Servet Vergileri

Türk vergi sisteminde servet üzerinden alınan vergiler motorlu taşıtlar vergisi, veraset ve intikal vergisi ve emlak vergisidir.

Servet, kendi yapısında meydana gelen artışlara veya servet üzerindeki mülkiyet hakkının başkalarına intikaline bağlı olarak vergiye tabi tutulmaktadır. Bu nedenle servet vergileri verginin genelliği, sürekliliği ile verginin servet öğesi veya servet transferi üzerinden alınması şeklinde bir takım sınıflandırmalara tabi tutulmuştur.

Türk vergi sistemi içinde servet üzerinden alınan bir vergi olan motorlu taşıtlar vergisi, motorlu taşıta sahip olunan süre boyunca yıllık olarak ödenen ve belirli bir tarihe bağlı olarak kendiliğinden tahakkuk eden bir vergidir.

Motorlu taşıtlar vergisi yönetimi kolay, vergi kayıp ve kaçağının nispeten az olduğu bir vergidir. Ancak motorlu taşıtlar vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payı hiçbir zaman önemsenecek bir boyuta da ulaşmamıştır.

Verginin Konusu
197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun “Verginin Mevzuu” başlıklı 1. maddesinde; “Bu Kanunun 5. ve 6. maddelerinde yazılı tarifelerde
yer alan;

a. Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtları,
b. Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne kayıt ve tescil edilmiş uçak ve helikopterler motorlu taşıtlar vergisine tabidir.” hükmü yer almaktadır.

Liman veya belediye siciline kayıt ve tescil edilmiş olan motorlu deniz taşıtları 5897 sayılı Kanunun 2. maddesiyle 30.06.2009 tarihinden itibaren motorlu taşıtlar vergisi konusu dışında bırakılmıştır

Otomobil, yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en fazla sekiz / dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Arazi taşıtı, karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır.

Motorlu taşıtlar vergisinde mükellefiyete ilişkin hükümler Kanunun 3, 7 ve 8. maddelerinde düzenlenmiştir. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 3. maddesinde “Motorlu taşıtlar vergisinin mükellefi; trafik sicili ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca tutulan sivil hava vasıtaları sicilinde adlarına motorlu taşıt kayıt ve tescil edilmiş olan gerçek ve tüzel kişilerdir” ifadesi yer almaktadır

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun “Mükellefiyetin Sona Ermesi” başlıklı 8. maddesinde “Motorlu taşıtların trafik sicili ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından tutulan sivil hava vasıtaları siciline ait kayıtların silinmesi halinde, silinme takvim yılının ilk altı ayı içinde yapılmış
ise ikinci altı aylık dönemin başından, ikinci altı aylık dönem içinde yapılmışsa takip eden takvim yılı başından itibaren mükellefiyetin sona ereceği” hüküm altına alınmıştır. İster yeni (sıfır - tescilsiz) ister kullanılmış (ikinci el - tescilli) olsun motorlu taşılar vergisi mükellefiyeti motorlu kara taşıtını satın alanın ilgili trafik tescil kaydının yılın ilk altı
ayı veya ikinci altı ayı içinde yapılmasına göre değişmekte ve adına tescil edilmesi ile başlamakta tescilin silinmesi ile sona ermektedir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununda vergi dışı bırakılmış taşıtları beş grupta toplamak mümkündür. Bunlardan ilk dördü “istisnalar” başlığını taşıtan 4. maddede, beşincisi ise “Vergileme Ölçü ve Haddeleri” başlığını taşıyan 6. maddesinde yer almaktadır.

• Kamu Kurumlarına Ait Taşıtlar
• Diplomatlara Ait Taşıtlar
• Malül ve Engellilere Ait Taşıtlar
• Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna İntikal Eden Bankalara Ait Taşıtlar
• Türk Kuşu ya da Türk Hava Kurumuna Ait Uçak ve Helikopterler

Genel ve özel bütçeli idareler, sosyal güvenlik kurumları ile il özel idareleri, belediyeler, köy tüzel kişilikleri ile bunların üyesi oldukları mahalli idare birlikleri ve Türkiye Kızılay Derneği adına kayıt ve tescil edilen taşıtlar (bu idarelere bağlı olup, ayrı tüzel kişiliği olan işletmeler ile özel kanunlarında malları Devlet malı sayılmış olan kuruluşların taşıtları hariç) motorlu taşıtlar vergisine tabi değildir.

Malül ve engellilere ait motorlu taşıtlara ilişkin vergi kolaylığı düzenlenirken engellilik derecesine göre bir ayrım yapılmıştır. Engellilik oranı % 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar vergi dışında tutulmuştur.

(I) Sayılı Tarife: Bu tarife otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletleri kapsamına almıştır. Motorlu taşıtlar vergisinin I Sayılı tarifesine giren taşıtların (Otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletler) kayıt ve tescil tarihi vergi miktarını değiştirmektedir.

(II) Sayılı Tarife: (II) sayılı tarife, daha çok ticari amaçlı kullanımlara yönelik, (I) sayılı tarifenin dışında kalan diğer kara taşıtlarına ilişkin düzenlenmiştir. Bu tarifede minibus, panel van ve motorlu karavanlar, otobüs ve benzerleri ile kamyonet, kamyon çekici ve benzerleri yer almaktadır. Tarifede taşıtın yaşı ile türüne göre silindir hacmi, oturma yeri ve azami toplam ağırlıklar dikkate alınarak vergi miktarı belirlenmektedir.

Verginin Tahakkuku ve Ödenmesi
Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunun 9. maddesi uyarınca “tahakkuk ettirilen vergi ayrıca mükellefe tebliğ olunmaz vergi, tahakkuk ettirilen günde tebliğ edilmiş sayılır” hükmünden hareketle motorlu taşıtlar vergisinin tahakkuk ettirilmesi için ayrıca tebliğ edilmesine gerek yoktur Beyana dayalı vergilerde verginin tahakkuku tahakkuk fişinin tebliği
/ beyannamesinin elektronik ortamda verilmesi ile gerçekleşirken motorlu taşıtlar vergisi kendiliğinden tahakkuk etmektedir.

Yıllık olarak her yıl ocak ayında tahakkuk eden vergi iki eşit taksitte ocak
ve temmuz aylarında ödenmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların veraset yoluyla veya herhangi bir suretle ivazsız (karşılıksız) bir şekilde bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal vergisinin konusuna girer.

Vergiyi Doğuran Olay
Veraset ve intikal vergisi uygulamasında vergiyi doğuran olay, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 2. maddesinde tanımı yapılan malların yukarıda belirtilen kişilere veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız bir suretle intikal etmesidir.

Buna göre, vergiyi doğuran olay;
• Bir kişinin ölümü,
• Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre hukuken ölümüne karar verilmesi (gaiplik) veya,
• Bir kişiye hayatta iken yapılan bağış vb. ile meydana gelmektedir.

Verginin Beyanı
Veraset ve intikal vergisinde;
• Türkiye sınırları içinde bulunan malların,
• T.C. uyruğundaki kişilere ait malların, veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız (hibe yoluyla veya karşılıksız herhangi bir tarzda) suretle bir kişiden diğer kişiye intikali veraset ve intikal vergisine tabi olup bu intikaller nedeniyle beyanname verilir. Beyannameyi kendisine mal intikal eden gerçek veya tüzel kişiler verir. Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda bulunan kişiler, yurt dışında veraset yoluyla veya hibe yahut karşılıksız herhangi bir tarzda mal edinmeleri halinde de beyanname vermek zorundadırlar.