TÜRK TİYATROSU

Dramın sanat biçimi dışında da kullanılması yeni değildir. Başlangıcından günümüze kadar, pek çok alanda dram, yöntem/araç olarak da etkili bir biçimde kullanılmıştır.

Hıristiyanlığın ortaya çıkışıyla birlikte dram sanatının o dönemdeki temsilcisi olan tiyatro önce yasaklanmış, sonra dramın etkili bir yöntem olduğu keşfedilmiş, dinsel öykülerin dramatize edilerek, okuma yazma bilmeyen halka, dinin etkili olarak anlatılmasında kullanılmıştır. İncil’deki öykülerle İsa’nın yaşamını ele alan “mysterium”lar (yalvaç oyunu) canlandırılıyordu. Bazı vaazlarsa canlı tablolarla gösteriliyordu.

Dramın, yaratıcılıkta, kendini ve toplumu tanımada, içinde yaşadığı toplumla arasındaki ilişkiyi saptamada, birey olarak ait olduğu toplumla arasındaki dengeyi kurmada, ileşitişim kurma ve kurduğu iletişimi güçlendirmede, yaratıcılıkta, tutum, davranış edinmede ve onları değiştirmede, kullanılmasına yaratıcı drama denmektedir.

"B" seçeneği yaratıcı dramaya ait bir özellik değildir.

Genel olarak dramın kaynağı birbirinden kolay koparılamayacak ve birbirini
tamamlayan beş ana nedene dayandırılmaktadır. Bunlardan biri “büyü”, ikincisi “çalışma”, üçüncüsü “iletişim”, dördüncüsü öykü anlatılıcılığı ve oyun oynama içgüdüsü, beşincisi ise, tartımlı dans ve müziktir.

"C. Sahne ekipmanları" nedenler arasında yer almaz.

Bazı anlatılar (anı, günce ve yazınsal düşlerde), birinci tekil şahıs olan “ben” üzerinden de anlatabilir. Örneğin, “akşam oluyor, eve geliyorum, evde yoksun, kapıyı kırıp içeri giriyorum” gibi bir anlatı da olabilir. Bununla birlikte, kuramsal ve mantıksal olarak, “o”, “onlar” özelliği bozulmuş olmaz. Çünkü, anlatıcının sözünü ettiği “ben”i eski “ben”idir. Şimdiki, şu andaki “ben”i ile arasına zamansal bir uzaklık girmiştir. Artık “o” olmuştur eski “ben”i. Ondan söz etmektedir. “Ben” dese de aslında “o”ndan söz edildiğinin ayırdındadır okur ya da dinleyici.

"A" seçeneği dışındaki özellikler genel olarak anlatılara aittir.

Sözce, kişinin, “ben”den ve “şimdiki zaman”dan hareket ederek sözle dışa vurduğu anlamlı bütündür. Bu bir sözcükten oluşabileceği (Gir! Çık! Bekle! Geliyorum.) gibi bir tümceden de (“Sen şimdi kalkıp gidiyorsun. Git / Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. Gitsinler. / Oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin”, “Üşüyorum kapama gözlerini”) oluşabilir

Emile Benveniste’e göre, insanın zamanla olan deneyimi dille ortaya çıkar. Dilsel zamanın özeği (merkezi) ise “şimdiki zaman”a dayanır. “Dilsel şimdiki zaman dildeki zamansal karşıtlıkların temelini oluşturur” (Benveniste, 1995; 133). Zamanın öteki kipleri “şimdiki zaman”a göre düzenlenmiştir. “Bu şimdiki zaman insan her konuştuğunda her kez yeniden yaratılır; çünkü sözcüğün tam anlamıyla, yeni, henüz yaşanmamış bir andır.” (Benveniste, 1995; 133).

Aynı kuramcıya göre, dil zamanı zorunlu olarak bir eksene göre düzenlenmek
zorundadır ve bu eksen söylem edimidir

Her dramatik yapıt aynı zamanda bir anlatıdır. Her anlatı ise olaylar içerir. Dolayısıyla, dramatik anlatı da, yazınsal anlatı gibi eylemler ve edimler içerir. Aristoteles “tragedyanın temeli ve aynı zamanda ruhu öyküdür (mythos)” (Aristoteles, 1987; 25) derken Brecht “her şey öyküye bağlıdır, öykü teatral gösterinin yüğeğidir” (Brecht, 1993; 91) demekte, her iki kuramcı da tiyatroda olduğu gibi bütün öteki dramatik türlerde de anlatının önemini vurgulamaktadırlar.

