TÜRK SİYASAL HAYATI - Deneme Sınavı - 3

Lozan Antlaşması sonucuna göre Yunanistan tarafından Türkiye'ye savaş tazminatı ödenmesinden vazgeçilip, onun yerine Karaağaç'ın tazminat olarak verilmesi kararlaştırılmıştır.

1876 Anayasasının seçimle belirlenen tek meclisi olan 130 üyeli (80 Müslüman - 50 gayrimüslim) Heyet-i Mebusan için seçilme yaşı 25 olarak belirlenmiştir. Oylamaya sadece erkekler katılabildiği gibi, servete ve vergiye dayalı sınırlamalar da yapılmıştır. Seçim iki derecelidir. Basit çoğunluk
esasının kabul edildiği seçim sisteminde, siyasi partiler bulunmadığından bütün adaylıklar kişiseldir. İlk Osmanlı parlamentosu 19 Mart 1877 günü açılmıştır. Bu meclis, seçimlerin “bu senelik” olduğuna dair hüküm gereğince üç ayı biraz geçen toplantı yılının ardından kendiliğinden dağılmış ve 13 Aralık 1877 tarihinde toplanan ikinci meclis için seçimler yenilenmiştir. Aralık’ta toplanan Meclis-i Umumi ise 14 Şubat 1878’de Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) gerekçe gösterilerek II. Abdülhamit tarafından tatil edilmiştir. Padişahın, bir daha toplantı çağrısında bulunması için ise 30 yıl beklemek gerekmiştir. Böylece, padişahın tek taraflı iradesiyle
Kanun-i Esasi askıya alınmış ve tam bir mutlakıyete geri dönülmüştür.

II. Abdülhamit’i tahttan indirmek ve anayasayı yeniden getirmek.

Erkek olmak, 25 yaşına gelmiş olmak ve az çok vergi ödeyenler.

Danıştay

Osmanlıcılık

Ziya Gökalp

30 Ekim 1918

Son Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920’de İstanbul’da toplandı. Meclis 3 ay gibi kısa bir süre açık kalmasına karşın Misak-ı Milli gibi önemli bir belgeyi kabul ederek Anadolu direnişine önemli bir meşruiyet sağladı.

26 Ağustos 1922

23 Ekim 1923

Osmanlı Devleti’nin ilk Mebusan Meclisi 1877 yılında açılmıştır. Cevap C seçeneğidir.

Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası olan Kanun-i Esasi’yi 1876 yılında ilan eden ve ilk Mebusan Meclisi’ni 1877’de açan II. Abdülhamit, Osmanlı Rus Harbi’ni öne sürerek, 1878’de önce meclisi kapattı ardından da anayasayı askıya almıştır. Cevap D seçeneğidir.

Tanzimat ve Abdülhamit dönemlerinde açılan yüksekokullardan mezun olan asker ve sivil bürokrasiden çeşitli gruplar ise imparatorluğun toprak bütünlüğünün sağlanması ve farklı etnik ve dini toplulukların birlikte yaşama iradesi göstermesi için anayasanın yeniden yürürlüğe konulması ve yapılacak seçimlerle meclisin yeniden açılmasını istiyorlardı. Bu amaçlarla bir araya gelen bir grup Askeri Tıbbiye Mektebi öğrencisi, 1889 yılında İttihad-ı Osmanî Cemiyeti adıyla gizli bir örgüt kurdular. Cevap E seçeneğidir.

Mehmet Talat Bey ve arkadaşları 1906 yılında Selanik’te Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’ni kurdular. Cemiyet’in on kurucusundan yedisi asker, üçü ise sivildi. Cemiyet, ağırlıkla memur ve subayların oluşturduğu yeni üyelerin katılımıyla Makedonya bölgesinin çeşitli şehirlerine yayıldı. Ahmet Rıza grubunun merkeziyetçi ve milliyetçi fikirlerini kendilerine yakın bulan Cemiyet üyeleri, 1907 yılında Ahmet Rıza grubuyla birleşerek İttihat ve Terakki Cemiyeti (İTC) adını aldı. Cevap B seçeneğidir.

