TÜRK SİYASAL HAYATI - Deneme Sınavı - 10

Anayasanın birinci maddesinde yapılan değişik­likle Türkiye devletinin yönetim biçiminin cumhu­riyet olduğu vurgulandı. İkinci maddede yapılan değişiklikteyse Türkiye devletinin dininin İslam, resmi dilinin Türkçe olduğu belirtildi.

Yedin­ci maddede meclisin yürütme erkini kendi seçtiği cumhurbaşkanı ve onun atayacağı bir bakan­lar kurulu eliyle kullanacağının belirtilmesi, yeni sistemde, 1921 anayasasındaki katı güçler birliği ilkesinin belli ölçüde yumuşatıldığının göstergesi­dir.

Anayasada, yargı bağımsızlığının en önemli göstergelerinden biri olan hâkim güvencesi tam değildir. Örneğin 55. maddede hâkimlerin kanun­da gösterilen usul ve hallerde azledilebilecekleri, 56. maddede de hâkimlerin hukuki statü ve özlük haklarının kanunla düzeltilebileceği belirtilmekte­dir. Bu durum, hükümetin, siyasi mülahazalarla ve çoğunluğunu elinde bulundurduğu yasama organı kanalıyla yargıya müdahale edebilmesinin önünü açmıştır.

Döneme damgasını vuran Takrir-i Sükûn Ka­nunu 4 yıl boyunca yürürlükte kalacak, ihtiyaç kal­mayınca 1929’da yürürlükten kalkacaktır.

Şark İstiklal Mahkemesi 7 Haziran’da bir ara karar alarak tutum ve yazılarıyla ayaklanmayı do­laylı olarak kışkırttıkları gerekçesiyle ülkenin önde gelen bazı gazetecileri hakkında  tutuklama kararı aldı ve tutuklanan gazeteciler davalarının görülmesi için Elazığ’a gönderildiler. Dava sürer­ken, tutuklu gazeteciler Cumhurbaşkanı Musta­fa Kemal Paşa’ya telgraf çekerek aflarını istediler. Mustafa Kemal Paşa da mahkeme başkanlığına bir telgraf göndererek alınacak kararda, cumhuriye­te ve rejime bağlılıklarını ve yazdıkları yazılardan dolayı pişmanlıklarını belirtip af dileyen gazeteci­lerin bu davranışlarının dikkate alınmasının uygun olacağı yolunda görüş belirtti. Sonuçta, Mahkeme Eylül ayı ortalarında gazetecilerin beraatına karar verdi.

1927 seçimlerinden hemen sonra 15–20 Ekim 1927 tarihleri arasında Cumhuriyet Halk Fırkası İkinci Büyük Kurultayı Ankara’da toplandı. Kurultayda Mustafa Kemal Paşa milli mücadele dönemiyle cumhuriyetin ilk yıllarını ay­rıntılı olarak değerlendiren uzun bir söylev verdi. Mustafa Kemal Paşa, uzun zaman üzerinde çalışa­rak hazırladığı bu ünlü nutkunu, günde ortalama 6 saatin üzerinde kürsüde kalmak suretiyle, 6 gün­de ve toplam 36,5 saatte tamamladı. Okunduktan sonra kitap olarak basılan ve yabancı dillere de çev­rilen bu Nutuk o günden bu yana Türkiye’nin si­yasal tarihinin en önemli belgelerinden biri olarak kabul edilir. 

14 Mayıs 1950’de yapılan seçime CHP ve DP ülke genelinde seçime katılırken, Millet Partisi (MP) sadece 22 ilde aday gösterdi. Milli Kalkınma Partisi (MKP) ise seçime sadece İstanbul’da katıldı. Seçime katılma oranı yüzde 89,3 gibi çok yüksek bir düzeyde gerçekleşti. Seçimi genel beklentilerin aksine DP kazandı.

DP iktidarı 14 Aralık 1953’te “Cumhuriyet Halk Partisi’nin haksız iktisaplarının millete iadesi” adıyla bir kanun çıkardı.

Kısa bir süre sonra dönemin CHP dışındaki üçüncü partisi olan Millet Partisi (MP) kapatıldı. Bu partinin 27-29 Haziran 1953’te toplanan beşinci büyük kongresinde bir çatışma çıkmış ve ilk genel başkan Hikmet Bayur partinin “dinci ve gerici”lerin eline geçtiğini öne sürerek MP’den istifa etmişti.

1958 Ekiminde Türkiye Köylü Partisi ile Cumhuriyetçi Millet Partisi birleşti ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi kuruldu.

1958 Ekiminde Türkiye Köylü Partisi ile Cumhuriyetçi Millet Partisi birleşti ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi kuruldu.

HP ise 1958 Kasımında CHP’yle birleşme kararı aldı.

Vatan Cephesi, 1957 seçimlerinden sonra güç birliğine giden muhalefete karşı Demokrat Parti tarafından kurulan, partiye yeni katılımlar sağlamayı amaçlayan, hukuki bir niteliği olmayan siyasi oluşumdur.

CHP’nin 14. Kurultayı, 12 Ocak 1959’da Ankara’da topladı. Kurultay, partinin daha önce ortaya atıp savunduğu görüş ve hedefleri bir anayasa görünümü altında sistemli bir bütün olarak bir araya getiren “İlk Hedefler Beyannamesi”ni kabul etti.

İnönü’nün 29 Nisan 1959’da çıktığı Batı Anadolu gezisi sırasında gerginlik iyice tırmandı. CHP’liler tarafından “Büyük Taarruz” olarak adlandırılan bu propaganda gezisinin ilk uğrak yeri olan Uşak’ta DP’lilerle CHP’liler arasında bir arbede çıktı. Kargaşa

Türkiye NATO’ya1952 yılında üye olmuştur.

IV. seçenekte verilen bilgi çeldirci olrak kullanılmıştır. Seçim yasasında  muhalefetin diretmesine karşın,  nispi temsil yerine, liste usulü çoğunluk sistemi benimsenmiştir.

16 Şubat 1950’de kabul edilen yeni seçim yasası muhalefetin isteklerinin büyük bölümünü karşıladı. Yasaya göre, seçimler tek dereceli, genel ve eşit oyla yapılacak; seçimde adli denetim sağlanacak ve gizli oy - açık sayım esası uygulanacaktı. Yasa, siyasal partilerin sandık kurullarında temsilci bulundurabilmelerine de olanak sağlıyordu.  Doğru yanıt B seçeneğidir.

Seçim sonuçlarının kesinleşmesinden sonra 22 Mayıs’ta Celal Bayar Cumhurbaşkanlığına, Refik Koraltan da Meclis Başkanlığına seçildi. Bayar Cumhurbaşkanı seçilince DP Genel Başkanlığından istifa etti; partinin başkanlığını Adnan Menderes üstlendi. Hükümeti kurmakla görevlendirilen  Adnan Menderes’in DP’nin meclisteki çoğunluğuna dayanarak oluşturduğu hükümet 2 Haziran’da güvenoyu aldı. Doğru yanıt C seçeneğidir.

II ve IV seçenekte verilen bilgiler çeldirici olarak kullanılmıştır.

Vatan Cephesi, 1957 seçimlerinden sonra güç birliğine giden muhalefete karşı Demokrat Parti tarafından kurulan, partiye yeni katılımlar sağlamayı amaçlayan, hukuki bir niteliği olmayan siyasi oluşumdur. DP bu yeni girişimiyle herhangi bir partiye bağlı olmayan vatandaşlarla, muhalefet partileri üyelerini DP’ye çekmeyi amaçlıyordu.  Doğru yanıt B seçeneğidir.