TÜRK SİYASAL HAYATI - Deneme Sınavı - 3

Gelişmiş demokrasilerde ordular diğer bürokratik kurumlar gibi yasaların kendileri için belirlediği çizgide kalırlar.

Yükselme döneminde ordunun kendisini ayrı bir güç odağı haline getirmesini büyük ölçüde engelleyen güç padişahın mutlak otoritesidir.

Askerler 1960’da ve 1980’de yaptıkları darbeleri hukuksal açıdan İç Hizmetler Kanununun kendilerine verdiği görevle gerekçelendireceklerdir.

Ordu içinde katı bir hiyerarşi bulunur. Emir-komuta ilişkisi en ince ayrıntısına kadar planlanmıştır ve yine katı bir disiplin çerçevesinde uygulanır.

Ondokuzuncu Yüzyılda askerî alanda yapılan en önemli yeniliklerden biri II. Mahmud tarafından Yeniçeri Ocağının kaldırılmasıdır. Vakayı Hayriye adıyla bilinen yeniçeriliğin tasfiyesi olayı, Osmanlı’da tamamen modern tekniklere uygun askerî birliklerin doğmasını sağlamıştır.

“askerî vesayet” olgusunun ilk kez İTC’nin hüküm sürdüğü yıllarda ortaya çıktığı söylenebilir.

1926 yılında Atatürk’e İzmir’de bir suikast düzenleneceği iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında aralarında Kazım, Ali Fuat, Refet (Bele), Cafer Tayyar (Eğilmez), Rüştü Paşaların da olduğu, yeni rejimin iktidar ilişkilerinin dışında kalmış pek çok eski İttihatçı tutuklanmıştır.

ABD Dışişleri Bakanı General George Marshall tarafından önerildiği için “Marshall Planı” şeklinde nitelenen yaklaşım, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu pek çok ülkeye malî destek sağlanması anlayışına dayanır.

İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra Rauf Orbay önce milletvekili sonra Londra büyük elçisi olur.

Cemal Gürsel'in Millî Birlik Komitesi Başkanı sıfatıyla devlet başkanlığını
üstlenmesi 27 Mayıs Darbesi'nin bir sonucudur.

27 Mayıs Darbesi'nden sonra Milli Güvenlik Konseyi'nin oluşturulması ile ülke yönetimine ilişkin kritik kararların alınmasında sivillerin tek başlarına hareket etmemeleri amaçlanmıştır.

Muhtıra, bir kurumun ya da bir devletin başka bir kurumu veya devleti belirli bir konuda uyarmak için verdiği yazılı belgedir.

12 Eylül darbesini yapanların 27 Mayıs’a nispetle demokratik siyasete geçiş noktasında acele etmemeleri dönemin siyasetçilerinin veya bunların partilerini emanet edecekleri kişilerin iktidarı alacakları kaygısı ile izah olunmaktadır.

“Laikliğe karşı eylemlerin odağı haline geldiği” gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi tarafından 16 Ocak 1998 günü oy çokluğu ile alınan kararla kapatılan parti, Refah Partisidir.

15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından Jandarma Genel Komutanlığı İçişleri Bakanlığı'na bağlanmıştır.

Komutanlar muhtırada özetle, Demirel hükümetinin işbaşından çekilmesi ve ülkede yükselen anarşi ile baş edebilecek geniş tabanlı bir millî birlik hükümetinin kurulmasını talep ederler.

Sıkıyönetim uygulaması, 16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleştirilen anayasa değişikliği referandumu ile mevzuattan çıkarılmıştır.

31 Ekim 1989’da TBMM’de yapılan oylama sonucu seçilen Özal, Bayar’dan sonra ikinci sivil cumhurbaşkanı olarak tarihe geçmiştir.

Başbakan Erbakan’ın “ordu ile uyum içindeyiz.” şeklindeki açıklamasına dönemin Genelkurmay Genel Sekreteri, “TSK, yalnızca Atatürk’ün kurduğu laik cumhuriyete inananlar ve bu hedefe gönül verenlerle uyum içindedir.” şeklinde cevap verir. Aynı dönemde, yüksek yargı organı mensuplarına Genelkurmay karargâhında “irticai hareketler” ile ilgili brifing verilir. Savcıların “inkılap kanunları”nın gereklerini tam olarak yerine getirmeleri istenir. Bu süreçte üniversitelerde başörtüsü yasağı başlamış; “katsayı uygulaması” ile imam-hatipler başta olmak üzere meslek lisesi öğrencilerinin üniversitelerin dört yıllık bölümlerine girmesi fiilen engellenmiştir.

Birleşik Krallık’ta ulus-devletleşme sürecinde devlet ile birlikte onun bir kurumu olarak ulus öncesi hiyerarşiden koparılan ve kurumlaştırılan Anglikan Kilisesi’nin merkezde yer aldığı bir laikleşme modeli söz konusudur. Bu modelde din ile devlet iç içe geçmiş haldedir. Öyle ki, kral dini bir törende bizatihi başpiskoposun elinden tacını giymektedir.
Kilisenin parlamentoda her zaman bir temsilcisi vardır ve parlamenterler görevlerine dua ile başlamaktadırlar. Ayrıca parlamento kilisenin örgütlenmesinde yetkilidir. Kilisenin doktrinlerini ve ibadet
yerlerini denetleme hakkına sahiptir