Gizli Alman-Türk ittifakı 2 Ağustos 1914 tarihinde imzalandı. İttihatçılar Ağustos-Kasım 1914 arasında savaşa girmemeye yönelik çaba gösterdiler. Ancak içine girilen mali buhran, Almanya’nın İttihatçılara savaşa girmeleri koşuluyla verdiği kredi vaadi, savaşın birkaç ay içinde Almanya’nın zaferiyle biteceği umudu ve Rusya’nın parçalanmasından sonra Osmanlı Devleti’nin sahip olacağı yeni sınırlar vaadi, İttihatçıların savaşa girmesi için gerekli koşulları yarattı. 25 Ekim 1914’te savaşa girme kararı alan İttihatçı yönetim, 11 Kasım 1914’te Almanya ve Avusturya’nın yer aldığı üçlü İttifak içinde savaşa girdi. Cevap D seçeneğidir.

Yerel direniş hareketlerinin kendi kontrolünde merkezi bir yapı içine alınması gerektiğine inanan Mustafa Kemal Paşa, tüm direniş hareketlerini birleştirmek amacıyla Sivas’ta bir kongre düzenlemeye karar verdi. 4–11 Eylül tarihleri arasında toplanan Sivas Kongresi’nde ülke genelindeki bütün MHC’lerin birleştirilmesi yolunda önemli adımlar atıldı. Kongre’de alınan en önemli karar, bütün MHC’lerin merkezi bir yapı altında toplamasıydı. Bu amaçla yürürlükteki Cemiyetler Kanunu’na uygun olarak Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (A-RMHC) adıyla bir cemiyet kuruldu. Anadolu ve Trakya’da yer alan tüm bölgesel direniş örgütlerinin A-RMHC’nin şubesi haline getirilmesine karar verildi. Cevap E seçeneğidir.

Mustafa Kemal Paşa’nın, Sivas Kongresi’ni engellemeye çalışan Damat Ferit Paşa hükümetiyle tüm ilişkilerin kesilmesi yönünde verdiği talimata uyulması sonucu, etki alanı İstanbul ve civarıyla sınırlı kalan hükümet 1 Ekim 1919’da istifa etti. Yerine kurulan Ali Rıza Paşa hükümeti Sivas’la yakınlaşmayı sağladı. Hükümet temsilcileriyle Sivas Heyet-i Temsiliyesi arasında 20 Ekim 1919’da Amasya’da yapılan görüşmeler sonucunda, İstanbul hükümeti, Sivas Heyet-i Temsiliyesi’ni tanıdı ve Osmanlı Mebusan Meclisi’nin toplanması için seçimlerin bir an önce yapılacağını duyurdu. Cevap A seçeneğidir.

Birinci Meclis ilk aylarında bir dizi önemli yasayı yürürlüğe koydu. 29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu kabul edildi. Bu kanunla TBMM’nin meşruiyetine karşı koyanların vatan haini sayılacağı ve mahkemelerin bu yönde vereceği kararların kesin olduğu hükme bağlandı. Bu kararların infazı TBMM’nin onayına bağlı olacaktı. Böylece meclise yasama ve yürütme yetkisinin yanı sıra yargı yetkisi de verilmiş oldu. Cevap B seçeneğidir.

Birinci Meclis 16 Nisan 1923’te son toplantısını yaparak dağıldı. Birinci Grup, adaylarını belirlemek üzere Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığında çalışmalarına başladı. İkinci Grup ise seçime katılmama kararı aldı. Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle İttihatçıların kendi adlarına seçime katılmaları engellendi. Bu koşullar altında seçime yalnızca Birinci Grup örgütlü bir güç olarak katıldı. Seçim merkezden belirlenen Birinci Grup adaylarının başarısıyla sonuçlandı. İkinci Grup üyeleri seçime katılmadıkları için hiçbiri yeni meclise giremedi. 11 Ağustos’ta ilk toplantısını yapan meclis büyük ölçüde Mustafa Kemal Paşa’nın denetiminde seçilen milletvekilleriyle çalışmalarını 1927’ye kadar sürdürdü. Cevap A seçeneğidir.