TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 10

İlâ: Sayılar arasına gelerek “kadar” anlamı verir. Doğru yanıt B'dir.

Edatlar, örneğin bağlaçlardan farklı olarak, kendilerinden önceki kelime veya öbeğin belli bir çekim eki almasını gerektirebilirler; başka bir ifade ile ancak isimlerin belli durumlarıyla birleşebilirler. Ayrılma Durumu: başka, beri, yana, dolayı, evvel, itibaren, önce, ötürü, sonra gibi. Doğru yanıt C'dir.

Yabancı dillerden alınmış olup yapıca çoğul olmakla birlikte çoğul anlamı kaybolmuş kelimelere, Türkçe çoğul eki gelebilir: Evliyalar (tekil: velî), evraklar (tekil: varak). Doğru yanıt A'dır.

Biçim bilgisi, şu konular üzerinde yoğunlaşır:
• Söz yapımı kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
• Çekim kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
• Kelime türlerinin belirlenmesi ve bu belirlemede kullanılabilecek biçim bilgisi ölçütleri,
• Kelimelerin birleşebilme ilkeleri,
• Yeni türetilen kelimelerin anlamlarının araştırılması,
• Dilbilgisi kategorileri ve ilişkilerinin incelenmesi,
• Dil karşılaştırmalarında, kökence akraba olmayan diller arasında tipolojik benzerliklerin belirlenmesi için ölçütler elde edilmesi.

Doğru yanıt E'dir.

Anlamları veya söz dizimsel işlevleri olan, cümlede tek başlarına kullanılabilen biçimbirimlere bağımsız biçimbirim adı verilir. Doğru yanıt B'dir.

Geleneksel dilbilgisi incelemelerinde, bir kök veya gövdeye yapım eki getirilerek türetilen yeni kelimelere gövde denir. Doğru yanıt D'dir.

"Şaşıp kalmak" iki kelimesi de fiil olan birleşik kelimedir. Doğru yanıt A'dır.

Enklitikler; ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları, kuvvetlendirme ve pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar, birleşik çekimleri oluşturmakta kullanılan imek fiili gibi dil birlikleridir. Doğru yanıt C'dir.

Kelimelerin harf veya heceleriyle yapılan kısaltmalar yanında bir bölümleri alınarak yapılan kısaltmalar kırpma olarak adlandırılır. Doğru yanıt A'dır.

Kabakulak sıfat + isim ile oluşturulmuş bir tamlamadır. Doğru yanıt C'dir.

Öğrenci-(y)-im

(y) bağlama ünsüzü olarak kullanılmıştır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Ötümlüleşme; kelime sonundaki ötümsüz /k/, /ç/, /p/, /t/ ünsüzlerinin ünlüyle başlayan bir ekten önce sırasıyla ötümlü /ğ/, /c/, /b/, /d/ ünsüzlerine dönüşmesidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Gel-enek-sel

İki yapım eki almıştır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Birincisi açık, ikincisi ünsüzle başlayan kapalı bir heceye sahip iki heceli kelimeler; ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlülerini düşürebilirler. Bu durum ğ-r, ğ-n, ğ-z, ğ-s ya da y-n, l-n, r-n, n-z, m-z ve v-ç yapısında olan organ adlarında görülür.

Doğru cevap D seçeneğidir.

-msX eki mor sözcüğüne gelince -(u) ünlüsü yardımcı ses olarak getirilmiştir.

mor-u-msu

Doğru cevap A seçeneğidir.

Şimdiki zaman eki yeni eklerden biridir ve vurguyu üzerine almaz:
yaPIyor

Doğru cevap B seçenğidir.

Sıfat tamlaması durumundaki yeşilbiber “yeşil renkli, taze, sivri ve dolma biber” birleşik; aynı yapıdaki kırmızı kart ayrı yazılmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

"Sorun mesele" tekrarlanan değil, aynı anlamda kullanılan sözcüklerdir. Doğru yanıt E'dir.

3. Tip Kişi Ekleri
Gönüllülük kipinin çekiminde kullanılan eklerdir. Kaynakların bir kısmında emir ve istek
ekleriyle birlikte verilir.
Tekil Çoğul
1. kişi -(y)AyIm -(y)AlIm
2. kişi - -
3. kişi -sXn -sXnlAr

4. Tip Kişi Ekleri
Anlamsal açıdan bakıldığında, kişilerin kendilerine emir vermelerinin mantıklı olmadığından hareketle, bugün emir çekiminde 1. kişiler yok sayılmaktadır. Ayrıca emir kipini diğer zaman ve kip eklerinden ayıran başka özellikler de vardır. Emir kipinin geçmiş zamanı ve birleşik çekimleri yapılamaz. Yine emir kipinin sorusu yoktur. Bu nedenle bu çalışmada bu ekler ayrı ele alınmıştır.
Emir kipi ekinin tekilinde herhangi bir kişi işaretleyicisi yoktur. Fiil kök veya gövdesi
doğrudan emir tekil 2. kişiyi gösterir. 2.çoğul kişi için kullanılan -(X)nXz aynı zamanda
nezaket ifadesi taşır. Kısa biçimde daha keskin bir emir ifadesi vardır. Emir çekiminde
dikkat edilirse emri gösteren ayrı bir ek yoktur, ekler; kişiyi, sayıyı ve emri aynı anda
gösterir.
Tekil Çoğul
2. kişi Ø - (X)n,-(X)nXz