TÜRK SİYASAL HAYATI

Senedi İttifak. Cevap B'dir.

Tanzimat fermanı. Cevap A'dır.

Islahat fermanı. Cevap A'dır.

1909 değişiklikleri.Cevap C'dir.

Kanuni esasi . Cevap E'dir.

Mutlakiyet. Cevap B'dir.

Meşrutiyet. Cevap A'dır.

Güvenoyu. Cevap C'dir.

Çerçeve Anayasa. Cevap E'dir.

Salt çoğunluk. Yanıt A'dır.

İnsanlık tarihinde anayasal nitelikte düzenlemeler eski tarihlere gitmekle birlikte, liberal anayasacılık hareketi denildiğinde 18. yüzyılda, temel hak ve özgürlükler ile devletin temel düzenine ilişkin kuralları, bağlayıcı yazılı bir belgede toplama amacı güden hareketler anlaşılır. Bu doğrultuda, 1787 tarihli Amerika Birleşik Devletleri Anayasası ilk yazılı anayasa olarak kabul edilir. Bu tarihten itibaren Batı dünyası anayasacılık hareketlerine sahne olmuştur. Osmanlı Devleti’nin de bu hareketlerden etkilendiği görülmektedir.

Osmanlı İmparatorluğu tarihinde anayasal nitelikte ilk belge 1808 tarihli Sened-i İttifak adlı belgedir. Giriş bölümü dışında yedi madde ve bir ekten oluşan belge, Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa ve toplantıya katılan âyanlar tarafından imzalandıktan sonra padişah II. Mahmut’a sunulmuştur. Padişah da imzaladıktan sonra uygulanmaya başlanmıştır. Sarsılan devlet otoritesinin güçlendirilmesi, vergilerin adil toplanması, keyfilikten kaçınılması gibi maddeler bulunmaktadır.

Sened-i İttifak belgesinin giriş kısmında amaç, sarsılan devlet otoritesinin kuvvetlendirilmesi olarak belirtilmiştir. Bu doğrultuda âyanlar (önde, ileri gelenler) padişahın otoritesini ve onun mutlak vekili olan sadrazama itaat etmeyi kabul etmişlerdir.

Kanun-i Esasi’ye göre yürütme organı padişah ve Heyet-i Vükelâ’dan (Bakanlar Kurulu) oluşur. Padişah, yürütmenin başı olduğu gibi, Hetet-i Vükelâ başkan ve üyelerini kendi seçer. Padişahın siyasi, hukuki, cezai sorumluluğu bulunmadığı gibi, parlamentodan güvenoyu alması gerekli olmayan Heyet-i Vükelâ’nın da yasama organına karşı siyasi sorumluluğu bulunmamaktadır. Meclis-i Umumi adı verilen yasama organı Heyet-i Âyan ve Heyet-i Mebusan adında iki kanattan oluşur. Heyet-i Âyan üyeleri padişah tarafından belirlenirken Heyet-i Mebusan her elli bin erkek nüfusa bir temsilci biçiminde seçilmektedir.  Doğru cevap A şıkkıdır. (bkz. sf.93)

1921 Anayasası en kısa anayasadır. Bu anayasanın en uzun bölümü 14 maddeden oluşan yerel yönetimlerin düzenlenmesiyle ilgilidir.

1924 Anayasası ilk halinde devletin dini olarak İslam dinini belirtmişse de, 1928 yılında yapılan değişiklikle bu madde Anayasa metninden çıkartılmıştır. 1937 yılında yapılan değişiklikle de devletin laik yapısı anayasa hükmü haline getirilmiştir. İlke olarak yer alan cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik, laiklik, inkılapçılık devletin nitelikleri olarak anayasallaştırıldığı bu değişiklik önemli bir göstergedir.

1961 Anayasası devlet karşısında bireyi ön planda tutmuştur. Daha önceki anayasalarda da yer alan sosyal devlet ve sosyal adalet ilkelerinin yanı sıra sosyal haklara da yer vermiş olması önemlidir. Temel haklar bakımından evrensel standartları yakalamış olan 1960 Anayasası, temel hak ve özgürlüklerin korunması yönünde de özgürlükçü bir yaklaşım sergilemektedir.

Anayasanın 8. maddesinde yer alan düzenlemeye göre ‘’Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır’’ der. Bunun uygulanması da etkili bir anayasa yargısını gerekli kılar. 1961 Anayasasının en önemli yeniliklerinden biri de kanunların anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevli Anayasa Mahkemesinin kurulmasıdır.

2008 yılında yapılan bu değişikliğin amacı üniversitede türban yasağının aşılmasıdır.

1982 Anayasasında yapılan en kapsamlı değişikliklerden biri 2010 yılında yapılan değişikliklerdir. Toplam 26 maddede değişiklik yapılmıştır. Bu değişikliklerin asıl ağırlık noktasını Anayasa Mahkemesi ile Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısı ve yetkilerinin değiştirilmesi oluşturmaktadır.