TÜRK TİYATROSU

Ahmet Vefik Paşa

Feraizcizâde Mehmet Şâkir

İbrahim Şinasi

Romantik Tragedya

Teodor Kasap

III. Selim

Açıkbaş

Yıldız Sarayı’nda

II. Mahmut

Vatan Yahut Silistre

Sanat alanında da batı etkisi, daha önce, “Lâle Devri”nde başladı. III. Ahmet (1673-1736) döneminde, Barok ve Rokoko üslûpları Türk sanatına girdi.

1839’da, Abdülmecit (1823-1861) tahta geçince batı tiyatrosunun birçok türleri gibi, opera da Istanbul’da yaygınlaşmaya başladı.

Verilen seçeneklerin hepsi doğrudur.

Ebuzziya Tevfik (1849-1913) yazmış olduğu Ecel-i Kaza (1872), entrikayla gelişen ve kan davası karşısında olduğunu gösteren bir yapıttı. Dönemi içinde çok başarılı bulunmuş olan bu oyunun insan ilişkileri oldukça yüzeyde gelişiyordu.

Tanzimat Gerçekçiliği: Melodramlar toplum sorunları ve kişisel ilişkiler,
namus, ahlak kavramları ile uğraşmasına karşın, yaşamı ve insanları bulanık bir biçimde dile getiriyordu.

Âli Bey’in ilk komedyasını yazdığı sırada Hamdi Bey’in “Ben” imzasıyla yayınladığı İki Karpuz Bir Koltuğa Sığmaz (1871), sağlam tekniği olan bir oyundu.
Oyunun baş kişisi öğrenci Apik aynı anda iki kadınla ilişki kuran ve o arada kocalarıyla da dostluğu ilerleten bir tipti. Apik, öğrenci arkadaşları arasında saflığı bilinen Haçik’i de bu ilişkilere ortak ediyor ve oyunun sonunda kabak zavallı Haçik’in başında patlıyordu. Hamdi Bey’in tiplerini Ermeniler arasından seçmesinin nedeni, o dönemde Türkçe oyunları da Ermeni oyuncuların oynamasıydı

Mehmet Rıfat’ın Görenek adlı oyunu üç bölümdü. Kadınların görenek diye yaptıkları gereksiz masrafı eleştiriyor ve bir aileyi tek başına geçindirmeye çalışan erkeğin durumunu sergiliyordu. Bu oyun da boşanma ile sonuçlanıyordu

Hareketlerin, durumların, yani dışın komiğini işleyen entrika komedyasına karşılık töre ve karakter komedyası insan yaşamıyla ilgili olan konuları psikolojiye yönelerek, onların hareketlerini gösterirken, kişisel yorumlarını yaparak gösterir. Bu türün en büyük temsilcisi hiç kuşkusuz Molière’dir.

İbrahim Şinasi, Agâh Efendi ile birlikte çıkardığı o dönemin üçüncü gazetesi olan Tercüman-ı Ahval’de, Meşrutiyet yanlısı yazılarıyla ilgi çekiyordu. Devlete asker ve vergi veren, devletin buyruğunu yerine getiren ulus, buna karşılık devletin iyi mi yoksa kötü mü yönetildiğini denetlemeli,  düşüncelerini söz ya da yazıyla söyleme hakkını edinmeliydi. Onun yenilikçi yanı da sağlıklı bir yöneliş gösteriyordu.

Namık Kemal’in tiyatro üzerine yazıları sayıca azdı, ama bunlarda ileri sürdüğü düşünceler önemliydi. “Kitap yalnızların dostu, tiyatro topluluğun arkadaşıdır. Kitabı göz, tiyatroyu vicdan görür,” Hugo’nun etkisi altındaydı.
Hugo’nun, 1827 yılında, Cromwell oyunun önsözünde belirttiği düşüncelerin Namık Kemal’in tiyatro anlayışını etkilediği anlaşılıyor. Tiyatronun Ortaoyunu olmadığını, çünkü tiyatronun bazen ağlatıp bazen de güldürdüğünü, oysa Ortaoyunu’nun yalnızca kaba sözlerle güldürdüğünü belirten yazar, Hugo’nun tiyatro tanımlamasına benzer bir açıklama yapıyordu. Namık Kemal’in 1884’te Celâleddin Harzemşah’ın önsözünde klasik kurallara karşı durması ve Romantizm anlayışını övmesinde Hugo’nun, sonra da Dumas fils’in etkisi görülebilir.