TÜRK SOSYOLOGLARI

J. Rousseau/ H. Bergson/ E. Durkheim

I-II-III

I-III

Mehmet Ali Şevki Sevündük, 1882 yılında İstanbul’da doğdu. 

Mehmet Ali Şevki Bey, 1918’den itibaren, Meslek-i İçtimai dergisiyle Science Sociale ekolünü canlandırmayı, etkili hale getirmeyi dener. 

Prens Sabahattin’in görüşlerini, onun ekol açısından eksikliklerini alan araştırmaları da yaparak gideren ve Science Sociale ekolünün Türkiye’deki en önemli temsilcisi olan Mehmet Ali Şevki Sevündük’ün tüm çalışmaları, “Osmanlı Tarihinin Sosyal Bilimle Açıklanması” adlı bir kitapta toplanmıştır. 

Türkiye’de köye yönelik sosyolojik ilgi 1918’de Meslek-i İçtima Cemiyeti’nin kurulması ile Science Sociale ekolü tarafından başlatılmıştır. 

Sosyolojik içerikli ve fiili köy çalışmaları, 1930’larda Mehmet Ali Şevki Bey tarafından Kurna Köyü Monografisi ile gerçekleştirilmiştir. 

1936 yılında, Mehmet Ali Şevki Bey tarafından yapılan Kurna Köyü araştırması, Türkiye’deki ilk alan araştırması olarak kabul edilir. 

Baltacıoğlu’nun dünya görüşü, olaylara bakışı, bilim anlayışı, üniversiteden mezun olduğu 1908’den itibaren, II. Meşrutiyet döneminde şekillenmeye başlamıştır. Onun bilimsel görüşlerini belirleyen üç isimden söz etmek mümkündür: Eğitim alanında J. J. Rousseau, felsefe alanında H. Bergson ve sosyoloji alanında E. Durkheim. Bu üç ismi tamamlayan bir dördüncü isim de Ziya Gökalp’tir. Bilimsel düşüncelerini şekillendiren bu isimlerden sonra hayran olduğu ve Türk gençlerinden örnek almalarını istediği kişilikler ise Mustafa Kemal Atatürk ile İsmet İnönü’dür. 

Bir dönem demokratik rejimlerde çok ciddi sorunlar doğuran faşizme karşı olduğunu net bir şekilde ortaya koyan Baltacıoğlu, faşizm karşıtlığını şu nedenlere dayandırır: 

1. Faşizm her şeyden önce gelenekçidir. Faşist geçmişe dayanır, onun ölü geleneklerini mezardan çıkarır ve yaşamın sonsuz kuralları gibi kullanır. Ben ahlakta, sanatta ve sosyal yaşamın hiçbir alanında geçmişe tapınmayı kabul etmem. 

2. Faşizm dincidir, dincilere dayanır, elinden gelse kendini yeni bir din olarak ortaya koymak ister. Ben dinlerin sosyal yaşamda oynadıkları olumlu ve olumsuz rolleri bilirim. Fakat normal seyrini kovalayan ileri toplumlarda dinin, bununla birlikte din, ahlak ve politikanın artık eski kollektif rolünü kaybettiğini, bunun yerine sadece laik bir ahlakın ve özgür bir sanat kültürünün yerine geçtiğini açıktan açığa görüyorum. 

3. Faşizm emperyalist bir devlet idaresidir. Faşist olmak için saldırgan olmak zorunludur. 

4. Faşizm, kadın düşmanıdır. Faşist ülkelerde kadının, kadınlığın özgürlüğü yoktur. Faşistler kadınları kazanılmış haklarından bile yoksun bırakarak onları evlere kapatırlar. Kadına erkekle birlikte aynı hakları, sosyal görevleri vermeyen bir rejim meşru değildir. 

5. Faşist ırkçılık, insanlık için en korkunç inançlardan biridir. Bu ırkçılığın sonu düşmanlık ve kavgadır. Irk teorisi yanlış açıklanmış bir sınıf ve eşitsizlik iddiasıdır, emperyalist bir ideolojidir (Baltacıoğlu, 1937b: 2-4).

Bireye değer veren, Fransız eğitim sistemi yerine İngiliz eğitim sistemine daha yakın duran Baltacıoğlu, teorik eğitim anlayışını reddederek uygulamalı eğitim anlayışını, yaratıcı bireyi yetiştirecek olan eğitim anlayışını savunur. Ona göre, eğitimin amacı, sosyal kişilikler yetiştirmektir. 

Osmanlı tarihini Science Social ile açıklayan sosyolog Mehmet Ali Şevki Sevündük'tür.