Yazınsal anlatılarda, eylemler ve edimler geçmişe yerleştirilerek ve sözel olarak aktarılır. Olaylar geçmişte, “başka bir zaman”da olup bitmiştir. Anlatıcı onu “şimdi” bize sözcüklerle, sözel dil aracılığıyla iletmektedir.

Yazınsal anlatılar (öykü, roman) bilim-kurgu türünde olsa ve gelecekte geçse bile, o anlatı yine de geçmişte olup bitmiş gibi dile getirilir. Örneğin, içindeki olayları yüz yıl sonra geçecek olan bir bilim-kurgu romanında “uzay gemisinin kaptanı geminin kapısını açtı” denir de “açacak” denmez.

17. yüzyıla kadar, dram sanatının iki temel biçimi egemendi. Bunlardan biri tiyatro, öteki ise dramatik danstı. Her ikisinin de kendi içinde çeşitleri, farklı görünümleri vardı. Görünümleri (mimden köy seyirlik oyunlarına kadar uzanan), ülkeden ülkeye kültürden kültüre değişiklikler gösteriyordu.

Dram sanatı tarihi içinde, üçüncü olarak ortaya çıkan dramatik sanat dalı operadır. İlk opera, 1594’te, İtalya’da yazılmış ve sahnelenmiştir. “Dafne” adını taşıyan bu operanın librettosu Ottavio Rimuccini ve Giulio Geccini tarafından yazılmış, müziği ise Jacopo Peri tarafından bestelenmiştir. “Dafne” adını taşıyan ilk opera
yapıtında diyaloglar ve koro parçaları, sadece diyaloğun dramatik etkisini arttırmak amacıyla, müzik eşliğinde ezgili ve resitatif (anlatısal) olarak söyleniyordu.

17. yüzyıla kadar, dram sanatının iki temel biçimi egemendi. Bunlardan biri tiyatro, öteki ise dramatik danstı. Her ikisinin de kendi içinde çeşitleri, farklı görünümleri vardı. Görünümleri (mimden köy seyirlik oyunlarına kadar uzanan), ülkeden ülkeye kültürden kültüre değişiklikler gösteriyordu.

Tiyatronun temelinde oyun vardır. Oyun oynamak, Aristoteles’in de ikibinbeşyüz yıl önce, Poetika adlı yapıtında vurguladığı gibi, doğuştan gelen bir özelliğimizdir. Bir başka özelliğimiz ise, oyun karşısında, hoşlanma duygusuna sahip olmamızdır. Doğru cevap B'dir.

Bu alanda bilimsel kitaplar yazılmış olması

Öte yandan, dram sanatının tarihi bin yıllara varmaktadır. Bu tarih, Homo Sapiens (düşünür insan), Homo Faber (araç yapan insan) olarak tanımlanmanın yanı sıra, J. Huizinga tarafından Homo Ludens (oyun oynayan insan, oyuncu insan) olarak da tarif edilen insanın dünya üzerindeki serüveni kadar eskidir. Doğru cevap C'dir.

Tiyatro-Opera-Bale-Sinema-Televizyon

Depremler

17. yüzyıla kadar, dram sanatının iki temel biçimi egemendi. Bunlardan biri tiyatro, öteki ise dramatik danstı. Doğru cevap B'dir.

Mitos

Dram sanatı tarihi içinde, üçüncü olarak ortaya çıkan dramatik sanat dalı operadır. İlk opera, 1594’te, İtalya’da yazılmış ve sahnelenmiştir. “Dafne” adını taşıyan bu operanın librettosu Ottavio Rimuccini ve Giulio Geccini tarafından yazılmış, müziği ise Jacopo Peri tarafından bestelenmiştir. Doğru cevap D'dir.

Çatışma

Deneme