TÜRK SOSYOLOGLARI

Mehmet Ali Şevki Sevündük 1882 yılında İstanbul’da doğmuştur ve 1963 yılında hayata veda etmiştir.

Fransa’da F. Le Play, H. de Tourville ve E. Demolins önderliğinde geliştirilen anket, gözlem ve monografi tekniklerini esas alan, Science Sociale ekolünü ülkemize taşıyan isim Prens Sabahattin’dir. Ayrıca bu ekolü ülkemizde devam ettiren isim Mehmet Ali Şevkü Sevündük’tür.

Science Sociale’i diğer sosyoloji ekollerinden ayıran yanı, salt bir toplum felsefesi veya öğretisi olmakla kalmayıp, nesnel bir yöntem geliştirmiş olmasıdır.

Türkiye’de köye yönelik sosyolojik ilgi 1918’de Meslek-i İçtima Cemiyeti’nin kurulması ile Science Sociale ekolü tarafından başlatılmıştır.

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu 1886 yılında İstanbul’da doğmuştur ve 1978 yılında Ankara’da hayata veda etmiştir.

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun eğitim alanında J. J. Rousseau, felsefe alanında H. Bergson ve sosyoloji alanında E. Durkheim. Bu üç ismi tamamlayan bir dördüncü isim de Ziya Gökalp’tir. Dolayısıyla Hilmi Ziya Ürken bu isimler arasında yer almaz.

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu sosyolojizm ekolüne sahip bir sosyologdur.

Belirtilen tüm maddeler bireyci eğitim anlayışının yetiştirdiği insan tipi özellikleri arasındadır.

Belirtilen tüm maddeler hangileri İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun yaptığı tanımlar esas alındığında, özelliklerden kültürün içerisinde yer alır.

Mehmet Ali Şevki Sevündük Science Sociale ekolünün Prens Sabahattin’den sonra gelen fakat ekolün görüşlerinin merkezinde yer alan saha çalışmaları yapmasıyla da onu aşan bir sosyologtur.

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun temel uğraş alanı eğitim ve sosyolojidir.

Yukarıda bahsedilen kişi İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’dur.

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu sosyolojide toplumcu anlayışı benimser.

Milliyetçi, laik, cumhuriyetçi, halkçı, reformcu olan Baltacıoğlu, faşizmin de şiddetle karşısında yer almıştır. Milliyetçi, laik, cumhuriyetçi, halkçı, reformcu olan Baltacıoğlu, faşizmin de şiddetle karşısında yer almıştır.

Baltacıoğlu, din-millet ayrımına karşı çıkarak bu ikilinin birbirinden ayrılamayacağını sürekli vurgulamıştır. Toplumu yaratan temel unsurları kültür birliği, uygarlık birliği ve sosyal işbölümü olarak göstermiştir.

Fransa’da F. Le Play, H. de Tourville ve E. Demolins önderliğinde geliştirilen anket, gözlem ve monografi tekniklerini esas alan, Science Sociale ekolünü ülkemize taşıyan isim Prens Sabahattin; ekolün çizgisinde alan araştırmaları yürüten isim de Mehmet Ali Şevki Sevündük’tür. Sevündük, Science Sociale’in genel yaklaşımından yola çıkarak monografik incelemelerin önemini vurgulamış, monografi ve anket örnekleri hazırlayarak uygulamış bir sosyologtur.

Mehmet Ali Bey, yüksek öğretim ve orta öğretim programlarında sosyoloji dersinin yer almasını olumlu karşılamakla birlikte, bu programlar çerçevesinde Science Social ekolünün görüşlerine yer verilmemesini olumsuz bir durum olarak değerlendirmiştir. Mehmet Ali Şevki Bey, 1918’den itibaren, Meslek-i İçtimai dergisiyle Science Sociale ekolünü canlandırmayı, etkili hale getirmeyi dener. Köy sosyolojisini merkeze alan çalışmalar planlar. Çalışmalarında, ekolüne bağlı olarak monografi, anket ve gözlem tekniklerini kullanan araştırmalar yürüten Sevündük, bu teknikler aracılığı ile ülkenin nasıl tanınabileceğini de göstermeyi dener. D seçeneğinde belirtilen soyolojik anlayış İsmayil Hakkı Baltıcıoğuna aittir.

Sosyolojik içerikli ve fiili köy çalışmaları, 1930’larda Mehmet Ali Şevki Bey tarafından Kurna Köyü Monografisi ile gerçekleştirilmiştir. Nurettin Şazi Kösemihal, “memleketimizde ilk monografik tetkikte bulunmak şerefi” Mehmet Ali Şevki Bey’e aittir sözleri ile bu çalışmayı selamlamaktadır (Kösemihal, 1950: 131-132).

Ülkemizin, ekonominin her alanında gereksinim duyduğu girişken iş adamları yetiştirecek bireyci bir eğitim felsefesine ihtiyacı vardır. Batı Avrupa’nın gelişmesi, bireyci aile ve onun yetiştirdiği kişisel girişkenlerin ürünüdür. Sosyolojinin gösterdiği yola girmek için, aile ve tüm eğitim sistemini kökten değiştirmek gerekir. Eğitim konusundaki görüşlerini Science Sociale ekolü doğrultusunda ortaya koyan Mehmet Ali Şevki Bey’e göre, devlet müdahalesinin olduğu her yerde kadrolar tekdüze yetiştirilir. İngiltere’de ise okul sisteminin daha karışık gözükmesi devlet müdahalesinin sınırlı olmasındandır (Sevündük, 1934a: 7) Eğitim devlet sorumluğunda başarıya ulaştırılmalıdır ama özel eğitim olanaklarının gelişmesine de olanak verilmelidir. A seçeğinde verilen görüş İsmayıl Hakkı Baltacıoğluna aittir.

Osmanlı tarihini sosyolojik olarak inceleyen Sevindük, Osmanlının uygar uluslararasında yer alamamasını Müslümanlığa bağlamak yanlıştır. Dinin tek başına belirleyici olamayacağı görüşünde olan Sevündük’e göre, toplumsal değişmenin itici gücünü dinde değil, toplumsal yapıda aramak gerekir. Osmanlı toplumunun geri kalışının temel nedeni, öteki Asya Türk toplumları gibi üzerinde yaşadıkları coğrafya koşulları gereği, kamucu toplum tipine girmeleridir. Bu tür coğrafi yapının yarattığı durağanlık Osmanlı için de geçerlidir sonucuna varmıştır.