Diğer Harcama Vergileri

Özel tüketim vergisine konu mallar genellikle lüks mallar, alışkanlık verici ürünler, sürümü yüksek olan bazı ilk maddelerden (petrol ürünleri gibi) ve motorlu taşıtlardan oluşmaktadır. ÖTV tek aşamalı bir tüketim vergisi olup, üretim-tüketim zincirinin üretim, ithalat, ilk iktisap veya müzayede yoluyla satışında bir defaya mahsus olarak alınacağı kanunda açıkça belirtilmiştir.

ÖTV gayrisafi tutar üzerinden hesaplanan bir vergidir. ÖTV’nin dolaylı vergi gelirleri içindeki payı yaklaşık %30 civarındadır ve bu rakam genel
bütçe gelirlerinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır.

Verginin Konusu
ÖTV’nin konusunu belirli bir iktisadi süreç (üretim, ithalat, ilk iktisap) içinde bulunan, bu Kanun’a ekli dört listede (I, II, III, IV) sayılan mallar oluşturmaktadır. Hangi aşamada olursa olsun listelerde sayılmayan mallar ile listelerde sayılmakla birlikte belirtilen aşamada bulunmayan mallar üzerinden ÖTV alınamaz. Hizmetler de bu kanun kapsamında verginin konusuna girmemektedir.

Kanuna ekli I sayılı liste iki cetvelden oluşmaktadır. A cetvelinde benzin, gaz oil, fuel oil, doğal gaz gibi petrol ürünleri yer alırken, B cetvelinde
benzol, toluol, petrol eterleri, solvent, etil benzen gibi petrol türevi ürünler yer almaktadır. Bu listeye göre ham petrol vergi konusuna girmemektedir.

Verginin Beyanı, Tarhı ve Ödenmesi
Özel tüketim vergisi, mükelleflerin yazılı beyanları üzerine tarh olunur. Adi ortaklıklarda verginin ödenmesinden ortakların tamamı müteselsilen sorumlu olmak üzere ortaklardan herhangi birisi tarhiyata muhatap tutulur. Bu vergi, beyannamenin verildiği günde, beyanname posta ile gönderilmişse vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takip eden
yedi gün içinde tarh edilir. Vergi, beyanname verme süresi içinde ödenir. (ÖTVK md.14/1). Vergiyi tarh edecek daire KDV yönünden bağlı bulunulan vergi dairesidir.

Verginin Konusu
Gümrük vergisinin konusunu, Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine giren ve Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan eşya oluşturmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi, Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar, Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahası gümrük bölgesine dahildir (GK, md.2). Serbest bölgeler gümrük hattı dışında sayılır. Mal ve eşyanın ihracatı gümrük vergisinden hariç tutulmaktadır.

Vergiyi Doğuran Olay
Gümrük vergisinde vergiyi doğuran olay, Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan eşyanın Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesine girmesidir. Türkiye Cumhuriyeti kara suları, iç suları ve hava sahası gümrük bölgesini oluşturur. Gümrük hattı dışında sayılan serbest bölgeler, serbest limanlar, antrepolar ülkenin siyasi sınırları içinde yer almakla birlikte, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki
ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı alanlardır. Örneğin, Mersin Serbest Bölgesi, Antalya Serbest Bölgesi, İstanbul Atatürk Havalimanı Serbest Bölgesi Türkiye siyasi sınırları içinde ancak gümrük bölgesi dışında sayılan alanlardır.

Verginin Mükellefi (Yükümlüsü)
Gümrük Kanunu’nda mükellef yerine yükümlü tabiri kullanılmıştır. Gümrük vergisinin mükellefi, gümrük yükümlülüğünü yerine getirmekle
sorumlu bütün kişilerdir. Gümrük yükümlülüğü ise, yükümlünün gümrük vergilerini ödemesi zorunluluğunu ifade eder (GK, md.2). Bu hâliyle
gümrük vergisinin mükellefi, ithal edilen eşyanın maliki, yani sahibidir. Eşyanın maliki, konşimento, yük senedi ve ordino gibi belgelerde eşyanın teslim edileceği ifade edilen kişidir. Bu belgelerin ibraz
edilmemesi hâlinde, eşyanın taşıyıcısı mal sahibi sayılacak ve vergi mükellefi olacaktır.

Vergiyi Doğuran Olay
6802 sayılı Kanun’un 28. maddesinde vergiyi doğuran olay, yapılan muamele sonucu her ne şekilde olursa olsun nakden veya hesaben lehe para alınması olarak belirtilmiştir. BSMV’de verginin doğumu için verginin konusuna giren bir işlem yapılması yeterli değildir, o işlem neticesinde lehe alınan para olması yani gelir getirmesi gerekmektedir.

