TÜRK TİYATROSU

Dram sanatı tarihi içinde, üçüncü olarak ortaya çıkan dramatik sanat dalı operadır. İlk opera, 1594’te, İtalya’da yazılmış ve sahnelenmiştir. “Dafne” adını taşıyan bu operanın librettosu Ottavio Rimuccini ve Giulio Geccini tarafından yazılmış, müziği ise Jacopo Peri tarafından bestelenmiştir. “Dafne” adını taşıyan ilk opera yapıtında diyaloglar ve koro parçaları, sadece diyaloğun dramatik etkisini arttırmak amacıyla, müzik eşliğinde ezgili ve resitatif (anlatısal) olarak söyleniyordu.

Anlatı en genel anlamıyla, anlamlı ve bağlantılı bir dizi olayın temsilidir.

Uzam sözcüğü, eylemlerin geçtiği yeri belirtmektedir. Uzam eylemlerin geçtiği çöl, okyanus, ay gibi geniş alanları belirteceği gibi, bahçe, balkon, salon gibi dar alanları da belirtebilir.

Bir anlatının oluşabilmesi için, bir tek edim ya da eylem yeterli olmamaktadır. Örneğin, “adam kapıyı açtı” ya da “cam kırıldı” demek ya da bir karikatür karesi içinde bir çocuğun düşmekte olduğunu görmek tek başına anlatı oluşturmaya yetmemektedir. Bu eylem ve edimlerin görsel karşılığı bir fotoğraf ya da resim karesi olabilecektir. Bir anlatı oluşturamayacak olan bu eylem ve edimler birer haber olabilir ancak, birer anlatı değil. Bir anlatı kurabilmek için en az iki eylem ya da edim gerekmektedir. Bununla birlikte, birbiriyle bağıntısız olan iki eylem ya da edim de anlatı oluşturmaya yetmemektedir. Örneğin, “dün yağmur yağdı” ve “ormanda yangın çıktı” olayları arasında herhangi bir bağıntı olmadığından bir anlatı oluşmayacaktır.
Anlatı içinde yer alan eylem ve edimler için özellikle ardıllık ilişkisi vurgulanmaktadır. Bu, eylem ve edimler arasındaki tek bağıntılık ilişkisi olmasa da, en çok göze çarpan ilişki biçimidir. “Sigara izmariti ormana atıldı”, “ormanda yangın çıktı” demek minimal düzeyde bir anlatı oluşturacaktır. Benzer biçimde, “yağmur yağdı”, “ırmak taştı” ya da “Adam kapıyı açtı”, “İçeri girdi”, “Bir koltuğa oturdu” demek de birer anlatı oluşturacaktır. Kuşkusuz, bir anlatı oluşturmaya yetecek eylem ve edimler bir tek cümle içinde de belirtilebilir. Örneğin, “adam kapıyı açtı, içeri girdi ve bir koltuğa oturdu” bir tek cümle olduğu halde bir anlatı oluşturabilmektedir. Zaten, anlatı ve tümce arasında yapısal olarak da benzerlikler vardır.

Yazınsal anlatıda, okurlar ya da dinleyiciler olan bizler için uzam “başka bir yer”dir. Anlatıda geçen uzam yanımızda değildir, bizden uzaktadır. Yanımızda olan anlatıcıdır.

Aristoteles, dram sanatının Antik Yunan Tiyatrosundaki baskın türü olan tragedya için “öyküsü olmayan (eyleme dayanmayan) tragedya olamaz” (Aristoteles, 1987; 24) diyerek eylemin önemini vurgulamıştır.

Dram Sanatı: Kişi, uzam, zaman ve eylemler içeren anlatıların, “sen-ben” ilişkisi içinde, “şimdi” ve “burada”lık duygusu yaratacak biçimde, içinde yer aldığı araca göre farklı biçimlerde yansılanarak oluşan, tiyatro, opera, bale, kurmaca sinema filmi, kukla oyunu, radyo oyunu, gölge oyunu gibi sanatları içeren sanatın genel adıdır.

Balenin ortaya çıkışı çok eskilere, hatta İ.Ö. 5. yüzyıla kadar dayandırılıyor ve Roma dönemindeki pandomimde, öykü anlatmasından dolayı balenin atası sayılabilecek bir danstan sözediliyorsa da, modern anlamda balenin doğuşu, Jean Georges Noverre’in, 1760 yılında yayımladığı, öykü anlatımına dayanan dansı içeren, “Letters on the Dance and Ballet” eserine dayandırılmaktadır.

Yüz yılı henüz yeni aşmış olan, kısa tarihine rağmen, dram sanatının önemli ve etkili temsilcilerinden biri de sinemadır. Sinema, 1895 yılında, Lumière’in ilk belgesel filmleriyle başlar.

Sinemanın keşfinden sonra, dram sanatı açısından önemli olan bir araç daha bulundu. Bu da televizyondu. Televizyonda ilk drama yayımlama girişimi 11 Eylül 1928’de, Amerika’da gerçekleştirildi. BBC’nin, 30 Mart 1930’da başlattığı deneme yayınlarının ardından, ilk drama yayını aynı yılın Temmuz ayında, Pirandello’nun “Ağzı Çiçekli Adam” la oldu.

Tarihte İlk Opera eseri İtalya'da Rimuccini tarafından yazılmış olup adı 'Dafne'dir. Doğru yanıt 'A'.

Ağzı Çiçekli Adam ilk kez televizyonda yayınlanan drama eseridir. Amerika'da BBC kanalında yayınlanmıştı. Doğru yanıt 'B'.

Eğitim alanında dramadan yararlanılmasına 'Yaratıcı Drama' adı verilmiştir. Tarih ve yabancı dil eğitiminde sayısız örnekleri mevcuttur. Doğru yanıt 'B'.

İlk dört ifadenin tam aksi doğru ifadeler olup bu A,B,C ve D şıkları çeldiricidir. Tiyatro ve dram politika, eğitim, tıp gibi alanlarda kullanılır. Doğru yanıt 'E'.

Eğitimde dramanın almanlardaki karşılığı oyun ve drama olmuştur.

Dram sanatının asıl kaynağının büyü ve mitlere dayandığı kabul edilmiştir. Doğru yanıt 'C'.

İlk 4 madde soruda adı geçen öğeler olup 'oyun' bunlardan biri değildir. Doğru yanıt 'E'.

Uzam eylemlerin geçtiği yer yani mekandır. Doğru yanıt 'A'.

Öykü, masal, destan ve roman yazınsal anlatı türleridir. Bunlardan olmayan psikodramadır. Doğru yanıt 'D'.

A,B,D ve E şıkları yazınsal açıdan doğrudur. C şıkkındaki zaman şimdiki zaman değil, geçmiş zamandır. Cevap 'C'.