TÜRK TİYATROSU

1824 ile 1828 yılları arasında, II. Mahmut, bir saray orkestrası kurmayı başardı.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Abdülmecit, halkın gittiği tiyatrolara da giden tarihimizdeki ilk padişahtır.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Abdülmecit, halkın gittiği tiyatrolara da giden tarihimizdeki ilk padişahtır. Tiyatroyu seven bu hükümdar, ilk saray tiyatrosunun yapımını 1858 yılında başlattı.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

1842’den itibaren çeşitli yabancı yapıtlar Türkçeye çevrilmeye başlandı. Bunların ilki Belisario idi.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Avrupa’da Romantizmin ilk evresi 1830’a kadar, ikinci evresi ise 1870’lere kadar uzanır.Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Avrupa’da Romantizmin ilk evresi 1830’a kadar, ikinci evresi ise 1870’lere kadar uzanır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Racine’in Klasisizminden etkilenen, ama Corneille’in özgürlüğünü, Shakespeare ile Schiller’in coşkunluğunu gösteren Abdülhak Hâmit (1852-1937),on iki tragedya yazmıştır.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

İlk yazılan melodramlardan biri Salim adlı bir yazarın Sözde Sebat’ıydı (1870-1). Masal havasında ve beş bölümlüktü. Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Namık Kemal’in Zavallı Çocuk (1873) üç bölümdü ve iki gencin sevgisinden doğan bir çatışmayla gelişiyordu.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Tiyatro üzerinde ilk yazı Ceride-i Havadis’te, 1841 yılında, Bosko Tiyatrosunda oynanan oyunlar üzerinde yayınlanan bir incelemeydi.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Abdülmecit, halkın gittiği tiyatrolara da giden tarihimizdeki ilk padişahtır. Tiyatroyu seven bu hükümdar, ilk saray tiyatrosunun yapımını 1858 yılında başlattı ve bu tiyatro bir yıl sonra, 1859’da, ilk Türk tiyatro yapıtı sayılan İbrahim Şinasi’nin (1826-1871) Şair Evlenmesi’nin oynandığı yıl açıldı. Bu küçük saray tiyatrosunun 300 kişilik bir seyirci salonu, üç kat üzerinde yükselen otuz locası vardı. Bu tiyatro Avrupa’dan çağrılan bir topluluğun opera gösterisiyle açıldı. Ne yazık ki, bu ilk saray tiyatrosu Sultan Abdülâziz’in (1830-1876) saltanatı sırasında 1863’te yandı. Doğru yanıt D’dir.

Eldeki kayıtlara göre, Türkiye’ye ilk opera, kendi de bir besteci ve müzisyen olan III. Selim’in saltanatı sırasında girdi. 1797 yılında, Padişahın, Topkapı Sarayı’nın Şevkıyye Köşkü’nde yabancı opera ve dans toplulukları seyrettiği anlaşılıyor. Doğru yanıt B’dir.

İlk Türkçe oyun olarak benimsenen İbrahim Şinasi Efendi’nin Şair Evlenmesi komedyası, yazarına, Dolmabahçe Sarayı’nda oynanmak üzere ısmarlanmıştır. Şair Evlenmesi, eski dönemlerdeki görmeden evlenme anlayışının sakıncalarını gösteren bir komedyaydı. Şinasi, bu oyununda, yanlış evlenme töresini taşlarken, oyunun çeşitli özellikler gösteren kişileriyle de genellemesine bir toplum eleştirisine yöneliyordu. Bazı küçük kusurları olmasına karşın, tek bölüm içinde, önemli sorunları özetleyen bu yapıt, Şinasi’nin düşüncesine uygun bir biçimde hem yerli özellikleri, hem de Batı tiyatrosunun niteliklerini kapsıyordu. Şinasi’nin önce iki bölüm olarak yazdığı bu komedyanın, sonradan ilk bölümü kaldırılmış ve oyun yalnız bu ikinci bölümüyle oynanmıştı; bugün de böyle oynanmaktadır. Doğru yanıt D’dir.

İlk manzum tragedya örnekleri Ali Haydar Bey’e ait (1836-1914) üç bölümlük Sergüzeş-i Perviz (1866) ve iki bölümlük İkinci Ersas’tı (1866). Ali Haydar Bey, tragedya türünü “şiirimize bir trajedi yolu” açmak için yazdı. Bu yapıtların her ikisi de manzumdu. Doğru yanıt C’dir.

Abdülhak Hâmit, Türkiye’deki Romantik yazın akımının en önemli temsilcilerinden biriydi. Manzumla yazdığı tragedyalarında özellikle Fransız yazarlarının etkisi altındaydı. Onun ilk tragedyası olan Nesteren (1877) Corneille’in Le Cid adlı tragedyasına benziyordu. Ancak bu iki tragedyanın bitişleri değişikti. Le Cid’de Rodrigue ile Chiméne birbirlerine az çok yaklaşırlarken, Nesteren kendini zehirliyor, Hüsrev ise onun ardından kendini hançerliyordu. Bu bitiş de Romeo ile Juliet tragedyasının sonunu hatırlatıyordu. Doğru yanıt E’dir.

