TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 4

Türkçe eklemeli bir dil olduğu için türetme ekleri getirilerek yeni kelimeler oluşturulabilmektedir. Yeni kelime ihtiyacını karşılamak için Türkçede; kelime türünü değiştirme, eklerle türetme, var olan kelimelere yeni anlamlar yükleme, birleştirme, harf veya hece seçerek kısaltma, kopyalama gibi teknikler kullanılmaktadır. Türetme sırasında isimlere gelerek isim veya fiil, fiillere gelerek isim veya fiil yapan ekler birbirinden ayrılmaktadır.

Bazı ekler tek biçimlidir, eklendikleri kelimeye göre değişmezler; başka bir ifade ile ünlü ve ünsüz uyumlarına girmezler. A seçeneğinde bulunan -gil eki de bunlardan biridir.

kardeş-i-m

-yXr-, -vXr-, -ğXr-, -kXr-, -pXr- ve -kXl- yapısındaki fiillere -A, -X, -Xk, -m, -ntX ekleri ve edilgen çatı eki getirildiğinde eklenmeye bağlı değişmeler ortaya çıkabilir. Aşağıdaki örneklerde olduğu gibi.

ayır->ayrı, ayrım, ayrıntı

buyur-> buyruk, buyrul-

savur- > savruk, savrul-

süpür- > süprüntü, süprül-

C seçeneğinde ise bağlı sözcüğünde ses değişikliği yoktur.

Eklenme sırasında görülen  özelliklerden biri de ötümlüleşmedir. Ötümlüleşme; kelime sonundaki ötümsüz /k/, /ç/, /p/, /t/ ünsüzlerinin ünlüyle başlayan bir ekten önce sırasıyla ötümlü /ğ/, /c/, /b/, /d/ ünsüzlerine dönüşmesidir. Bu duruma örnek sadece E seçeneğinde vardır.

bil-dik / bil-diğ-imiz

C seçeneğindeki "yol-cu-luk" sözcüğü birden fazla yapım eki almıştır.

Kelimelerin niceliğini, öbek veya cümle içerisinde birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren eklere çekim ekleri denir. Hem isme hem de fiillere gelebilir. Yukarıdaki seçeneklerden sadece A seçeneğindeki altı çizili sözcük "git-ti-k" fiil çekim eki almıştır. Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcüklere isim çekim eki getirilmiştir.

B seçeneğinde  hem yapım eki hem çekim eki aynı sözcükte vardır. sınıf-la-n-dır-ma (yapım ekleri)-y-a(isim çekim eki)

Yardımcı sesler; eklenme sırasında ikiz ünlü, söz sonunda bulunmayan ünsüz çiftleri gibi Türkçenin yapısına aykırı durumlar ortaya çıkınca kullanılır. c seçeneği dışındaki seçeneklerde -y- ünsüzü yardımcı sestir. C seçeneğinde yardımcı ses yoktur.

A- ufuk/ ufkum

B- yürek/yüreğim

D- kızgınlık/kızgınlığa

E- gelecek/geleceğini

C seçeneğinde  eklenmeye bağlı bir değişme gerçekleşmemiştir

hayat-ım, yokluğ-un, akl-ı fikr-i, hayat-ınız derken iyelik ekleri kullanılmış ancak D seçeneğinde iyelik eki yoktur.

E seçeneğinde göz-ü-n-ü sözcüğünde belirtme durum eki vardır.

Soru hatalıdır. Çoğul eki + iyelik eki kullanılan kelimelerin ekleri  bağlama bağlı olarak değerlendirilir.

Bir cümle içinde olmadan “bahçelerimizde” kelimesinde "bahçelerin tek tek kişilere mi ait olduğu" ya da "birden fazla kişinin ortak bahçeleri mi" olduğu belirsizdir.

D seçeneğinde istiyor-um sözcüğünde 1. tip kişi eki vardır.

E seçeneğinde "anladılar" fiilinde görülen geçmiş zaman 3. çoğul kişi eki vardır.

İlgi durumu eki, -(n)Xn biçimindedir. İsmi fiile bağlayan diğer durum eklerinden ayrılır ve isim soylu bir kelimeyi bir isme bağlayarak isim tamlaması kurmaya yarar. Sadece C seçeneğinde "kitaplar-ın tamam-ı" örneğinde ilgi durumu eki vardır.

E seçeneğinde "martı-lar-ın ses-ler-i-n-i" tamlamasında çokluk eki, ilgi durum eki ve belirtme durum eki vardır.

E seçeneğinde tartışıyor sözcüğündeki ekler fiil çekim ekleridir.

C seçeneğinde "yapıt-lar-ı-n-da"  sözcüğünde çokluk, iyelik ve bulunma durum eki vardır.

İlgi durum eki isim çekim ekidir.