TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 12

“-mXş” Türkçede sınır sonrası bakışı işaretleyen biçimbirimidir. Doğru cevap E’dir.

Türkçede sınır öncesi bakışı işaretleyen biçimbirimleri şunlardır;

-AcAk

-DX

Doğru cevap A’dır.

Biçim bilgisinin Batı dillerindeki karşılığı Almanca Morphologie, Fransızca morphologie ve İngilizce morphology’dir. Doğru yanıt B2dir.

2. Tip Kişi Ekleri
Görülen geçmiş zaman ve şart kipinin çekiminde iyelik kökenli kişi ekleri kullanılır. Bunlara 2. tip kişi ekleri de denir. Tarihsel olarak iyelik ekleriyle aynıdırlar, ancak günümüzde 1. çoğul kişi eki -k biçimindedir:
Tekil Çoğul
1. kişi -m -k
2. kişi -n -nXz
3. kişi Ø -lAr

İsimler, aldıkları durum eklerine göre farklı cümle ögeleri olarak kullanılır. Buna göre
ek almamış, yalın durumdaki bir isim unsuru özne; belirtme durumu eki almış bir isim
unsuru nesne; yönelme, bulunma ve ayrılma eklerinden birini almış olan bir isim unsuru da yer tamlayıcısı ya da bazı kaynaklardaki ismiyle dolaylı tümleç olarak kullanır (Ergin, 2009; Karahan, 2010). –(y)lA eki almış bir isim, geleneksel tanıma göre zarf tümleci görevindedir.

Öğrenciler ödevleri öğretmene dosyayla teslim ettiler: özne, nesne, dolaylı tümleç, dolaylı tümleç, yüklem

İsim soylu kelimelere çekim eki olarak sırasıyla çoğul, iyelik ve durum ekleri gelir. Doğru yanıt A'dır.

Türetimin temel işlevi,
özellikle dilin türetime elverişli kelimelerinden olan isim, sıfat, zarf ve fiil türleriyle yeni kelimeler yapmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Ontolojik zaman; eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. Doğru yanıt B'dir.

Gramatikal zaman; olayların zaman sırasını ifade etmek için bazı dil araçlarıyla
anlattığımız ‘dilsel zaman’ı ifade eder. Doğru yanıt A'dır.

Ali geldi. ve Ali geliyordu. cümlelerinin her ikisinde de eylemler, konuşma anı öncesini, geçmiş zamanı bildirir. Ancak ikincisinde ilkinde olmayan bir özellik daha vardır. Eylemin geçmiş zamanda sürdüğü ifade edilir. Bu ikinci özellik, görünüş kategorisiyle ilgilidir. Doğru yanıt E'dir.

Görünüş; kılınış üzerinde işlem yapar ve onu belirli bakış açılarıyla görünür hâle getirir. Kanıtsallık, konuşurun cümlesinde ifade ettiği bilgiyi hangi kaynaklardan elde ettiğini gösteren, bilginin kaynağına göndermede bulunan bir dilbilimsel kategoridir. Konuşur, ifade ettiği bilgiyi farklı kaynaklardan edinmiş olabilir; örneğin doğrudan ve şahit olarak, eylemin sonuçlarını duyu organlarıyla algılayarak, ikinci veya üçüncü el kaynaklardan duyarak, sebep-sonuç ilişkisi kurarak elde etmiş olabilir. Konuşur bilginin kaynağını ve bilgiyi hangi yollarla elde ettiğini, farklı biçimbirimleri tercih ederek cümlesine de yansıtır. Doğru yanıt C'dir.

-mXş ile ifade edilen geçmişte ise konuşurun, anlattığı eyleme dair bilgiyi edinme biçimi ‘dolaylı’dır. Konuşur bilgiyi i. başkasından duymuş olabilir, örneğin Okullar tatil edilmiş. ii. Eylemin sonuçlarını duyularıyla algılayarak elde etmiş olabilir, örneğin (Dışarı çıktığında yerlerdeki su birikintilerini gören birinin söylediği) Yağmur yağmış. iii. Sebep-sonuç ilişkisi kurarak, tecrübeleriyle veya mantıksal yolla çıkarabilir, örneğin Çok yanılmışım., Yanlış bir karar vermişim. Doğru yanıt B'dir.

“Fiilimsi” adıyla bilinen ekler üç ayrı işlevden oluşur;
1-Çekim işlevi

2- Türetim işlevi

3- Sözdizimsel isimleştirici işlevi

Doğru cevap A’dır.

“+Tak” sıfat ve zarflarda pekiştirme ve derecelendirme yapabilen eklerden biri değildir. Doğru cevap D’dir.

“Kısa-cık” sıfat ve zarflarda pekiştime ve derecelendirme yapabilen eklere örnektir. Doğru cevap B’dir.

“Kıkır-dak” diğer isimden isim yapım eklerine örnektir. Doğru cevap E’dir.

“Yeşil-imtrak” sıfat ve zarflarda pekiştirme ve derecelendirme yapabilen eklere örnektir. Doğru cevap A’dır.

“Dur-ağan” fiilden isim yapım eklerine örnektir. Doğru cevap B’dir.

“Ev-len” isimden fiil yapım eklerine örnektir. Doğru cevap C’dir.

“Bilin-ç” fiilden isim yapım eklerine örnektir. Doğru cevap E’dir.