TÜRK VERGİ SİSTEMİ

Örfi Vergiler, Osmanlı’da baş gösteren mali sıkıntılar yüzünden tarh edilen vergilerdir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Şer’i vergiler, tamamıyla şeriata dayanan ve esas itibariyle Kitap ile Sünnet’ten kaynaklanan vergilerdir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Şer’i vergiler grubu içerisinde zekat, aşar, haraç ve cizye yer almaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Örfi vergiler grubu içerisinde yer alan vergilere ise avarız vergileri, Gümrük vergileri, Ağnam vergisi, Ancemattin vergisi, Emlak vergisi (Emlak vergisi eksikliklerine rağmen Emlak vergisi Kanunu 1931 tarihli Arazi ve Bina Vergisi Kanun’a kadar yürürlükte kalmış- tır), Musakkafat vergisi, Temettü vergisi, Bedel-i Asker, Bedel-i Nakdi, Bedel-i Tarik, Baş vergisi örnek verilebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Cumhuriyet’in kabulünden sonra, ilk  olarak tarım ürünleri üzerinden alınan vergi olan aşar, 1925 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Umumi istihlak vergisi, günümüzde uygulanan katma değer vergisinin Türkiye’deki ilk şekli olarak kabul edilebilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

1931 yılında musakkafat vergisi kaldırılmış yerine bina vergisi konmuştur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kaynak Teorisi (Dar Anlamda Gelir): Bu teoriyi ortaya atan maliyeciler Gustav Cann, Adolph Vagner, Friedrich von Herman, Neumann, Philippovich, ve Schaffle’dir. Kaynak teorisine göre gelir, kişilerin sahip oldukları üretim faktörlerinin üretim faaliyetlerinde kullanılması sonucu düzenli olarak elde edilen ekonomik değerlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bir iktisadi kıymet için amortisman ayırabilmenin şartları şunlardır;
• İşletmenin aktifinde kayıtlı olması,
• Eskimeye, aşınmaya veya değer kaybına maruz kalması,
• İşletmede bir yılı aşan süredir kullanılıyor olması,
• Değerinin belli tutarı aşması (2021 yılı için KDV hariç 1.500 TL)

Doğru cevap D şıkkıdır.

Karşılıksız intikaller üzerinden alınan veraset ve intikal vergisi ilk olarak 1926 yılında yürürlüğe konulmuştur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda vergiler şer’i ve
örfi vergilerden oluşmaktadır. Şer’i vergilerin kaynağı İslam hukukudur. Örfi vergiler ise savaş gibi
olağanüstü harcamaları karşılamak üzere dinî
esaslar dışında örf ve âdetlere, koşullara göre belirlenen geçici ve düzensiz vergilerdir.

Gelir üzerinden alınan vergilere ilişkin olarak
1926 yılında gelir sağlama düzeyi düşük olan temettü vergisi kaldırılmış, yerine hem daha fazla
gelir sağlayacak hem daha modern bir vergi uygulaması sağlayacak kazanç vergisi yürürlüğe konmuştur. 1926 yılında kabul edilen kazanç vergisi,
o tarihte Batı ülkelerinde yürürlükte olan vergilerden esinlenerek uygulanmasına başlanılan en
önemli vergilerden biridir.

Kazanç vergisi kaldırılarak
1949 yılında yerine Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ve Esnaf Vergisi Kanunları kabul edilmiştir. Bu
kanunlarla birlikte Vergi Usul Kanunu da aynı yıl
kabul edilmiş, vergiler 1950 yılında yürürlüğe konulmuşlardır.

Kurular vergisi gelir üzerinden alınan bir vergidir.

Gelir vergisi gelir üzerinden alınan bir vergi türüdür.

aynak Teorisi (Dar Anlamda Gelir): Bu teoriyi ortaya atan maliyeciler Gustav Cann, Adolph Vagner, Friedrich von Herman, Neumann, Philippovich, ve Schaffle’dir. Kaynak teorisine göre gelir, kişilerin
sahip oldukları üretim faktörlerinin üretim faaliyetlerinde kullanılması sonucu düzenli olarak elde edilen
ekonomik değerlerdir. Örneğin; emek sahiplerinin elde ettikleri ücretler, teşebbüs sahiplerinin ticari faaliyetlerinden sağladıkları karlar gibi. Bu teoriye göre, üretim faktörü sunulmaksızın elde edilen menfaat ya
da kazançlar gelir sayılmamaktadır. Örneğin; miras, piyango ikramiyesi, bağış gibi.

Gelir vergisinin sedüler ve üniter olmak üzere iki
türü bulunmaktadır. Sedüler gelir vergisinde gerçek
kişilerin çeşitli kaynaklardan elde ettikleri gelirler
ayrı ayrı vergilendirilmektedir.

• Gelir vergisine tabi gelir bir takvim yılı içinde elde edilen gelirdir. Gelir, ülke düzeyinde nasıl belli bir dönemle ilişkili saptanıyorsa kişisel düzeyde de böyle belli bir dönemle
bağlantılı olmak zorundadır. Bu zorunluluk
servetten farklı olarak, gelirin bir akışkan
değer olmasıdır. Bu dönem vergi kanunlarının çoğunda bir yıl olarak ele alınmaktadır.
Bir yıllık vergilendirme dönemi, normal
olarak takvim yılıdır

Vergi Usul Kanunu (VUK)nun 8. maddesinde
mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi
borcu terettüb eden gerçek veya tüzel kişi olarak
tanımlanmaktadır.

Gerçek kişilerin sahip oldukları üretim faktörlerini üretim sürecine sokmaları karşılığında kazanç
ve irat şeklinde elde etmiş oldukları gelirler GVK 2.
maddesinde yedi başlık altında sıralanmıştır. Bunlar;
1. Ticari kazançlar,
2. Zirai kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar