TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 2

Araç durumu, ile edatının bitişken hâli olan –(y)lA ile ifade edilir. Ünsüzle biten kelimelere –lA, ünlüyle bitenlere ise ekleşmenin sürdüğünün işareti olarak –(y)lA biçiminde
gelmektedir. Araç durumu, cümlede zarf olarak kullanılan ögeler kurar:
atla < at ile, arabayla < araba-y-la < araba ile
Kısaltma gruplarında da kullanılabilir:
kendiyle barışık, parayla alınmış, balonla dolu

Belirsizlik Zamirleri
İyelik bazı hepsi kimi
1. çoğul bazılarımız hepimiz kimimiz
2. çoğul bazılarınız hepiniz kiminiz
3. çoğul bazıları hepsi kimileri

Biçim bilgisi; dilbilgisinin ve dilbilimin, dildeki anlamlı ve işlevli en küçük birimler olan kelimelerin ve eklerin yapı, işlev ve kullanımını inceleyen koludur. Doğru cevap B'dir.

Biçim bilgisi, şu konular üzerinde yoğunlaşır:
• Söz yapımı kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
• Çekim kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
• Kelime türlerinin belirlenmesi ve bu belirlemede kullanılabilecek biçim bilgisi ölçütleri,
• Kelimelerin birleşebilme ilkeleri,
• Yeni türetilen kelimelerin anlamlarının araştırılması,
• Dilbilgisi kategorileri ve ilişkilerinin incelenmesi,
• Dil karşılaştırmalarında, kökence akraba olmayan diller arasında tipolojik benzerliklerin belirlenmesi için ölçütler elde edilmesi. Doğru cevap D'dir.

Yapı ve ses açısından anlamlı veya işlevli daha küçük birimlere ayrılamayan ögelere biçimbirim denmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kelime kök ve gövdeleri; anlamları veya söz dizimsel işlevleri olan, tek başlarına kullanılabilen bağımsız biçimbirimlerdir. Bunlar, Türkçede kelimenin anlamını değiştirmeyen çekim eklerini alarak daha büyük dil birliklerinin oluşturulmasına veya yapım ekleriyle
yeni anlamlı kelimelerin ortaya çıkmasına yararlar. Doğru cevap C'dir.

isimlere çoğul, iyelik, durum ve bildirme ekleri gelir. Ancak zaman eki gelmez. Doğru cevap E'dir.

Eklerden söz ederken ek olmadıkları hâlde ek gibi davranan ögelerden de söz etmek gerekir. Enklitikler; ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları, kuvvetlendirme ve pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar, birleşik çekimleri oluşturmakta kullanılan imek fiili gibi dil birlikleridir. Bunlar, ek değildir ancak ek gibi davranır; ünlü ve ünsüz uyumu gibi eklere özgü ses oylarına tabidir, ancak eklerden farklı olarak vurgulanmazlar. Doğru cevap D'dir.

Türetme dışında en çok kullanılan yeni kelime yapma yollarından biri, birden çok kelimeyi tek bir kavramı ifade etmek için kullanmak yani birleşik kelime oluşturmaktır. Doğru cevap C' dir.

Var olan kelimeleri çeşitli biçimlerde kısaltma da yeni kelime türetme yollarından biridir. Kelimelerin ilk harflerinin veya belli hecelerinin seçilmesi sonucu yeni kelimeler oluşturulmaktadır:
TBMM , TÜBİTAK, TÖMER 

Doğru cevap B'dir.

Yeni kelime türetme yollarından biri de hiç olmayan sözleri uydurmak, bir yerde dilsel yaratıcılık göstermektedir. Doğru cevap E'dir.

Özel adların, marka adlarının yaygınlaşarak genel anlamlı kelimelere dönüşebildiği de görülmektedir:
Behçet hastalığı, selpak, nescafe, bankamatik, kalaşnikof Doğru cevap A'dır.

Yapım eki almamış, anlamlı veya işlevli daha küçük parçalara ayrılamayan kelimelere kök denir. Buna göre doğru cevap B şıkkıdır.

Bir köke yapım eki getirilerek türetilen yeni kelimelere, geleneksel dilbilgisi incelemelerinde gövde denir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.

Satmak eylemine eklenen ekle elde edilen satış kelimesi bir addır. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Yapım ekleri ve çekim ekleri bir sözcüğe aynı anda eklendiklerinde yapım ekleri, çekim eklerinden önce sözcüğe eklenir.

Ek olmadıkları halde ek gibi davranan ögelerden enklitiklerdir ve ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları, kuvvetlendirme ve pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar, birleşik çekimleri oluşturmakta kullanılan imek fiili gibi dil birlikleridir. Ayrıca enklitikler ek değildir ancak ek gibi davranırlar.

Alışveriş, az çok, er geç, okuryazar ve altüst gibi kelimeler ikilemeye birer örnektir. Buna göre doğru cevap B şıkkıdır.

Alıcı dil, kaynak dildeki orijinalin bir tür kopyasını alır ve alındığı andan itibaren alıcı dilin kurallarına tabidir, başka dile ait bir öge, olduğu gibi alınır; ancak alıcı dilde belli uyarlamalardan sonra kullanılabilir. Star kelimesi de başka bir dilden, yani İngilizce'den Türkçe'ye geçmiş bir kelimedir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Bazı kısaltmaların açılımı dilde hiç kullanılmaz. LAZER (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) kelimesinin de açılımı hiç bir zaman kullanılmadığı için doğru cevap B şıkkıdır.