TÜRK TİYATROSU - Deneme Sınavı - 9

Altmışlı yıllar tiyatrolara yapılan saldırı ve yasaklamalara sahne olmuştur. İlk akla gelen, Bertolt Brecht’in yazdığı Beklan Algan’ın yönettiği Sezuan’ın İyi İnsanı temsilinde ‘komünizm propagandası yapıldığı’ iddiasıyla yapılan saldırıdır. Oyunun afişleri yırtılır, tiyatronun camları kırılır, kuliste- ki sanatçılara saldırılır. Olayın ardından sıkıyönetimce sakıncalı bulunan oyunun, bilirkişi heyetinin ‘takipsizlik kararı’ vererek temsiline devam edilmiştir.

Oyun yazarları ekonomik ve siyasal yapıdaki bozukluğun sonuçlarını aile ilişkileri ve birey bağlamında yansıtmışlardır. Burada altı çizilmesi gere- ken nokta ailedeki parçalanmanın, geleceğe dair güvensizliğin, bireydeki olumsuz etkilerin, siyasal ekonomik yapıdaki aksaklıkların bir sonucu olduğunun özellikle vurgulanmasıdır. Turgut Özakman, Ocak’ta bunalım içindeki bir aileyi ele almıştır. Ailenin bu hale gelmesinin, dağılma tehlikesiyle yüz yüze kalmasının temel nedeni, ekonomik bozukluktur.

Kimi oyunlarda da köy kadını doğru bildiğinden şaşmayan, mert, korkusuz biçimde yansıtılmış, bir anlamda idealize edilmiştir. Kuma sorunu ise en etkili örneğini kuşkusuz Güngör Dilmen’in Kurban adlı oyununda bulur.

Türkiye gerçeğinin bir parçası olarak feodal yapı kalıntılarını, yabancı sermaye ile yerli işbirliğinin devlet ile ortaklık kurarak halkı sömürmesini evrensel bağlamda dile getirir. Aziz Nesin, Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı’nda uluslar arası ekonomik ve siyasal ilişkilerin çıkar birlikteliğine eğilerek, yansımalarına değinmiştir.

Haldun Taner’in 1962’de yazdığı Keşanlı Ali Destanı adlı oyunu 1963 - 1964 sezonunda Gülriz Sururi ve Engin Cezzar Tiyatrosu’nda büyük bir başarı kazanmış ve ilgi görmüştür. Hapiste kaldığı süre boyunca mahallede efsaneleşen Ali, genel aftan yararlanarak tahliye edilince kendisini Sinekli’yi kurtaracak muhtar adayı olarak ilan eder. Ali ile Zilha arasındaki aşk ve Zilha odağında işlenen sınıf atlama çabası da olay dizisine eklemlenmiştir. “Ya sünepe olup okkanın altına gideceksin, ya da üste çıkıp ezeceksin. İkisinin ortası yok” diyen Ali tiyatromuzun en renkli ve sempatik karakterlerinden biridir.

Haldun Taner Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım ile düzenin yarattığı, karşıt özelliklerle donatılmış iki bireyi, Efruz ve Vicdani’yi sahneye getirerek siyasal ve ekonomik yapının sonuçlarını sergiler.

Pusuda adlı oyununun yazarı Cahit Atay'dır.

Almanya ve Türkiye Ekim 1961’de İşgücü Anlaşması imzalamıştır. 1961’de 6.700, 1962’de 13.000, 1970’te 480.000, 1974’te 800.000 işçi çalışmak üzere Almanya’ya gitmiştir.

1958’de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ne bağlı olarak kurulan Tiyatro Enstitüsü 1964’te dört yıllık lisans eğitimi veren Tiyatro Kürsüsü haline gelmiştir.

Devlet Tiyatrosu Ankara’daki Büyük Tiyatro, Küçük Tiyatro, Üçüncü Tiyatro ve Oda Tiyatrosu sahnelerine ek olarak 1960’ta Yeni Sahne’yi, 1964’te Altındağ Sahnesi’ni açmıştır.

Kabare, güncel siyasal konuları, toplumsal ve kültürel yaşamdaki yozlukları, iğneleyici bir dille parodi, skeç, müzik vb biçimler aracılığıyla gülünç ama acı bir açıyla sergileyen, doğaçlamaya açık bir tiyatral türdür.

Kabare türü Türkiye’de 1960’ların ortalarından başlayarak en tanınmış örneklerini 1970’lerde vermiştir.

Türk oyun yazarlığının tek kişilik veya iki kişilik oyunlarının Çiçu, Yağmur Sıkıntısı, Tut Elimden Rovni, Mikado’nun Çöpleri, vb. en önemli örnekleri, altmışlı yıllarda yazılmıştır.

Fehmi Başkut’un Ayna, Öbür Gelişte ve Ölen Hangisi, Şahap Sıtkı İlter’in Ayrı Dünyalar adlı oyunları, aslında dramatik yapıyı izlemesine karşın gerçek üstü öğeler de içerir.

Aziz Nesin, Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı’nda uluslararası ekonomik ve siyasal ilişkilerin çıkar birlikteliğine eğilerek, yansımalarına değinmiştir.

Mehmet Akan’ın Ham Hum Şaralop adlı oyununda anne Herdemnazik ile kızı Bazannazik, ‘Bayat’ mecmuasında gördükleri ve hayalini kurdukları yaşama ulaşmak için ne gerekiyorsa yaparlar.

Haldun Taner’in 1962’de yazdığı Keşanlı Ali Destanı adlı oyunu 1963/64 sezonunda Gülriz Sururi ve Engin Cezzar Tiyatrosu’nda büyük bir başarı kazanmış ve ilgi görmüştür. Tiyatromuzun en önemli metinleri arasında sayabileceğimiz bu oyun, daha sonra özel ve ödenekli tiyatrolarda defalarca sahnelenmiştir.

27 Mayıs 1960 günü Türkiye, Cumhuriyet tarihinin ilk askeri darbesi ile uyanmıştır. Doğru cevap A'dir.

Grev ve lokavt hakkı, çift meclis, yargı bağımsızlığı, üniversite ve radyo özerkliği, çoğunluğa sahip partinin gücünün sınırlanması, Devlet Planlama Teşkilatı, Anayasa Mahkemesi, Milli Güvenlik Kurulu gibi siyasal yenilikler getiren 1961 Anayasası, kişi ve konut dokunulmazlığı, basın, vicdan, din ve düşünce özgürlüğü sunan bir temele inşa edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Almanya ve Türkiye Ekim 1961’de İşgücü Anlaşması imzalamıştır. 1961’de 6.700, 1962’de 13.000, 1970’te 480.000, 1974’te 800.000 işçi çalışmak üzere Almanya’ya gitmiştir. Doğru cevap C'dir.