TÜRK TİYATROSU

Çiftçiyi ve Köylüyü Topraklandırma Kanunu 1945 yılında kabul edilmiştir. Bu kanun Atatürk'ün ölümünden sonra kabul edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi(9 Ocak 1936) kuruldu. Doğru cevap B'dir.

1944’te İstanbul Yüksek Mühendis Okulu, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne dönüştürüldü. Doğru cevap C'dir.

İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşu şenliklerine katılmak için İzmir’de bulunan Darülbedayi sanatçıları, Mustafa Kemal’in huzuruna çıkmış ve Gazi’den ilgi ve sevgi görmüşlerdir. Bu ziyaret, Atatürk’ün sanat etkinliklerinden tiyatroyu ön plânda ele almasını ve o güne kadar sahneye çıkmayan Müslüman Türk kadınının sahneye çıkmasını gerçekleştirmiştir. Afife Jale bu yolda ilk kurban verilirken, Bedia Muvahhit, Cumhuriyet döneminin ilk kadın aktristi olacaktır. Doğru cevap D'dir.

Darülbedayi adı, 1934’ten sonra İstanbul Şehir Tiyatrosu olarak değiştirilir. Doğru cevap A'dır.

Darülbedayi sanatçıları 31 Temmuz 1923’de Mustafa Kemal’in huzurunda oynadıkları İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci’nin Ceza Kanunu uyarlamasında, Bedia Muvahhit de sahneye çıkar ve böylece Türk kadını sahnede yerini almış olur. Doğru cevap A'dır.

1923-1946 döneminde yazılan tiyatro eserlerinin konularını şöyle sınıflandırabiliriz: 1. Savaş yıllarının olaylarını ele alan eserler 2. Eski-yeni kurumların karşılaştırılması 3. Tarih, mitoloji ve masalları konu alan eserler 4. Batılılaşma, sosyal değerlerdeki değişimler 5. Türk’ün yüce karakter özelliklerini işleyen eserler, 6. Osmanlıyı yeren ve eleştiren eserler, 7. Cumhuriyet rejiminin faziletlerini anlatan eserler, 8. Atatürk’ün fikir ve düşüncelerini işleyen eserler. Doğru cevap B'dir.

Kahraman, İstiklâl, Mavi Yıldırım, Sönmeyen Ateş, Kızıl Çağlayan, Gün Doğuyor ve Devrim Yolcuları’nda Atatürk ön plândadır. Bazı yazarlarımız eserlerinde mitolojiden ve masallardan da yararlanmıştır. Selahattin Batu’nun Güzel Helena, Oğuzata, Kerem ile Aslı adlı oyunlar gibi. Doğru cevap C'dir.

İvan İvanoviç var Mıydı Yok Muydu eseri Nazım Hikmet'in eseridir. Diğer eserler Faruk Nafiz Çamlıbel'indir. Doğru cevap A'dır.

Dokuz şubeden oluşan Halkevleri’ndeki temsil şubesinde birden fazla tiyatro grubu bulunabilecek, kadın rolleri asla erkekler tarafından oynanamayacaktı. Yine talimatnameye göre, bize özgü Karagöz ve kukla sanatlarımıza da yer verilecekti. Halkevleri’nde oynanacak eserlerin konuları da belliydi. Bu eserler, yeni Türk toplumundaki çağdaş yaşamı destekleyecek, ulusal duyguları doyuracak, devrimler ışığında ulusal sorunları işleyecek, çağdaş doğrultudaki değişimler ve ilerlemeleri destekleyecek, her sınıfa seslenebilecek ve eğitici olacaktı. Doğru cevap B'dir.

1923 yılında sahne sanatlarıyla ilgili olan tek kurum, İstanbul Belediyesine bağlı Darülbedayi vardı. Darülbedayi adı, 1934’ten sonra İstanbul Şehir Tiyatrosu olarak değiştirilir.

Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosunun ilk dramaturgu olarak Atatürk gösterilmektedir. Öz Soy operasının librettosu İçin Münir Hayri Egeli’yi görevlendirmiş ve operanın konusunu kendisi vermiştir. Türk-İran kardeşliğini, dostluğunu vurgulayan bu opera, Ahmet Adnan Saygun tarafından bestelenmiş ve İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Ankara’yı ziyareti sırasında (Haziran 1934) Ankara Halkevi’nde sahneye konulmuştur.

Ülküme Doğru, Yaman, Tipi, Hürriyet Apartmanı, Yarım Türkler ve Tokat gibi piyeslerde bu inanmayan kişilerin hayatları, sıkışınca ülkeyi terk edişleri söz konusu edilmiştir. Bir kısım oyunlar da (Bir Zabitin On Beş Günü, Yaşayan Ölüler), düşmanla işbirliği yaparak milleti soyan harp zenginlerini, paranın gücünü, ahlâk krizlerini ele almıştır.

Kurtuluş Savaşı’nda halkın gösterdiği fedakârlık, kahramanlık, tutucu kesime karşı verilen mücadele, savaşı konu alan eserlerde ağırlıklı olarak yer alır. Nihat Sami-Kızıl Çağlayan, Bürkün Cahit-Gavur İmam, Celal Edip-Uzun Mehmet, Faruk Nafiz-Kahraman, Peyami Safa-Gün Doğarken vb.

Bu dönemde yazılan eserlerin bir kısmında da Osmanlı yerilip eleştirilmiştir. Musahipzade Celâl, Osmanlı İmparatorluğunun 17. ve 18. yüzyıllardaki durumunu verirken, imparatorluğu çöküşe götüren nedenleri eleştirel bir şekilde gözler önüne sermiştir. Balaban Ağa, Pazartesi Perşembe, Aynaroz Kadısı, İstanbul Efendisi, Bir Kavuk Devrildi, Mum Söndü, Gül ve Gönül vb. eserleri bu türdendir.

Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983): Konularına mistik açıdan yaklaşan yazar, görünenin ardındaki görünmeyen gerçeklere yaklaşmak ister. İrsiyet ve çevrenin insan üzerindeki etkisini her eserinde gösterir. Serimsiz oyunları bir aksiyonla başlar. Olacakları önceden sezdiren yazarın eserlerinde olacakların şekli sırdır. Yazar oyunlarında insanların ruhsal bunalımlarının nedenleri üzerinde durur. Bu insanlar topluma yabancı, uyumsuz kişilerdir.

Cevdet Kudret (1907-1992): Tersine Akan Nehir (1929), Rüya İçinde Rüya (1930), Kurtlar (1933) adlı oyun-ları Darülbedayi’de sahnelenmiştir. Danyal ve Sara adlı oyunu Varlık Dergisi’nde (1938), Yaşayan Ölüler adlı oyunu Ağaç Dergisi’nde (1936) tefrika edilmiştir. Geleneksel seyirlik oyunlarımız üzerine araştırmalar yapan yazarın üç ciltlik Karagöz (1968, 1969), iki ciltlik Ortaoyunu (1973, 1975) üzerine yazılmış eserleri de vardır.

Oyunlarından çok tiyatro üzerine yaptığı eleştirilerden dolayı onu eleştir-men olarak değerlendirebiliriz. Yazarın sahneye konan tek tiyatro eseri KadınErkekleşince’dir.(1933) 13 Aralık 1932 de Darülbedayi tiyatrosunda oynanmıştır.

Devlet Konservatuarında 1941-1947 yıllarında sahnelenen tek yerli oyun, A. Kutsi Tecer’in “Yazılan Bozulmaz” adlı oyunu olup, diğerleri yabancıdır.

Devlet Tiyatrolarının, yerli ya-zarları teşvik etme, tiyatro edebiyatımızı zenginleştirme görevini çok uzun yıllar yerine getirmediği görülecektir. Reşat Nuri 1945’te yazdığı bir makalesinde şöyle der: “Bir memleketin tiyatrosu, tiyatro edebiyatı vardır.’ diye övünmeye hak kazanması için müellif şarttır. Hazindir ki orijinal piyes yazan profesyonel müellif yoktur.” Bu konuda pek çok yazarın tiyatromuza eleştirileri olmuştur.