir.

Diğer seçeneklerde kelimeler fiile gelen ek ile (fiilden isim) oluşurken, A seçeneğinde ek isme gelmiştir. su-la-k

Bir kelimenin, genellikle de bir fiilin cümlede diğer ögeleri kendine bağlayabilme, boşluk açabilme güçlerine istem denir. Buna Türkçede değerlilik de denir. İngilizce karşılığı valency’dir. Örnek olarak geçişsiz yan- fiilinin bir, geçişli al- fiilinin iki, ver- filinin ise üç istemi vardır: Ev yandı, Ahmet kitabı aldı, Ahmet kitabı Ayşe’ye verdi. Bunlar zorunlu olan, cümlenin eksiksiz olması için bağlamdan çıkarılması veya cümlede açıkça verilmesi gereken kelimelerdir.

Türkçenin söz varlığında, kelimenin başına bi- ve na- ekleri almış örnekler vardır. Kelimenin başına gelen bu ön ekler, Türkçeye başka dillerden kopyalanmış kelimelerde görülür. Farsça olan bi- ve na- ekleri başka kelimelere serbestçe getirilemez, bu eklerle yeni kelime türetilemez. Bu da sözcüğün bütün olarak kopyalanmış olduğunu gösterir.Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Bazı ekler tek biçimlidir, eklendikleri kelimeye göre değişmezler; başka bir ifade ile ünlü
ve ünsüz uyumlarına girmezler. Uyuma girmeyen ekler, -ken, -gil, -leyin, -ki ve -mtrak ekleridir. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Türkçedeki eklerin bir başka önemli ortak özelliği, çoğunun önceden kestirilebilir olmasıdır. Türkçenin yapısal özelliği olan ünlü ve ünsüz uyumları sayesinde bir kelimeye bir ekin farklı alt biçimlerinden hangisinin eklenebileceğini önceden kestirmek mümkündür. Buna göre doğru cevap B şıkkıdır.

Yeni ekler arasında -syon ve -matik örneklerini de sayabiliriz. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Eklerle ilgili bir başka özellik de işlek olup olmamalarıdır. İşleklik, bir ekin farklı kök ve gövdelere gelebilmesini ve kullanım sıklığını anlatır. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Amcamgil kelimesindeki -m takısı çekim ekidir ve -gil ise yapım ekidir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır

Sonuna geldiği kelimenin anlamını veya türünü değiştiren eklere yapım ekleri adı verilir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Fiillere gelen çatı ekleri de her zaman fiilin anlamında değişiklik yapmaz ama fiile bağlı olan ögelerin fiille olan ilişkilerini değiştirir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Kelimelerin niceliğini, öbek veya cümle içerisinde birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren eklere çekim ekleri denir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Evim kelimesindeki -i eki yardımcı ünlüdür. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.