TÜRK SİYASAL HAYATI - Deneme Sınavı - 14

16 Haziran’da İzmir’e gelen Mustafa Kemal Paşa halkın sevgi gösterisiyle karşılandı ve halka hitap ederek şu ünlü sözlerini söyledi: “Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır ve Türk milleti emniyet ve saadetini zâmin prensiplerle medeniyet yolunda tereddütsüz yürüyecektir”.

5 Şubat 1937’de yapılan Anayasa değişikliğiyle 6 Ok anayasal olarak da devletin ilkeleri haline getirildi ve böylece parti–devlet bütünleşmesi tamamlandı. Anayasa değişikliklerinin en önemlisi, ikinci maddede yapılan değişiklikti. Daha önce de 1928’de değiştirilip “Türkiye devletinin resmi dili Türkçe’dir, makarrı Ankara şehridir” biçimini almış olan bu ikinci maddenin başına, bu kez, “Türkiye Devleti, cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve inkılâpçıdır” cümlesi eklendi. Doğru cevap C'dir.

Dörtlü Takrir’i imzalayan ve ardından yaşanan hızlı gelişmeler sonucunda kendilerini CHP dışında bulan Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti’yi (DP) kurdular. Doğru cevap E'dir.

Osmanlıcılık: Osmanlıcılık ideolojisi milliyetçilik ideolojisiyle baş etmek ve “İmparatorluk vatanseverliği”nin sonucu olarak elde kalan toprakların bütünlüğünü korumak ve dağılmasını önlemek için doğmuştur. Bu ideolojinin amacı Osmanlı sınırları içinde yaşayan bütün milletleri dil, din, ırk farkı gözetmeksizin aynı hak ve yetkilere sahip kılarak birlik ve bütünlüğü sağlamaktır. I. Meşrutiyet döneminde etkili olmuştur.  Dolayısıyla doğru cevap B seçeneğidir.

1904’te Osmanlıcılık ve İslamcılık akımlarına karşı Türkçülüğü savunan Yusuf Akçura’nın, Üç Tarz-ı Siyaset adlı kitapçığı yayımlanmış, bu kitapta “Türklük” merkezli somut bir siyasi bütünlük projesi çizmiştir. Dolayısıyla doğru cevap B seçeneğidir.

Türkçülüğün Esasları; Türkleşmek,İslamlaşmak,Muasırlaşmak eserleri Ziya Gökalp'e aittir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Laikliğin temelde üç boyutu vardır: Siyasi anlamda,din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması; Toplumsal anlamda,Dinsel kurumların toplum hayatının dışında tutulması; Kültürel anlamda ise; Dini düşüncenin yerini bilimsel düşüncenin almasıdır. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir.

“Batılılaşma aslında öze dönmek demektir, çünkü Batı medeniyetinin kaynağı da Batı Anadolu’da ki ve Orta Asya’da ki
kültürdür”. Özellikle Sabahattin Eyüboğlu, Halikarnas Balıkçısı, Melih Cevdet Anday, Azra Erhat gibi isimlerden oluşan Mavi Anadolucular için başta Antik Felsefe’nin doğduğu İyonya olmak üzere Anadolu tüm medeniyetlerin beşiğidir ve tüm medeniyetler buradan doğmuş ve yükselmiştir.Bu durumda doğru cevap C seçeneği olmaktadır.

Ahmet Cevdet Paşa gibi birçok İslamcı muhafazakar olmakla birlikte, Mehmet Akif Ersoy ve Necip Fazıl Kısakürek gibi isimler günümüze etki etmiştir. Özellikle M. Akif Ersoy’un temsil ettiği çizgi, ümmet kavramını kavim kavramının önüne almaktan yanadır; yani Müslümanlığı üst kimlik olarak tanımlama yoluyla, ulusal düzeyde ümmetçi, evrensel boyutta ise İslam olan milletlerin dayanışmasını savunur. Doğru cevap C seçeneğidir.

1950'li yıllarda Dr. Hikmet Kıvılcımlı'nın kurduğu ve tek yasal sosyalist parti olan Vatan partisidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Liberal kavramını ilk kullanan yazarlardan Adam Smith, “Ulusların Zenginliği” adlı eserinde “liberal ihracat ve ithalat
sistemi”ni anlatır. Zamanla kullanımı yaygınlaşan kavram yüzyılın ortalarına ve sonlarına doğru siyaset sözlüğüne iyice yerleşerek “laissez faire laissez passer” (bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler) ifadesinin yerini almış ve düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü ve serbest ticaret anlamına gelmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Verilen özellikleri kadının toplumdaki yerini sorgulaması bakımından Feminizme aittir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Celal Bayar,CHP'den istifa ettiklten sonra 1 Aralık 1945 tarihinde parti kuracaklarını açıkladı. Gerekli şartları yerine getirildikten sonra parti kuruldu. 1946-1950 yılları arasında muhalefet,1950-1960 yılları arasında ise iktidar görevinde bulunmuştur. 1960 askeri darbe sonrası sonlanmıştır. Bu durumda doğru cevap D seçeneği  seçeneği olmaktadır.

Osmanlı iktisadi düşüncesinde serbest dış ticaret fikrine sistematik ilk eleştiriler bir Kazan göçmeni olan Musa Akyiğitzade’den gelir.

Bu süreçte Osmanlı İmparatorluğu’nda yabancı sermayeye karşı muhalefet zayıf bir seyir izlerken, aksine yabancı sermayeyi özendirme politikası başarılı olur. Bunun somut yansıması şirketleşme alanında yaşanır. 1908–1913 yılları arasında yabancı sermayeyle kurulan anonim şirketlerin sayısında bir artış gözlenir.

Ahmet Mithat Efendi ise Ekonomi Politik ve Hallü’l Ukad adlı kitaplarında
Adam Smith’in serbest iktisat fikrini eleştirir.

Zohrap Efendi serbest dış ticaret politikasının ülke çıkarlarıyla bağdaşmayacağını, iktisadî bağımsızlığın ancak ılımlı bir himayecilikle gerçekleşeceğini vurgular.

Ardından karaborsa ve stokçuluğun artması karşısında hükümet, narh uygulamasına geçer.

Korkut Boratav, “1923–1929 döneminin, iktisat politikaları ve resmi iktisat görüşleri bakımından 1908–1922 dönemiyle şaşılacak bir süreklilik içinde olduğunu” belirtir.

21 Temmuz 1946’da ilk kez çok partinin katıldığı, tek dereceli milletvekili genel seçimleri yapılır.