TÜRK SİYASAL HAYATI - Deneme Sınavı - 11

Halk Fırkası adaylarının mutlak zaferiyle sonuçlanan 1923 seçimlerinden sonra 9 Eylül 1923’te partinin tüzüğü kabul edildi, 11 Eylül’de Mustafa Kemal Paşa partinin genel başkanlığına seçildi. Cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal Paşa cumhurbaşkanlığına seçilince 19 Kasım 1923’te İsmet (İnönü) Paşa’yı Halk Fırkası Reis Vekilliğine atadı.

Halk Fırkası konusuna bakınız

Mustafa Kemal Paşa 22 Eylül 1923’te Wiener Neue Freie Presse muhabirine bir demeç vererek cumhuriyet kelimesini ilk defa kamuoyu önünde açıkça dile getirdi.

Mustafa Kemal Paşa toplantıda hazır bulunan 158 milletvekilinin oybirliğiyle Cumhurbaşkanı seçildi.

1 Kasım 1922’de TBMM kararıyla Osmanlı padişahlarının öteden beri ellerinde bulundurdukları saltanat ve halifelik makamları birbirinden ayrılmış ve saltanat kaldırılmıştı.

1 Kasım 1922’de TBMM kararıyla Osmanlı padişahlarının öteden beri ellerinde bulundurdukları saltanat ve halifelik makamları birbirinden ayrılmış ve saltanat kaldırılmıştı. Bu kararın ardından meclis, 18 Kasım 1922’de, Şehzade Abdülmecid Efendi’yi halife seçmişti.

Meclis, 18 Kasım 1922’de, Şehzade Abdülmecid Efendi’yi halife seçmişti. Abdülmecid Efendi’nin siyasi yetkilere sahip olmadan elinde bulundurduğu halifeliği 16 ay kadar sürdü ve 3 Mart 1924’te halifelik makamı da kaldırıldı.

20 Nisan 1924’te de yeni anayasa kabul edildi. Anayasada, 1921 anayasasında olduğu gibi, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu belirtilmiş (madde 3) ve egemenliği millet adına kullanma hakkı milletin tek ve gerçek temsilcisi olan TBMM’ye verilmiştir.

Nutuk konusunu anlayınız

Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF) kuruluşunu okuyunuz

Tek parti dönemi sonunu anlayınız

Kemalist Reformlar konusunu anlayınız. Ayrıca, soruda bu süreçte "olmayan bir değişiklik sorulmaktadır. “1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmıştır. Doğru şıkta bu tarih 1922 değil "1923" olarak belirtilmiştir. Dikkat ediniz. Ayrıca ders kitabında,

Devletin laikleştirilmesi sürecinde “1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmış”, 29 Ekim 1923’te cumhuriyet ilân edilmiş, 3 Mart 1924’te halifelik kaldırılmış, 20 Nisan 1924’te yeni anayasa yürürlüğe girmişti. Bu süreç, 11 Nisan 1928’de, Türkiye devletinin dininin İslam olduğu hükmünün anayasadan çıkarılmasıyla ve nihayet 5 Şubat 1937’de laikliğin bir ilke olarak anayasaya girmesiyle tamamlandı. Yine de 3 Mart 1924’te Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılarak yerine Başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Reisliği ile Vakıflar Umum Müdürlüğü’nün kurulmuş olması devlet–din işlerinin birbirlerinden tamamen ayrılmadığının; dinin devlet denetimi altına alındığının bir göstergesidir.

Kemalist Reformlar konusunu anlayınız

Kemalist Reformlar konusuna bakınız

Kemalist Reformlar konusunu okuyunuz

Mustafa Kemal Paşa seçimden sonra kuracağı Halk Fırkası’nın dayandığı anlayışı 16-17 Ocak 1923’te İzmit’te İstanbul basınının temsilcileriyle yaptığı görüşme sırasında açıkça ifade etmiştir.19 Ocak’ta İzmit’te halkla doğrudan yaptığı görüşmede, ülkedeki sınıfları tek tek ele alarak Halk Fırkası’nın kuruluşuna temel oluşturan bu anlayışı daha ayrıntılı olarak ifade et­miştir.

Mustafa Kemal Paşa, 8 Nisan 1923’te de, Halk Fırkası’nın, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin (A-RMHC) bir fırkaya dö­nüştürülmesi yoluyla kurulacağını açıkladı ve par­tinin ilkelerini oluşturan Dokuz Umde bildirisi yayınlandı. Dokuz Umde bildirisi, Halk Fırkası'nın parti programıdır.

Mustafa Kemal Paşa 22 Eylül 1923’te Wie­ner Neue Freie Presse muhabirine bir demeç ve­rerek cumhuriyet kelimesini ilk defa kamuoyu önünde açıkça dile getirdi. Bu demecinde, 1921 Anayasası’nın ilk iki maddesini hatırlattıktan son­ra “bu iki maddeyi bir kelimede hulâsa etmek ka­bildir: "Cumhuriyet” diyerek cumhuriyetin resmen ilânı sürecini başlattı.