Şemsettin Sami’nin ikinci oyunu olan Seydi Yahya (1878), o dönem için bir yenilik getiriyordu. Antik Yunan tragedyasının korosu bu yapıtta yer alıyordu. Koro on beş, yirmi kişiden kuruluydu ve tıpkı Antik Yunan tragedyasında olduğu gibi oyunun kahramanı olan Seydi Yahya ile konuşuyordu. Doğru yanıt A’dır.

Gerçekçi tutumda oyunlarda romantik anlayışta yazılmış yapıtlar arasında bir köprü sayabileceğimiz, daha çok olağan seyirciye yönelen ve o seyircinin duygularını gıcıklayan oyunları ‘İçli Gerçekçilik’ deyimiyle değerlendirebiliriz. Bu oyunların yazarları, konularını halkın güncel yaşamından alıyorlardı. Bu öbekte ele aldığımız oyunların ‘içli’ yanı, halkın duyarlılığından yararlanarak onların acıma duygularına yönelmeleri, ‘gerçekçi’ özelliği ise halkın sorunlarını işlerken sağduyunun ve gerçeklerin dışına çıkmamalarıydı. Bir noktada bu öbekteki oyunları Avrupa’daki ‘sentimental realism’i vurgulayan oyunların bir yansıması olarak kabul edebiliriz. Doğru yanıt E’dir.

Mustafa Nuri’nin (1843-1906) Zamane Şıkları (1874) adlı oyunu hazmedilmeden kabul edilen ve biçimsel olarak aktarılan Batılı özellikleri taşlıyordu. Bu oyunda, beş parasız oldukları halde, çok paraları varmış gibi giyinen ve Avrupalı olmaya özenen züppe gençler eleştiriliyordu. Yazarı bilinmeyen Karı Koca Muarazası (1875) kadının giyim kuşam derdinden çıkan ve sonu iyi biten bir komedyaydı. Ahmet Hamdi’nin Sanki Aşk (1883) yine ‘alafranga’ olmaya özentili bir hayatı yeriyordu. Doğru yanıt A’dır.

Teodor Kasap bir ülkenin tiyatrosu için iki noktayı önemli bulmaktaydı: ‘tavır’ ve ‘ahlak’. Tiyatronun uygarlık kadar gerekli olduğunu belirten yazar, uygarlığın bir ülkeye dışardan girmediğini ancak o ülkenin içinden çıktığını başka yazısında belirtirken tiyatronun da dışardan gelmediğini, bir o ülkenin kendi özelliklerinden çıktığını savunuyordu. Teodor Kasap, aynı gazetenin 21 Kasım tarihli sayısında Ayvazyan’ın Ortaoyunu’nu küçümsemesini yeriyor ve şöyle diyordu: “Senin bugün istihzâ ettiğin ‘orta oyunu’ yarın ıslah edildiğinde asıl Osmanlı tiyatrosu olacaktır. Güllü Agop’un tiyatrosuna ise Ermeni, Fransız, İngiliz, İtalyan tiyatrosu denilir, fakat ‘Osmanlı Tiyatrosu’ denilemez. Çünkü içinde Osmanlılığa müteallik hiçbir şey yok.” Doğru yanıt B’dir.

II. Mahmut’un padişahlığı döneminde tiyatroya ilginin arttığı görülür. Özellikle, 1828’de, ünlü besteci Gaetano Donizetti’nin müzisyen kardeşi Giuseppe Donizetti’nin, bir Muzika-i Humayûn bir de bando kurmak üzere Istanbul’a çağrılmış olması tiyatro bakımından önemli bir adımdır; çünkü Muzika-i Humayûn aynı zamanda saray tiyatrosunun çalışmalarını kolaylaştırmıştır. II. Mahmut, o zaman Istanbul’da Sardunya Kırallığı elçisi olarak bulunan Marquie Groppols aracılığıyla bir İtalyan müzik ustasının getirilmesi girişiminde bulundu. Ünlü opera bestecisi Gaetano Donizetti’nin kardeşi Giuseppe Donizetti (1790-1851) bu girişim sonucu 1828 yılının Eylül ayında, otuzdokuz yaşındayken, Istanbul’a geldi. Saray orkestrasını geliştirdiği için “Donizetti Paşa” olarak tarihe geçen bu müzisyen, daha sonra Angelo Mariani (1821-1873) adlı o dönemin ünlü bir orkestra şefini 1848’de Türkiye’ye getirdi. Donizetti’nin Türkiye’ye gelişi opera oynatma çabalarını eskisine oranla hızlandırdı. Nitekim on yıl kadar sonra, 1839’da, Abdülmecit (1823-1861) tahta geçince batı tiyatrosunun birçok türleri gibi, opera da Istanbul’da yaygınlaşmaya başladı. Doğru yanıt C’dir.