Muafiyet ve İstisnalar
6802 sayılı Kanun’un 29. maddesinde istisna ve muafiyetler sıralanmıştır. Vergiden istisna edilen işlemlerden bazıları; bankaların kendi şubeleri arası yaptığı işlemler, hisse senedi ve tahvil gelirleri, masraf karşılığı müşteriden alınan paralar, ortaklardan ve iştiraklerden sağlanan karlar, arbitraj işlemleri, konut kredisi faizleridir. BSMV’den muaf kurumlar ise; Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklığı, Halk Bankası, Kan Bankası, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi, Esnaf ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatifi, Emeklilik Yatırım Fonları şeklinde sıralanmıştır.

Verginin konusunu telekomünikasyon hizmetleri oluşturmaktadır. Telekomünikasyon hizmetleri; mobil elektronik haberleşme, radyo ve televizyon yayınlarının uydu platformu ve kablo ortamından iletilmesi, kablolu, kablosuz ve mobil internet servis sağlayıcılığı vb. hizmetlerdir.

Vergiyi doğuran olay, telekomünikasyon hizmetinin ifasıdır. Bu konu kanunda açıkça belirtilmemiş olmakla birlikte, kanunda açıkça hükmün
olmadığı hallerde KDVK’nın uygulanacağı ifade edildiği için (6802 sayılı Kanun md.39/f.5) hizmet ifası vergiyi doğuran olay olarak kabul edilecektir.

Matrah ve Oran
Verginin matrahı, şans oyunlarından elde edilen hasılat tutarıdır. Hasılat, iştirakçiden katılma karşılığında alınan bedelden KDV tutarı düşüldükten
sonra kalan kısımdır.

Verginin oranı, spor müsabakalarına dayalı müşterek bahislerde %5, at yarışlarında %7 ve diğer şans oyunlarında %10’dur. Cumhurbaşkanı bu oranları bir katına kadar artırmaya veya yarısına kadar indirmeye ya da tekrar kanuni seviyesine getirmeye yetkili kılınmıştır.

Vergilendirme Dönemi, Tarhı, Beyanı ve Ödenmesi
Vergilendirme dönemi, faaliyet gösterilen takvim yılının birer aylık dönemleridir. Şans oyunları vergisi beyannamesi, mükellef tarafından ilgili vergilendirme dönemlerini izleyen ayın 20. günü mesai bitimine
kadar bağlı bulunulan vergi dairesine verilir ve hesaplanan vergi aynı süre içerisinde ödenir. Şans oyunları vergisi, gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında gider olarak kabul edilmez ve hiçbir vergiden mahsup
edilmez.

Vergiyi Doğuran Olay
Damga vergisinde vergiyi doğuran olay vergiye konu olan kâğıtların düzenlenmesidir. Kâğıtların düzenlenmesi, işlemlerin elle ya da makineyle Türkçe veya yabancı dilde yazılarak kâğıda dökülmesi, imzalanması veya imza yerine geçecek işaret konulması (parmak basma veya elektronik imza) suretiyle hukuken tamamlanmasını ifade eder.

Kamu harcamalarının finansmanında vergilere çok benzeyen gelir kaynaklarından birisi de harçlardır. Harç, belli bir kamu hizmetinden yararlanma karşılığında ödenen bedeldir. Diğer bir ifade ile harç, yarı kamusal nitelikte kamu hizmeti sunan kamu kuruluşlarının sundukları hizmetlerden doğrudan doğruya yararlananlardan, faydalanma karşılığı alınan parasal tutarları ifade etmektedir.

Damga Vergisi
Damga vergisi, gerçek ya da tüzel kişilerin gerçekleştirdikleri hukuki işlemlerde kullanılan belgelere (kâğıt ya da elektronik veri) ispat gücü kazandırarak hukuki geçerlilik sağlamak amacıyla alınan “resim” niteliğinde bir mali yükümlülüktür

Değerli Kâğıtlar Vergisi
Değerli kâğıtlar vergisi aslında 210 Sayılı Değerli Kâğıtlar Kanunu’na tabi kâğıtlardan alınan “bedeldir”. Verginin konusu, değerli kâğıtlardır. Değerli kâğıt, Kanun’a bağlı tabloda yazılı kâğıtlar ve belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan noter belgeleridir.

Değerli kâğıtlara örnek olarak; beyanname, TC kimlik kartı, pasaportlar, aile cüzdanları, çekler vb. verilebilir. Değerli kâğıtlar, Hazine ve Maliye Bakanlığınca hazırlanır ve bastırılır. Hazine ve Maliye Bakanlığının izni ile
ilgili bakanlık, daireler veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından hazırlanıp bastırılması veya elektronik belge olarak düzenlenmesi mümkündür