TÜRK TİYATROSU - Deneme Sınavı - 7

Açıkbaş

Vatan Yahut Silistre

Sanat alanında da batı etkisi, daha önce, “Lâle Devri”nde başladı. III. Ahmet (1673-1736) döneminde, Barok ve Rokoko üslûpları Türk sanatına girdi.

1839’da, Abdülmecit (1823-1861) tahta geçince batı tiyatrosunun birçok türleri gibi, opera da Istanbul’da yaygınlaşmaya başladı.

Ebuzziya Tevfik (1849-1913) yazmış olduğu Ecel-i Kaza (1872), entrikayla gelişen ve kan davası karşısında olduğunu gösteren bir yapıttı. Dönemi içinde çok başarılı bulunmuş olan bu oyunun insan ilişkileri oldukça yüzeyde gelişiyordu.

Tanzimat Gerçekçiliği: Melodramlar toplum sorunları ve kişisel ilişkiler,
namus, ahlak kavramları ile uğraşmasına karşın, yaşamı ve insanları bulanık bir biçimde dile getiriyordu.

Âli Bey’in ilk komedyasını yazdığı sırada Hamdi Bey’in “Ben” imzasıyla yayınladığı İki Karpuz Bir Koltuğa Sığmaz (1871), sağlam tekniği olan bir oyundu.
Oyunun baş kişisi öğrenci Apik aynı anda iki kadınla ilişki kuran ve o arada kocalarıyla da dostluğu ilerleten bir tipti. Apik, öğrenci arkadaşları arasında saflığı bilinen Haçik’i de bu ilişkilere ortak ediyor ve oyunun sonunda kabak zavallı Haçik’in başında patlıyordu. Hamdi Bey’in tiplerini Ermeniler arasından seçmesinin nedeni, o dönemde Türkçe oyunları da Ermeni oyuncuların oynamasıydı

Mehmet Rıfat’ın Görenek adlı oyunu üç bölümdü. Kadınların görenek diye yaptıkları gereksiz masrafı eleştiriyor ve bir aileyi tek başına geçindirmeye çalışan erkeğin durumunu sergiliyordu. Bu oyun da boşanma ile sonuçlanıyordu

Hareketlerin, durumların, yani dışın komiğini işleyen entrika komedyasına karşılık töre ve karakter komedyası insan yaşamıyla ilgili olan konuları psikolojiye yönelerek, onların hareketlerini gösterirken, kişisel yorumlarını yaparak gösterir. Bu türün en büyük temsilcisi hiç kuşkusuz Molière’dir.

Namık Kemal’in tiyatro üzerine yazıları sayıca azdı, ama bunlarda ileri sürdüğü düşünceler önemliydi. “Kitap yalnızların dostu, tiyatro topluluğun arkadaşıdır. Kitabı göz, tiyatroyu vicdan görür,” Hugo’nun etkisi altındaydı.
Hugo’nun, 1827 yılında, Cromwell oyunun önsözünde belirttiği düşüncelerin Namık Kemal’in tiyatro anlayışını etkilediği anlaşılıyor. Tiyatronun Ortaoyunu olmadığını, çünkü tiyatronun bazen ağlatıp bazen de güldürdüğünü, oysa Ortaoyunu’nun yalnızca kaba sözlerle güldürdüğünü belirten yazar, Hugo’nun tiyatro tanımlamasına benzer bir açıklama yapıyordu. Namık Kemal’in 1884’te Celâleddin Harzemşah’ın önsözünde klasik kurallara karşı durması ve Romantizm anlayışını övmesinde Hugo’nun, sonra da Dumas fils’in etkisi görülebilir.

Ahmet Vefik Paşa

Feraizcizâde Mehmet Şâkir

İbrahim Şinasi

Romantik Tragedya

Teodor Kasap

Açıkbaş

II.Mahmut

Vatan Yahut Silistre

İlk Türkçe oyun olarak benimsenen İbrahim Şinasi Efendi’nin Şair Evlenmesi komedyası, yazarına, Dolmabahçe Sarayı’nda oynanmak üzere ısmarlanmıştır.

Eldeki kayıtlara göre, Türkiye’ye ilk opera, kendi de bir besteci ve müzisyen olan III.Selim’in saltanatı sırasında girdi. 1797 yılında, Padişahın, Topkapı Sarayı’nın Şevkıyye Köşkü’nde yabancı opera ve dans toplulukları seyrettiği anlaşılıyor. Bir yabancıya göre, batı anlamında tiyatro çalışmaları III. Selim’in tahta çıkışının ilk yılından itibaren Türkiye’ye girmişti. Ancak bunlar yalnızca saray içinde, kapalı bir çevrede gerçekleştirilmiş etkinliklerdi; halkın bunlardan haberi yoktu. Doğru cevap D'dir.