TÜRK VERGİ SİSTEMİ

Ekonomik büyüme, adil bir gelir dağılımı ve kaynakların etkin kullanımı gelişmiş ve gelişmekte olan toplumların ulaşmayı arzuladıkları temel amaçlardır. Bu amaçların gerçekleştirilmesinde devletlerin uyguladıkları en önemli politikalardan biri de vergi politikasıdır. Vergi politikası devlete gelir sağlamanın yanı sıra sosyal, politik ve ekonomik amaçların gerçekleştirilmesi yönünde de uygulanmaktadır.

Servet üzerinden alınan vergiler değişik biçimlerde ortaya çıkabilmektedir. Söz konusu vergiler, verginin genelliği ve sürekliliği ile verginin servet veya servet transferi üzerinden alınmasına dayandırılmaktadır. Servet üzerinden alınan vergiler grubunda gelir
üzerinden alınan vergiler grubuna göre daha fazla çeşitlilik bulunmaktadır. Uygulamadaki ayrıntılardan kaynaklanan farklılıkların yanı sıra servet vergilerini kapsamları açısından iki büyük gruba ayırmak mümkündür. Bazı vergiler kişilerin servetlerinin tümü üzerinden alınırken (genel servet vergileri) bazıları ise yalnızca belli servet unsurları üzerinden (kısmi
servet vergileri) alınmaktadır.

Servetin tümünü değil belli servet unsurlarını hedef alan vergileri de analiz kolaylığı açısından kendi içerisinde taşınmaz servet
unsurları ve taşınır servet unsurları olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ilgili hükümlerine göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan ve Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 5. maddesinde yazılı (I) sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletler, 6. maddesinde yazılı (II) sayılı tarifede yer alan minibüs, panelvan ve motorlu karavanlar, otobüs ve benzerleri, kamyonet, kamyon, çekici ve benzerleri, (I) sayılı tarife dışında kalan bilimum motorlu kara taşıtları ve Türk Kuşu ile Türk Hava Kurumu’na ait olanlar hariç olmak üzere, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne kayıt ve tescil edilmiş olan ve Kanunun 6. maddesinde yazılı (IV)
sayılı tarifede yer alan uçak ve helikopterler motorlu taşıtlar vergisinin konusunu oluşturmaktadır. r. Dolayısıyla tarifelerde sayılmayan traktörler ve motor gücü 100 cm3 altındaki motosikletler ile motorlu deniz taşıtları motorlu taşıtlar vergisine
tabi değildirler.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun “Mükellefiyetin Sona Ermesi” başlıklı 8. maddesinde “Motorlu taşıtların trafik sicili ile Ulaştırma ve
Altyapı Bakanlığı tarafından tutulan sivil hava vasıtaları siciline ait kayıtların silinmesi halinde, silinme takvim yılının ilk altı ayı içinde yapılmış ise ikinci altı aylık dönemin başından, ikinci altı aylık dönem içinde yapılmışsa takip eden takvim
yılı başından itibaren mükellefiyetin sona ereceği” hüküm altına alınmıştır. İster yeni (sıfır - tescilsiz)
ister kullanılmış (ikinci el - tescilli) olsun motorlu taşılar vergisi mükellefiyeti motorlu kara taşıtını
satın alanın ilgili trafik tescil kaydının yılın ilk altı ayı veya ikinci altı ayı içinde yapılmasına göre değişmekte ve adına tescil edilmesi ile başlamakta tescilin silinmesi ile sona ermektedir.

Türkiye Kızılay Derneği adına kayıt ve tescil edilen taşıtlar, Konsolosluk memurlarına ait motorlu taşıtlar, Malül ve engellilere ait motorlu taşıtlar, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna intikal eden bankalara ait taşıtlar ve Türk Kuşu ya da Türk Hava Kurumuna Ait Uçak ve Helikopterler motorlu taşıtlar vergisinden istisna edilmiştir.

Motorlu taşıtlar vergisi spesifik matrahlı bir yapıya sahiptir. Bu nedenle advalorem matrahlara uygulanan bir vergi oranından bahsetmek mümkün değildir. Spesifik matrahların her bir taşıt için maktu vergi miktarı şeklinde tarife olarak düzenlenmesi her ne kadar vergiye uygulama kolaylığı sağlasa da vergi adaleti açısından bazı olumsuzlukları bünyesinde barındırmaktadır.

(II) Sayılı Tarife: (II) sayılı tarife, daha çok ticari amaçlı kullanımlara yönelik, (I) sayılı tarifenin
dışında kalan diğer kara taşıtlarına ilişkin düzenlenmiştir. Bu tarifede minibus, panel van ve motorlu karavanlar, otobüs ve benzerleri ile kamyonet, kamyon çekici ve benzerleri yer almaktadır.
Tarifede taşıtın yaşı ile türüne göre silindir hacmi,
oturma yeri ve azami toplam ağırlıklar dikkate alınarak vergi miktarı belirlenmektedir.

(IV) sayılı tarife, uçak ve helikopterlerden oluşan motorlu hava taşıtlarından
oluşmaktadır. Bu tarifede yer alan hava taşıtları için
vergi miktarı hava taşıtının yaşına ve azami kalkış
ağırlıklarına göre değişmektedir.

Yıllık olarak her yıl ocak ayında tahakkuk eden vergi iki eşit taksitte ocak
ve temmuz aylarında ödenmektedir.