TÜRK TİYATROSU - Deneme Sınavı - 16

Bir anlatı oluşturabilmek için, birbiriyle bağıntılı (ardıllık, mantık vb. bir bağla) en az
iki eylem ya da edime ihtiyaç duyulmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yazınsal anlatıda anlatıcının (yazarın da) tek anlatım aracı, sözcükler, sözcüklerin kullanıldığı sözel dildir. Doğru cevap C'dir.

Aşağıda açıklanmıştır.

Mitoslara

Uzam

Uzam-zaman

Uzam

Eylem

Seyirlik oyunlarımızın, sözden çok şarkıya, dansa ve bedensel
anlatıma dayalı olması onun evrensel özelliğidir. Doğru cevap C'dir.

Törensel ve büyüsel kökenli köy seyirlik oyunlarında simgesel olarak varolan
Eski Yıl ile Yeni Yıl, Yaz ile Kış, Ak ile Kara, Ölüm ile Doğum (Dirilme) arasındaki çatışma, mevsimlik törenlerde ve ritüellerde de temel ve ortak çatışmayı
oluşturur. Diriliş-çoğalma-bolluk-berekete inanma ve bu inancı törenlerle kutlama
ve kutsama, büyü kökenli oyunların genel motifleridir. Doğru cevap E'dir.

Köy Seyirlik Oyunları’na Dramatik Köylü Oyunları da denilmektedir. Burada dramatikten kastedilen, en az kendinden başka bir kişiliği, bir olguyu, bir yaratığı canlandırma, giyim-kuşam, maske, makyaj ile kendine yeni bir kişilik verme, bu seyirlikler söyleşmeli oyunlar olduğu için, bu söyleşmenin belli bir eylem ve konuyu geliştirmesi gibi özelliklerdir. Başka bir deyişle köy seyirlik oyunları ya da dramatik köy oyunları denilince, bir başkasını canlandırma-taklit yansılama ve dolayısıyla düş gücü-imgelem-tasavvur’un kullanılmasını ve bu taklidin çeşitli anlatım araçları yardımıyla söz ve eyleme dönüşmesini, bu sürecin de bir seyirci topluluğuyla paylaşılmasını anlamak gerekir. Doğru cevap C'dir.

Saya Gezme ya da Saya Bayramı, koç katımından yaklaşık yüz gün
sonra, yani kuzunun ana rahminde tüylendiği zaman ve elli gün sonra doğumunda yapılır. Bu bayramın bir diğer adı da Çoban Bayramı’dır. Doğru cevap B'dir.

Tarlanın sürüleceği gün yarışlar, eğlenceler düzenlenir, tarlasını süren köylüye
toprak fırlatılır. Niğde-Aksaray yöresinde oynanan Ekin Kurtarma Oyunu bu tür
uygulamalardan biridir. Doğru cevap A'dır.

Doğaya sıkı sıkıya bağlı olan yörelerde doğa ile yandaş ve barışık olmak
için oynanan Güneşi Karşılama, Baharı Karşılama (Hıdırellez-Nevruz), Yağmur
Yağdırma, Kış Yarısı, Yeni Yıl için oynanan oyunlar: İçinde ölüp-dirilme ve ak-kara çatışmasının olduğu bu oyunlardan biri Sivas yöresinde oynanan Baca Pilavı Oyunu’dur. Güneşi karşılamak için kış yarısında oynanır. doğru cevap A'dır.

Baharı karşılama törenlerinden Hıdırellez’le ilgili oyunlarda da en önemli
motif ölüp dirilme’dir. Çünkü inanca göre Hızır ve İlyas peygamberlerin buluşma
gününde doğa zaten tüm canlılığı ve yeşilliğiyle bayrama durmuştur. Bir bakıma
yeniden diriliştir bu. Doğru cevap D'dir.

Seyirlik oyunlarda yönetici oyun öncesi ve
oyun sırasında bütünüyle oyun düzeninden sorumludur. Bu alanda yapılan araştırmalar ışığında “yönetici” nin farklı yörelerde farklı isimlerle anıldığı saptanmıştır. Delikanlıbaşı, Yarenbaşı, Meydancı, Köse, Cıdıroğlu, Kızılayak, Peyk veya
Yiğitbaşı, Delil, Mukallit, Oyunbabası, Oyunağası, Oyuncubaşı, Kumpo, Kızlarağası, Öncü, Reis, Elebaşı, Düğün Kâhyası, Oyun Kâhyası gibi. Doğru cevap C'dir.

Köy seyirlik oyunlarımızın en dikkate değer yanlarından biri oyunların boş olan her alanda yansılanabilmesidir. Bu boş alan, bir tarla olabilir, ekili olmayan bir toprak parçası olabilir, evlerin damları ya da avluları olabilir, su kenarı, düğün meydanı, büyük bir oda olabilir. Önemli olan oyun alanının çevresine seyirci alabilecek kapasitede olmasıdır. Çünkü zaten gerekli olan, seyircinin oyunla
özdeşleşmesi değil, oyunu paylaşması, oyuna katkıda bulunması, dahası kimi
zaman içinde yer alarak oyuna katılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu birikimine katkıda bulunan tiyatro geleneğimizden birisi Anadolu’da köylerde gelişmiş Köy Seyirlik Oyunları ya da Dramatik Köylü Oyunları’dır.

Oyunların başlangıçta büyüsel ve görevsel olması bu oyunların kaynağını ritüellere dek götürmektedir.