TÜRK TİYATROSU

Köy seyirlik oyunlarıyla ibadet arasındaki benzer özellikler ve kurallar göz önüne alındığında, Anadolu’daki inanç sistemi ve geleneksel kültür uygulamalarından olan Cem Törenleri, Ahîlik Toplantıları ve Yaren Sohbetleri de köy seyirlik geleneğimiz içinde değerlendirilebilir.

İbadet ile köy seyirlik oyunlar arasındaki benzerlikler:

Halkbilim ve tiyatro alanında geçmişte araştırma ve inceleme yapan folklor ve tiyatro uzmanları genellikle köy seyirlik oyunlarını temalarına, konularına, amaçlarına ve işlevlerine göre sınıflandırmıştır.

Hayvancılıkla geçinen yörelerde yansılanan Koç Katımı, sıcak bölgelerde çoğunlukla Eylül-Ekim, soğuk bölgelerde Kasım aylarında yapılır.

Saya Gezme ya da Saya Bayramı da, koç katımından yaklaşık yüz gün sonra gerçekleştirilir.

Niğde-Aksaray

Doğaya sıkı sıkıya bağlı olan yörelerde doğa ile yandaş ve barışık olmak için Güneşi Karşılama, Baharı Karşılama (Hıdırellez-Nevruz), Yağmur Yağdırma, Kış Yarısı, Yeni Yıl oyunları oynanmaktadır.

Sivas

Tunceli yöresinde saptanmış Köylü Şehirde adlı oyunda, bir köylünün kentteki akrabalarının yanına gitmesi, iş araması, yansılanır.

A şıkkı haricindekiler törensel ve büyüsel kökenli köy seyirliklerinin ana çatışma konularıdır. Doğru yanıt 'A'.

Bu eserlerde her kültür için ortak dizge savaş ve sonunda kutsal bir nikah olmuştur. Doğru yanıt 'B'.

B,C,D ve E ifadeleri ibadet ve Köy Seyirlik Oyunları'nın ortak yönlerini verirken A şıkkında bunlara ön hazırlık gerekmediği bilgisi verilmiştir. Halbuki ibadet için de Köy Seyirliği için de ön hazırlık şarttır. Doğru yanıt 'A'.

Köy izlencesinin diğer bir adı 'Dramatik Köylü Oyunları'dır. Doğru yanıt 'B'.

A, B, C ve D şıklarında uzmanlarca araştırılan sınıflandırma kriterleri vardır. Tutarlılık bu ana kriterlerden biri değidir. Cevap 'E'.

Saya gezme veya Koç Katımı hayvancılıkla geçim sağlayan köylerin oyunlarındandır. Doğru yanıt 'D'.

A ve B seçeneği hayvansal geçim sağlayan,C ve D seçeneği tarımsal geçim sağlayan bölgelerde sergilenen oyunlardır. Baca Pilavı oyunu güneşi karşılama oyunlarından biridir. Sivas ve yöresinde de oynanır.Doğru yanıt 'E'.

Köy seyirliklerinde ölüler su, yemiş, para ve dua ile diriltilir. Un bu motiflerden biri değildir. Doğru yanıt 'D'.

Köy seyirliklerinde yönetici, oyuncu ve seyirci hakkına verilen ilk dört şık yanlıştır. Zira yönetici pek çok isimle anılır ve oyuncunun kendi isteğiyle katılımı esastır. Ayrıca oyuncular gündelik işlerini de aksatmazlar ve seyirci gerektiğinde oyuna katılır, müdahale edebilir. Doğru ifade 'E' şıkkındadır.

Köy seyirliklerinde dekor yoktur. Herhangi bir alan sahne olabilir. Gelin canlandıracak bir erkek oyuncu bıyık ve sakal kesmeyerek absürd tiyatrodaki gibi oyunu yansılayabilir. Eşkiya canlandıracak bir oyuncu sadece ceketini ters giyse onun eşkiya olduğu anlaşılır. Silah taşımak zorunda değildir. Ayrıca aksesuvar olarak gerçek, yalancı ve canlı aksesuvar kullanılır. Doğru yanıt 'A'.

Seyirlik oyunlarımızın, sözden çok şarkıya, dansa ve bedensel anlatıma dayalı olması onun evrensel özelliğidir. Dramatik Köylü Oyunları olarak da isimlendirilen bu oyunları çekim merkezi haline getiren önemli bir yanı da, seyircinin, yansılanan olaya katılımı ve paylaşımıdır. Kaynağını Anadolu köylüsünün Oyun Çıkartma ya da Oyun Yapma geleneğinden alan ve ritüellerden beslenen bu oyunlar, pek çok özelliğiyle, evrensel ve yenilikçi tiyatral arayışlarla buluşmaktadır. Şarkı ve dansın kullanımı, güldürme ve eğlendirme gibi özelliklerinin yanında, kaynağını dinsel törenlerden alması nedeniyle ciddi ve saygın bir niteliğe sahiptir. Doğru cevap D'dir.